Strona główna: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 11:47, 5 lis 2014

Historia Astronomii Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii

Towarzystwa Miłośników Astronomji (1921-1928), Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji (1928-1939).
Dane zebrane z archiwalnych numerów Uranii oraz materiałów zebranych przez członków Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii
Prosimy o przesyłanie danych na adres zarzad@ptma.pl
W tekstach zachowano oryginalną pisownie polską w zakresie ortografii i gramatyki, jaka obowiązywała w okresie międzywojennym.

Początki PTMA czyli Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii (pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk) to jedno z najstarszych towarzystw w Polsce.
W roku 1908 na łamach "Wszechświata" (nr 25/1359 z 21.VI.) ukazuje się artykuł Feliksa Przypkowskiego z Jędrzejowa, pt. „Miłośnicy i protektorowie astronomii”, w którym postuluje się założenie dwóch towarzystw: astronomicznego ściśle naukowego oraz zrzeszającego miłośników astronomii. Wkrótce („Wszechświat” nr 33/1523 z 13.VIII.1911) ogłasza list otwarty o udzielenie na łamach „Wszechświata” miejsca dla miłośników astronomii, by mogli się zrzeszać przynajmniej na tej płaszczyźnie.
Pierwszy zgłosił się na to wezwanie Maksymilian Białęcki (nr 36/1526 z 3.IX.), apelując również o założenie towarzystwa. Zaznaczyć należy, że w tym czasie (od r. 1887) istniało już Towarzystwo Astronomiczne Francji, którego członkiem — pierwszym z Polaków — był Feliks Przypkowski od r. 1913. Listownie zgłaszają się do Przypkowskiego (poza Białęckim) Felicjan Kępiński, inż. Władysław Szaniawski z Przegalin, dr Tadeusz Rakowiecki, a także Tadeusz Banachiewicz, wówczas asystent w Obserwatorium Uniwersyteckim w Kazaniu, który współpracował z „Wszechświatem” publikując kalendarzyki astronomiczne.
Właściwym początkiem powstania Towarzystwa było pojawienie się w roku 1919 komety periodycznej Brorsena-Metcalfa ((23P/1919 Q1) (1919 III) (1919b). Wiadomość o tym podała najpierw prasa codzienna, a obserwacjami tej komety zainteresowali się dwaj uczniowie szkół warszawskich — Stefan Kaliński i Stanisław Mrozowski.
Za pośrednictwem dra Kępińskiego, który uczył kosmografii w kilku szkołach warszawskich, skontaktowali się oni z Janem Mergentalerem, uczniem gimnazjum im. Mikołaja Reja. Do tego zespołu trzech młodych entuzjastów dołączyło wkrótce dwóch starszych, już po maturze, studentów Uniwersytetu Warszawskiego — Edward Sten z i Antoni Zygmund.
Ta piątka dała początek powstaniu międzyszkolnego Koła Miłośników Astronomii, zawiązanego w dniu 5 października 1919 roku i liczącego pod koniec tego roku kilkunastu członków, wśród nich tylko dwóch pod względem prawnym dorosłych: dr Felicjan Kępiński i zapalony miłośnik astronomii, urzędnik pocztowy Maksymilian Białęcki. Ten ostatni okazał się niestrudzonym organizatorem, posiadał własną lunetę o średnicy obiektywu 96 mm i czas swój dzielił między pracę zawodową i Koło. W dwa lata później, już po formalnym utworzeniu Towarzystwa Miłośników Astronomii, dzięki staraniom p. Białęckiego Towarzystwo uzyskało lokal na poddaszu Szkoły Technicznej Kolejowej przy ulicy Chmielnej 88, gdzie utworzono własne Obserwatorium Astronomiczne, nazwane skromnie Dostrzegalnią.

Najważniejsze daty w historii PTMA

21 czerwca 1908 r. - ukazuje się artykuł Feliksa Przypkowskiego z Jędrzejowa, pt. „Miłośnicy i protektorowie astronomii” 13 sierpnia 1911 r. - publikowany zostaje list otwarty o udzielenie na łamach „Wszechświata” miejsca dla miłośników astronomii 5 października 1919 r. - zostaje założone Koło Miłośników Astronomii, w 1921 roku przemianowane na T. M. A.
1 maja 1921 r. – Walne Zebranie Członków T. M. A.;
26 listopada 1921 r. – "Wybory Ogólnego Zebrania", pierwszym prezesem zostaje Felicjan Kępiński;
30 kwietnia 1924 r. - drugim prezesem do roku 1939 zostaje Michał Kamieński;
24 lutego 1928 r. – zaproponowano nową nazwę Towarzystwa "Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomi";
26 października 1928 r. – podczas Nadzwyczajnego Walnego Zebrania T. M. A., zatwierdzono nową nazwę "Polskie Towarzystwo Przyjaciół Astronomji";
15 stycznia 1948 r. - oficjalne wznowienie prac Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, pierwszym po wojnie prezesem zostaje Jan Gadomski.

Obecnie Towarzystwo składa się z 17. oddziałów terenowych oraz 6. sekcji tematycznych.

Historia Astronomii w Polsce

• Historyczne zaćmienia Słońca w Polsce
• Historyczne zaćmienia Księżyca w Polsce
• Inne historyczne ważne zjawiska widoczne w Polsce

Archiwalne numery Uranii

• Archiwum Uranii

Wybrane osoby w historii astronomii i PTMA

• Wybrane osoby w historii PTMA
• Wybrane osoby w historii astronomii Polskiej

Oddziały nieistniejące

• Dąbrowski Oddział PTMA - historia miłośniczego ruchu astronomicznego w Dąbrowie Górniczej

Ważne miejsca w historii astronomii i PTMA

• Chorzów, Planetarium Śląskie
• Warszawa, ul. Chmielna 88

Materiały do tłumaczenia

• Historic telescope of Poland - By Peter Abrahams, Portland, Oregon, USA

Opracowanie: Marek Substyk, Agnieszka Nowak, Marek Zawilski