1964

Urania 1/1964, str. 21-22, Kronika PTMA - Komunikat Sekcji Meteorytyki

Sekcja Meteorytyki PTMA przy Oddziale Warszawskim prowadzi m. in. prace w zakresie zbierania informacji o bolidach obserwowanych nad Polską, przy czym wykorzystywane są wszelkie na ten temat materiały nadsyłane przez członków PTMA, przez inne osoby, a także podawane w Uranii i w prasie.
Wyniki tych prac zostały ogłoszone w Acta Geophysica Folonica (tom VIII, nr 3, 1960 r.) *). Następne nowoodlnalezione dane z lat dawniejszych oraz dane obecne są już opracowane i znajdują się w Redakcji Acta Geophysica Polonica. Dalsze prace w tym kierunku są w toku.
Danymi o bolidach interesują się zagraniczni uczeni, specjaliści w zakresie astronomii meteorowej. Otrzymują oni odbitki publikowanych prac.
Z tych względów Sekcja zwraca się z gorącym apelem do wszystkich członków naszego Towarzystwa, aby poświęcili nieco czasu na obserwowanie bolidów i przesyłali wyniki obserwacji do Sekcji, która je wykorzysta przy dalszych publikacjach. Byłoby rzeczą pożądaną, aby poszczególne oddziały PTMA zorganizowały specjalne zespoły miłośników dla dokonywania systematycznych obserwacji.
Jerzy Pokrzywnicki
Przewodniczący Sekcji

Urania 1/1964, str. 22, Kronika PTMA - Komunikaty

Jędrzejów - Rynek 8, tel. 78. Zwiedzanie zbiorów gnomonicznych dla wycieczek zgłoszonych listownie lub telefonicznie na umówiony termin.
Kraków - Klub KOSMOS przy ul. Solskiego 30, Ili p. czynny jest w każdy poniedziałek, środę i piątek w godz. 17-21. W tym czasie odbywają się dyżury członków zarządu Oddziału oraz dostępna jest biblioteka i czytelnia. W poniedziałki o godz. 18 w sali klubowej odbywa się impreza o tematyce astronomicznej.
Łódź - Zebrania sekcji w czwartek o godz. 19-21. Prelekcje, pokazy teleskopowe i przeglądy filmów oświatowych wg informacji w sekretariacie i wg komunikatów w prasie.
Poznań - Publiczne pokazy nieba w każdy bezchmurny wieczór wtorkowy i czwartkowy na terenie dostrzegalni PTMA w Parku im. Kasprzaka.
Wrocław - Planetarium na terenie Hali Ludowej organizuje pokazy dla wycieczek po uprzednim zgłoszeniu w sekretariacie Oddziału.
Zarząd Główny PTMA - Kraków, ul. Solskiego 30/8 - tel. 538-92 - adres telegr. PETFEMA Kraków; konto PKO Kraków 4-9-5227. Biuro czynne codziennie z wyjątkiem niedziel i świąt w godz. 8-15, w poniedziałki i czwartki do 19, w soboty od 8-12.

Urania 3/1964, str. 90, Kronika PTMA - Komunikaty

Jędrzejów - Rynek 8, tel. 78. Zwiedzanie zbiorów gnomonicmych dla wycieczek zgłoszonych listownie lub telefonicznie na umówiony termin.
Kraków - Klub KOSMOS przy ul. Sobieskiego 30, III p. czynny jest w każdy poniedziałek, środę i piątek w godz. 17-21. W tym erosie czynna jest biblioteka i czytelnia. W poniedziałki o godz. 18 w sali klubowej odbywa się impreza o tematyce astronomicznej, a w piątki wygłaszane są odczyty z serii "Z Kosmosem na ty".
Łódź - Zebrania sekcji w czwartek o godz. 19. Prelekcje, pokazy teleskopowe i przeglądy filmów oświatowych wg informacji w sekretariacie i wg komunikatów w prasie.
Poznań - Publiczne pokazy nieba w każdy bezchmurny wieczór wtorkowy i czwartkowy na terenie dostrzegalni PTMA w Parku im. Kasprzaka.
Wrocław - Planetarium na terenie Hali Ludowej organizuje pokazy dla wycieczek po uprzednim zgłoszeniu w sekretariacie Oddziału.

Urania 4/1964, str. 124, Kronika PTMA - Komunikaty

Jędrzejów - Rynek 8, tel. 78. Zwiedzanie zbiorów gnomonicmych dla wycieczek zgłoszonych listownie lub telefonicznie na umówiony termin.
Kraków - Klub KOSMOS przy ul. Sobieskiego 30, III p. czynny jest w każdy poniedziałek, środę i piątek w godz. 17-21. W tym erosie czynna jest biblioteka i czytelnia. W poniedziałki o godz. 18 w sali klubowej odbywa się impreza o tematyce astronomicznej, a w piątki wygłaszane są odczyty z serii "Z Kosmosem na ty".
Łódź - Zebrania sekcji w czwartek o godz. 19. Prelekcje, pokazy teleskopowe i przeglądy filmów oświatowych wg informacji w sekretariacie i wg komunikatów w prasie.
Poznań - Publiczne pokazy nieba w każdy bezchmurny wieczór wtorkowy i czwartkowy na terenie dostrzegalni PTMA w Parku im. Kasprzaka.
Wrocław - Planetarium na terenie Hali Ludowej organizuje pokazy dla wycieczek po uprzednim zgłoszeniu w sekretariacie Oddziału.

Urania 5/1964, str. 156, Nowy Oddział PTMA w Chorzowie

W dniu 23 marca br. odbyło się w Sląskim Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Chorzowie organizacyjne zebranie nowego Oddziału PTMA. Zebrani dokonali wyboru Władz Oddziału oraz określili program działalności. Prezesem Oddziału został Andrzej Kubień, a w skład Zarządu weszli: Henryk Chrupała, Barbara Kapuścik, Jan Palt, Eleonora Piechuta, Zofia Szkudlarek, Elżbieta Tyburska.
Głównym zadaniem nowego Oddziału będzie popularyzacja zadań i celów naszego Towarzystwa wśród licznie odwiedzających Planetarium gości. Sprzyjające działalności popularyzacyjnej warunki - przy wykorzystaniu wyposażenia i pomieszczeń Planetruium - umożliwiają zorganizowanie różnych form szkolenia dla członków PTMA, tak w dziedzinie obserwacji jak i budowy amatorskich instrumentów.
Działalność w środowisku młodzieżowym, na które powstający Oddział zwraca szczególną uwagę, wyrazi się w zorganizowaniu kilku międzyszkolnych kółek astronomicznych.
Dalece przychylne ustosunkowanie się Dyrekcji Planetarium do zamierzeń PTMA znalazło wyraz w zapewnieniu szeroko pojętej pomocy najmłodszemu Oddziałowi n. Towarzystwa.
A Słowik

Urania 5/1964, str. 175-178, Walny Zjazd Delegatów PTMA - Kraków, 19 kwietnia 1964 r.

Przemówienie powitalne prof. dr Eugeniusza Rybki
Witam serdecznie wszystkich przybyłych na Walny Zjazd Delegatów PTMA. Witam przedstawiciela Polskiej Akademii Nauk w osobie prof. dr Józefa Witkowskiego, członka Polskiej Akademii Nauk i kierownika Zakładu Astronomii PAN. Witam wszystkich - Koleżanki i Kolegów, Delegatów reprezentujących 25 Oddziałów naszego Towarzystwa.
Zapraszam do prezydium: przedstawiciela PAN prof. dr Józefa Witkowskiego, dyrektora największej placówki popularyzacji astronomii w Polsce - Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Chorzowie - dr Józefa Salabuna, oraz Kolegów Prezesów pięciu największych Oddziałów Towarzystwa, tych które przekroczyły liczbę 100 członków, a mianowicie: prezesa Oddziału Warszawskiego Kolegę dr Ludwika Zajdlera, prezesa Oddziału Wrocławskiego Kolegę dr Zygmunta Banaszewskiego, prezesa Oddziału Poznańskiego Kolegę prof. Bohdana Kiełczewskiego, prezesa Oddziału Katowickiego Kolegę Cezarego Janiszewskiego i prezesa Oddziału Krakowskiego Kolegę inż. Edwarda Szeligiewicza.
Na wstępie chciałbym prastarym czcigodnym zwyczajem wspomnieć tych wszystkich, którzy od nas odeszli nie dobrowolnie, lecz z wyroku nieubłaganego losu, odwołani przez śmierć. Są to: Antoni Barbacki, Rudolf Burda, Józef Cholewa, Jan Czechowski, Tadeusz Dąbrowski, Józef Fedorowicz, Michał Filcek, Piotr Jabłoński, Piotr Jaruszewski, Władysław Krachulec, Antoni Ladusan, Stanisław Mierzejewski, Adam Miłobędzki, Walery Ostrowlew, Wacław Pabudzyński, Jakub Rayski, Tadeusz Rozwoda, Irena Straszyńska, Edward Szturm de Sztrem, Bernard Szymura, Bernard Torzewski, Leon Wohlfeil, Mieczysław Wrona, Stanisław Zaranek, Jarosław Zaboklicki, Jan Zerko. Cześć ich pamięci!
Obowiązkiem stojącym przed nami jest wybór Zarządu Głównego oraz omówienie i uchwalenie planów działalności Towarzystwa na przyszłość; planu zarówno na okres najbliższy jak i planu długofalowego. Zadanie ustalenia tych planów wymieniam zaraz na wstępie, gdyż są one sprawą wielkiej, największej wagi dla przyszłości naszego Towarzystwa. Albowiem - jeśli Towarzystwo ma wykazać rację swego bytu, musi być nie tylko miejscem towarzyskich zebrań miłośników astronomii, ale musi stać się i to przede wszystkim - organizatorem konkretnej działalności popularyzacyjnej i naukowej w umiłowanej przez nas dziedzinie, musi dla pracy tej stworzyć warunki i techniczne, instrumentalne możliwości musi w pracy tej - nie werbalnej, lecz rzeczowej - przewodzić i świecić przykładem.
Zadanie to jest tym ważniejsze, że weszliśmy w okres przygotowań do obchodu pięćsetnej rocznicy urodzin patrona naszego Towarzystwa, wielkiego Polaka i Uczonego, jednego z największych, którzy stąpali po tej Ziemi, tego który Ziemi naszej i innym ciałom niebieskim wskazał wyznaczone im przez Naturę miejsca - Mikołaja Kopernika.
Byłoby nie do pomyślenia by to wielkie święto naszego narodu i całego świata zastało nas nieprzygotowanymi. Byśmy znaleźli się na uboczu, lub co gorsza mieli obchodzić je nie konkretnymi czynami, lecz wyłącznie czczymi przemówieniami. Nie wyobrażam sobie innego uczczenia pamięci twórcy nowoczesnego, heliocentrycznego światopoglądu, jak zbudowaniem i oddaniem do użytku społeczeństwa co najmniej pięciu obserwatoriów ludowych i planetariów prowadzonych przez nasze Towarzystwo. Rzucam hasło: "Co najmniej pięć Ludowych Obserwatoriów i Planetariów w Polsce na pięćsetlecie urodzin Mikołaja Kopernika".
Mam na myśli oczywiście planetaria małe. Duże, takie jak w Chorzowie, przekraczałyby nasze możliwości ekonomiczne oraz byłyby chyba niecelowe i nienależycie wykorzystane. Trudno dopuścić myśl, by stolica naszego państwa - Warszawa, czy miasto, w którym Kopernik przyszedł na świat - Toruń, w roku pięćsetlecia urodzin tego największego z wielkich nie miały własnych obserwatoriów ludowych i planetariów. Trudno pomyśleć, by Frombork, miasto w którym Kopernik spędził swe twórcze lata i w którym dokonał żywota, gdzie spoczęły jego doczesne szczątki, został odsunięty od czynnego udziału w święcie kopernikańskim. Tak więc długofalowy plan pracy Towarzystwa z głównym celem przygotowania Roku Kopernika jest naszym zadaniem.
Jednakże od uroczystego roku pięćsetlecia urodzin Kopernika dzieli nas jeszcze dziewięć lat zwykłych, 9 lat szarych, lat codziennej pracy. Nie tracąc z oczu perspektywy Toku 1973 musimy mozolnie pracować i nie zaniedbywać zwykłych naszych popularyzacyjnych i naukowych obowiązków. Temu ma służyć plan pracy na okres najbliższych kilku lat. Plan ten musi być oparty o dobrowolną, społeczną inicjatywę i bezinteresowną pracę Oddziałów i ich Członków, o jak najdalej posuniętą samodzielność Oddziałów. Na dobrowolności i bezinteresowności opierała się dotychczasowa praca nasza i dla dobra tej pracy, w okresie w którym sprawowałem kierownictwo spraw Towarzystwa, starałem się uszanować jak najbardziej autonomię poszczególnych Oddziałów. Mam nadzieję, że podobnie będzie postępował również Zarząd Główny, który dzisiaj wybierzemy.
Jeśli dziś przybyło do Krakowa na Walny Zjazd tak wielu kolegów z różnych ośrodków, jeżeli poświęcili oni na ten cel swój dzień odpoczynku, dowodzi to, że kieruje nimi umiłowanie naszej nauki i przywiązanie do naszego Towarzystwa i jego tradycji - przywiązanie szczere i bezinteresowne.
Mam nadzieję, że te uczucia będą nam przyświecały przez cały czas obrad, że ta bezinteresowność umożliwi nam wzniesienie się ponad drobne osobiste ambicje i rozbieżności, wskaże nam szybko drogę do urzeczywistnienia drogich nam wszystkim wspólnym ideałów i celów.
Pamiętajmy, że ludzie przychodzą i odchodzą, zaś wyniki ich pracy i działalności pozostają i trwają, jako świadectwo ich dobrej i złej woli, dobrych i złych zamierzeń, dobrych i złych postępków.
Nie wątpię, że będziemy dziś świadkami wspólnej jednomyślnej manifestacji dobrej woli, dobrych zamierzeń i najlepszych postępków w interesie naszej Ojczyzny, naszej nauki, naszego Towarzystwa na cześć naszego patrona Mikołaja Kopernika"

W atmosferze rzeczowości i zrozumienia
Zamieszczone wyżej przemówienie prof. dr Eugeniusza Rybki wygłoszone wstało na otwarcie Walnego Zjazdu Delegatów PTMA, który odbył się 19 kwietnia 1964 r. w auli krakowskiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Przewodnictwo Zjazdu objął z wyboru prezes Oddziału warszawskiego PTMA dr L. Zajdler. Po wyborach komisji zjazdowych prof. dr E. Rybka wygłosił informację o stanie Towarzystwa, będącą sprawozdaniem z dzialalności PTMA w okresie od ostatniego Walnego Zjazdu Delegatów, a następnie udzielił szeregu odpowiedzi na pytania dotyczące pracy Towarzystwa, co dało delegatom obraz aktualnej sytuacji naszej organizacji.
Po zakończeniu obrad Komisji Matki, złożonej z obecnych na Zjeździe prezesów Oddziałów, która przedstawiła zebranym listę kandydatów do nowych władz Towarzystwa, przystąpiono do wyborów. W wyniku tajnych wyborów Prezesem Zarządu Głównego PTMA został wybrany Dyrektor śląskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Chorzowie, dr Józef Salabun. Na członków Zarządu Głównego zostali wybrani: dr Z. Banaszewski (Wrocław), M. Mazur (Kraków), prof. dr J. Mergentalar (Wrocław), mgr inż. E. Szeligiewicz (Kraków), dr A. Wróblewski (Warszawa), dr L. Zajdler (Warszawa).
Przewodniczącym Głównej Komisji Naukowej został wybrany prof. dr Jan Mergentaler, a członkami: mgr A. Biskupski (Łódź), prof. dr B. Kielczewski (Poznań), dr A. Woszczyk (Toruń).
Przewodniczącym Głównej Komisji Rewizyjnej został wybrany mgr R. Woynarski (Katowice), zastępcą przewodniczącego mgr Z. Maślakiewicz (Warszawa), a członkami: mgr inż. H. Bielski (Gliwice) oraz mgr inż. L. M arszałek (Kraków).
Nowo wybrany prezes Zarz. Gł. dr J. Salabun podziękowawszy delegatom za zaufanie i wybór, omówił następnie szereg problemów stojących przed Towarzystwem, przedstawiając je w formie tez programowych PTMA.
W dalszym ciągu Zjazdu odbyła się dyskusja na temat działalności PTMA i jego perspektyw rozwojowych. Dyskusja, w której głos zabierało wielu przedstawicieli Oddziałów PTMA - nacechowana była troską delegatów o interes Towarzystwa i świadczyła o wielkiej zgodności poglądów w sprawach dla Towarzystwa najistotniejszych. Manifestacją tej zgodności było uchwalenie przez Zjazd - na wniosek delegata Oddziału we Fromborku - podziękowania dla prorf. dr E. Rybki za ofiarne i bezinteresowne kierowanie Towarzystwem w trudnym dla PTMA okresie do obecnego Zjazdu Delegatów.
Na zakończenie dyskusji Komisja Wnioskowa przedstawiła szereg wniosków, które zostały przez Zjazd jednomyślnie przyjęte. Ich przedmiotem są najistotniejsze problemy wymagające realizacji przez Zarząd Główny, a to: przygotowania do obchodów uroczystości pięćsetlecia urodzin M. Kopernika w roku 1973, inicjatywa uczczenia pamięci Kopernika przez otwarcie conajmniej pięciu Obserwatoriów Ludowych i Planetariów, akcja zmierzająca do wyeksponowania Fromborka jako obiektu turystyki kulturalno-historycznej, negatywny stosunek do projektu skasowania astronomii jako samodzielnego przedmiotu nauczania w programie dwunastoletniej szkoły ogólnokształcącej i na koniec postulat powołania ogólnopolskich olimpiad astronomicznych o uprawnieniach, jakie posiadają inne olimpiady tego typu. Ostatni wniosek zwraca uwagę Zarządu Głównego na konieczność przeprowadzenia rewizji obecnego statutu PTMA jako przestarzałego i nie odpowiadającego potrzebom Towarzystwa w obecnej fazie jego rozwoju.
Atmosfera rzeczowości i zrozumienia potrzeb Towarzystwa, która cechowała wystąpienia prawie wszystkich delegatów, spowodowała, że Zjazd krakowski - w stopniu bodaj nie spotykanym na dotychczasowych Zjazdach - zapoczątkował nowy etap w działalności naszego Towarzystwa.
A. Slowik

Urania 5/1964, str. 178, Komunikat dla obserwatorów

Administracja Zarządu Głównego PTMA informuje Członków, że wzorem lat ubiegłych będzie zorganizowane w okresie 1-15 sierpnia br. zgrupowanie obserwacyjne w Czaplinku k/Szczecinka, woj. Koszalin. Gospodarzem zgrupowania jest Oddział szczecinecki PTMA przy współpracy Wydziału Kultury Prez. PRN w Szczecinku i przy udziale Zarządu Głównego i Oddziału krakowskiego PTMA.
Informacji w sprawie zgrupowania udziela Administracja Zarządu Głównego PTMA, Kraków, ul. Solskiego 30/8.

Urania 7-8/1964, str. 213, Kronika PTMA - Nowy Zarząd Główny PTMA

Dnia 27 maja br. odbyło się pierwsze posiedzenie Zarządu Głównego PTMA wybranego na krakowskim Zjeździe Delegatów PTMA. Na posiedzeniu prowadzonym przez prezesa PTMA dr Józefa Sałabuna, Zarząd ukonstytuował się następująco: dwaj wiceprezesi - mgr inż. E. Szcligiewicz i dr L. Zajdler, sekretarz - M. Mazur, skarbnik - dr Z. Banaszewski, przew. Głównej Komisji Naukowej - prof. dr J. Mergentaler, redaktor Uranii - doc. A. Wróblewski. W posiedzeniu wziął udział przew. Gł. Komisji Rewizyjnej - mgr R. Woynarski.

Urania 7-8/1964, str. 213-214, Kronika PTMA - Pięciolecie Oddziału PTMA w Białej Podlaskiej

W ramach obchodów 20-lecia Polski Ludowej, Zarząd Oddziału PTMA w Białej Podlaskiej zorganizował w dniu 24. III br. w sali Powiatowego Domu Kultury wieczór poświęcony pięcioleciu tutejszego Oddziału. Na program wieczoru prowadzonego przez prezesa Oddziału prof. Tadeusza Karczmarka złożyło się:
1. Sprawozdanie z działalności Oddziału w latach 1959~1964, przedstawione przez Piotra Bialousa.
2. Prelekcja prof. Franciszka Zdanowskiego "Znaczenie astronomii".
3. Pokaz filmu "Jedną nogą na Księżycu".
4. Wystawa książki, plansz i fotografii astronomicznych.
Należy dodać, że bialski Oddział PTMA prowadzi szeroką działalność oświatową w celu popularyzacji wiedzy astronomicznej i astronautycznej na terenie miasta i powiatu. Na przykład w 1963 r. wygłoszono 25 odczytów i przeprowadzono 46 pokazów nieba przez teleskop. Prelegentami byli: prof. F. Zdanowski, prof. T. Karczmarek i P. Białous. Pokazy nieba prowadził P. Bialous.
Akcją odczytów i pokazów nieba objęto 26 miejscowości. Duże powodzenie ma również gablotka zainstalowana przed kilku laty w centrum miasta dzięki staraniom Członka Zarządu P. Białousa, który opiekuje się nią do chwili obecnej. W gablotce tej są zamieszczane wykresy planetarne, plansze, fotografie astronomiczne, komunikaty i ogłoszenia . Oddział bialski PTMA współpracuje z Tow. Wiedzy Powszechnej, Powiatowym Domem Kultury i Biblioteką Powiatową.
Tadeusz Karczmarek

Urania 7-8/1964, str. 214, Kronika PTMA - Oddział PTMA w Dąbrowie Górniczej

Dąbrowski Oddział PTMA, liczący obecnie 25 członków, powstał w grudniu 1962 r. z inicjatywy kilku członków Oddziału Katowickiego PTMA. Nowy oddział wykazał się już w pierwszym roku istnienia dużą żywotnością i inicjatywą.
Dzięki uprzejmości Kierownika Referatu Kultury P.M.R.N. w Dąbrowie Górniczej, ob. Wł. Starościak a oraz Dyrekcji Pałacu Kultury Zagłębia, Oddział może korzystać z bardzo przyjemnej sali konferencyjnej Pałacu Kultury dla wygłaszania odczytów i organizowania pokazów nieba.
W pierwszym roku pracy Zarząd Oddziału zorganizował 13 imprez o charakterze popularno-naukowym, w tym 6 odczytów publicznych, astronomiczną "Zgaduj-Zgadulę" oraz wycieczkę do planetarium w Chorzowie, w której wzięło udział przeszło 50 osób.
Dużym urozmaiceniem organizowanych wieczorów astronomicznych było demonstrowanie elektrycznej mapy nieba, pozwalającej rozświetlać oddzielnie dowolny z umieszczonych na niej gwiazdozbiorów. Przyrząd ten, jak również ruchomy model układu planetarnego są dziełem prezesa Oddziału, Wacława Szymańskiego.
Swobodny, towarzyski nastrój panujący na wieczorkach astronomicznych sprawia, że uczestnicy ich nie tylko uzupełniają i pogłębiają swoje wiadomości z dziedziny astronomii, lecz również bardzo przyjemnie spędzają wieczór, czego dowodem liczny udział członków.
W skład nowoobranego zarządu Oddziału na rok 1964 weszli: Wacław Szymański - prezes, dr Jan Scrwin - wiceprezes, Zofia Piaskowska - sekretarz, Jan Brylski - zastępca sekretarza, Mieczysław Równiak - skarbnik oraz prof. Wacław Bargiel - członek zarządu do spraw młodzieży. W skład Komisji Rewizyjnej weszli: Antoni Romański (przewodniczący), Józefa Włoszezowska i Jerzy Wieczorek (członkowie) oraz Stanisław Brzostkiewicz (zastępca członka).
W 1964 r. Zarząd Oddziału zamierza obok tradycyjnych już wieczorów astronomicznych organizować systematyczne pokazy nieba.
Jan Brylski

Urania 9/1964, str. 250-251, Kronika PTMA - Z działalności Oddziału PTMA w Częstochowie

Zasadniczym tematem Walnego Zebrania Oddziału PTMA w Częstochowie w dniu 21 czerwca br. była sprawa remontu i przebudowy budynku Obserwatorium Astronomicznego w Parku Staszica (zob. notatka R. Rucińskiego, Urania 1961/4 str. 120).
Na mocy umowy z Prez. MRN w Częstochowie, podpisanej 28.X.1961 r., PTMA wydzierżawiło obiekt, rozpoczynając jednocześnie starania o jego remont, a przez to pełniejsze jego wykorzystanie. Zasadniczy postęp tych starań datuje się od momentu przyjęcia funkcji prezesa Oddziału przez doc. dra inż. Romana Janiczka w roku 1962. Dzięki jego ofiarności i staraniom, przy udziale członków Zarządu Oddziału, a szczególnie mgr-a Jerzego Rudenki i Mariana Śpiewaka, sprawa przebudowy przybrała obecnie realne kształty.
Doc. Janiczek - jako uprawniony budowniczy - wydal bezpłatnie orzeczenie o stanie technicznym budynku. Prace pomocnicze (jak. np. wykop fundamentowy) wykonali społecznie uczniowie z Liceum im. Traugutta zorganizowani przez mgr-a Rudenkę.
W zrozumieniu kulturalno-oświatowego znaczenia Obserwatorium Biuro Projektów "Miastoprojekt Częstochowa" podjęło się wykonania dokumentacji projektowo-kosztorysowej dla gruntownej przebudowy obiektu, wykonując tę pracę w ramach czynu społecznego. Wartość społecznie wykonanej dokumentacji wynosi ponad 28 tys. zł. Należy tu szczególnie podkreślić przychylne ustosunkowanie się dyrektora Biura Projektów mgr inż. Leszka Bartza oraz pracowników Biura Projektów, a szczególnie kol. Mariana Śpiewaka, który bezpłatnie wykonał inwentaryzację budynku, dając inicjatywę tej społecznej pracy, oraz inż. Teofila Ostaszewicza, który wykonał bezpłatnie obliczenia statyczne i rysunki konstrukcyjne.
Remont kopuły obserwacyjnej - nie objęty dokumentacją - zostanie przeprowadzony osobno. Do tego czasu kopula została przykryta brezentem dla ochrony wnętrza przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi. Pracę tę wykonała jako czyn społeczny Miejska Straż Pożarna, która równocześnie usunęła niebezpiecznie zwisające fragmenty gzymsu. O społecznym charakterze prac może świadczyć sprawa renowacji astronomicznego zegara wahadłowego Obserwatorium, w czym bezinteresowny udział miały trzy instytucje: firma B. Glicner (czyszczenie, regulacja i przechowanie), Spółdzielnia Pracy "Mechanika Precyzyjna" w Warszawie (dostarczenie mikrociężarków dla regulacji chodu) oraz warsztaty miejscowego Teatru Dramatycznego (remont drewnianej szafy zegara).
Całkowity koszt przebudowy budynku Obserwatorium, włącznie z remontem kopuły, umeblowaniem i wyposażeniem pomieszczeń wyniesie około 330 tys. zł. Powodzenie całego przedsięwzięcia zależy w znacznym stopniu od zaangażowania środków społecznych, przy kontynuacji dotychczasowego udziału władz terenowych. Obietnica pomocy finansowej wyrażona przez przewodniczącego Prez. WRN w Katowicach płk Jerzego Ziętka, żywe zainteresowanie przewodniczącego Prez. MRN w Częstochowie ob. Tadeusza Kowalskiego oraz stała gotowość do współpracy ze strony Wydziału Kultury Prez. MRN pozwala sądzić, że wielka inicjatywa Oddziału częstochowskiego doczeka się pomyślnej realizacji. Skład nowo wybranego Zarządu Oddziału przedstawia się następująco: prezes - doc. R. Janiczek, v-prezes - mgr J. Rudenko, skarbnik - prof. B. Kierat, sekretarz - kol. M. Śpiewak, zast. sekr. - kol. W. Borkowski. W skład Komisji Rewizyjnej wchodzą: mgr inż. T. Wojan oraz prof. Z. Jaworski.
Andrzej Słowik

Urania 10/1964, str. 275-279, Kronika PTMA - Sympozjon obserwatorów Słońca PTMA

W dniu 20 czerwca 1964 r. z inicjatywy i pod kierunkiem prof. dra J. Mergentalera odbyła się w Instytucie Astronomicznym Uniwersytetu Wrocławskiego czwarta z kolei konferencja Sekcji Obserwacji Słońca PTMA. W sympozjonie udział wzięli miłośnicy astronomii, którzy poświęcają się obserwacjom Słońca oraz pracownicy katedry heliofizyki we Wrocławiu. Otwarcia konferencji dokonał dr P. Rybka, przewodniczący Komisji Naukowej Wrocławskiego oddziału PTMA, który był organizatorem narady, a przybyłych z różnych regionów naszego kraju obserwatorów Słońca powitał prof. Mergentaler. W ostatnich latach Sekcja Obserwacji Słońca poniosła stratę dwóch wybitnych obserwatorów, a to przez zgon L. Wohlfeilai A. Barbackiego. Zebrani uczcili pamięć zmarłych przez powstanie i minutową ciszę.
Pierwszym punktem w programie obrad były sprawozdania obserwatorów Słońca, którzy składali je w następującej kolejności (w nawiasach podano dane o instrumencie i metodzie obserwacyjnej każdego obserwatora): J. Kazimierowski - Kalisz (refraktor o średnicy 70 mm, ciemny filtr), J. Wieczorek - Grodziec (lunetka ze szkieł okularowych o średnicy 45 mm, ciemny filtr i ekran), E. Grzyb - Radom (luneta ziemska o średnicy 40 mm, ciemny filtr), W. Szymański - Dąbrowa Górnicza (refraktor o średnicy 60 mm, ekran), J. Samojło - Legnica (lunetka ze szkieł okularowych o średnicy 35 mm, ciemny filtr), S. Brzostkiewicz - Dąbrowa Górnicza (refraktor "Merz" o średnicy 60 mm, ciemny filtr i ekran), R. Sakowski - Wrocław (teleskop Cassegraina - Maksutowa o średnicy 70 mm, ciemny filtr i ekran), T. Kalinowski - Myślenice (luneta ziemska o średnicy 45 mm, ciemny filtr), dr J. Pagaczewski - Kraków (refraktor "Busch" o średnicy 75 mm, ciemny filtr) i A. Słowik - Kraków (zliczanie plam przez ciemny filtr za pomocą refraktora "Busch" o średnicy 60 mm, a wyznaczanie współrzędnych grup na ekranie za pomocą teleskopu Cassegraina - Maksutowa o średnicy 70 mm).
W sprawozdaniach swych obserwatorzy poruszyli szereg problemów, które mają wpływ na polepszenie jakości i zwiększenie ilości obserwacji.
Mówiono o trudnościach, jakie niekiedy występują przy definicji grup plam słonecznych , a odpowiednich wskazówek na ten temat udzielili dr Z. Kordylewski i dr J. Jakimiec. Okazuje się, że nieraz trudno jest stwierdzić, czy mamy do czynienia z jedną czy też dwoma grupami plam. W takich wypadkach należy przez kilka dni z rzędu rysować plamy na tarczy Słońca i dopiero na podstawie rozwoju grupy względnie grup plam podjąć odpowiednią decyzję. Przyjmuje się, że dwie plamy odlegle od siebie ponad 20° w długości heliograficznej lub ponad 5° w szerokości heliograficznej tworzą już dwie różne grupy.
W szczególnie wątpliwych wypadkach wykonać należy dokładny rysunek tarczy słonecznej i przesłać go do Wrocławia, gdzie na podstawie obserwacji wrocławskich lub "mapek" Słońca otrzymywanych z Instytutu Fraunhofera we Freiburgu będzie można ostatecznie sprawę tę rozstrzygnąć.
Ze sprawozdania p. Szymańskiego wynika, że wbrew prognozom robionym przez niektórych autorów 20 cykl aktywności Słońca będzie również wysoki. Przewidywania swoje uzasadnił dużą szerokością heliograficzną, w której pojawiają się plamy nowego cyklu. Ciekawa była też wypowiedź p. Kalinowskiego, który na podstawie wieloletnich obserwacji stwierdził korelację, jaka zachodzi między aktywnością Słońca a ilością wytwarzanego przez pszczoły miodu.
W sprawozdaniach poruszono również sprawę współrzędnych fizycznych, koniecznych do wyznaczania współrzędnych heliograficznych (wartości P, B i L), a których nie podaje "Rocznik astronomiczny" wydawany przez Instytut Geodezji i Kartografii w Warszawie. Obserwatorzy zmuszeni są korzystać z trudno dostępnych wydawnictw zagranicznych i dlatego kierują prośbę do dra G. Sitarskiego o zamieszczenie tych danych w "Kalendarzyku astronomicznym" redagowanym w "Uranii".
Nie zajmie to dużo miejsca, ponieważ dla celów miłośniczych wystarczy podawać te dane co 3 dni, a nawet co 5 dni (tak podaje "Astronomiczeskij kaliendar WAGO"). Prośbę innego rodzaju skierowano do ZG PTMA, a idzie o pomoc w zakupie okularów mikroskopowych, które produkują Polskie Zakłady Optyczne w Warszawie (obserwatorzy zainteresowani są szczególnie okularami o silniejszych powiększeniach, np. o ogniskowej 12,5 mm).
Po przerwie obiadowej obserwatorzy zwiedzali Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego, po którym oprowadzał i udzielał obszernych wyjaśnień dr B. Rompolt. Zapoznano się więc z działaniem spektroskopu, obserwowano powierzchnię Słońca refraktorem o średnicy 11 cm, poznano budowę i zasadę działania teleskopu horyzontalnego o średnicy zwierciadła 30 cm i ogniskowej 11 m, za pomocą którego fotografuje się Słońce (obraz Słońca w ognisku ma średnicę około 10 cm). Szczególnie duże zainteresowanie wzbudził koronograf, który obecnie montowany jest we Wrocławiu.
Ostatnim punktem w programie konferencji były dwa referaty o najnowszych osiągnięciach heliofizyki. Pierwszy referat pt. "Widmo Słońca w ultrafiolecie" wygłosił dr T. Jarzębowski (referat ten opracowany został na podstawie materiału z sympozjonu pt. "Widmo słoneczne", który odbył się w dniach 26-31 sierpnia 1963 r. w Utrecht). Drugi zaś referat pt. "O promieniowaniu rentgenowskim Słońca" wygłosił prof. Mergentaler. Na temat poruszony w referatach wywiązała się dyskusja, a wszelkie niejasności wyjaśniali prelegenci.
Zjazd zakończyło przemówienie prof. Mergentalera, w którym dziękował miłośnikom astronomii za współpracę w obserwacjach Słońca, a w imieniu obserwatorów p. Szymański podziękował organizatorom konferencji. Przewiduje się, że następny zjazd odbędzie się latem 1966 r., a więc kiedy aktywność Słońca prawdopodobnie już znacznie wzrośnie.
Stanisław R. Brzostkiewicz

Urania 11/1964, str. 312-313, Konkurs

ZARZĄD GŁÓWNY POLSKIEGO TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW ASTRONOMII ogłasza KONKURS pod hasłem: ZDOBYWAMY NOWYCH CZŁONKÓW PTMA I PRENUMERATORÓW URANII W konkursie mogą brać udział indywidualnie wszyscy Czytelnicy naszego miesięcznika oraz zespołowo Zarządy Oddziałów PTMA, w drodze współzawodnictwa o tytuł najaktywniejszego organizatora prenumeraty. Warunkiem udziału w konkursie jest zwerbowanie i pisemne zgłoszenie nowych abonentów "Uranii". Za nowych abonentów uważani będą: - nowo zgłoszeni prenumeratorzy, którzy opłacą roczną prenumeratę pisma na roik 1965, w kwocie zł 72.- - nowi Członkowie PTMA, zwerbowani indywidualnie bądź zespołowo przez Oddziały PTMA, którzy wstępując do Towarzystwa opłacą roczną składkę członkowską wraz z prenumeratą na rok 1965 w kwocie zł 60.-
Zgłoszenia nowych Członków i prenumeratorów "Uranii", tak indywidualne jak i zespołowe ·przez Oddziały PTMA, należy nadesłać w formie imiennego wykazu, podając czytelnie nazwisko i imię oraz dokładny adres zamieszkania każdego nowo zwerbowanego abonenta.
Zgłoszeni abonenci zostaną uznani z chwilą dokonania wpłaty na konto Zarządu Głównego PTMA, Kraków, ul. Solskiego 30/8 w PKO I OM w Krakowie nr 4-9-5227, względnie przekazem pocztowym pod powyższym adresem.
Termin zakończenia konkursu ustala się na dzień 31 stycznia 1965 r.
Wyniki konkursu i podział nagród Jury ogłosi w "Uranii" nr 3/65 r.
Dla uczestników konkursu, tak indywidualnych jak i zespołowych, przewidziano szereg cennych nagród.
NAGRODY
Indywidualne dla uczestników, którzy zwerbują najwięcej nowych abonentów "Uranii":
I nagroda - aparat fotograficzny
trzy II nagrody - komplety wydawnictw astronomicznych (importowane, ścienne mapy nieba i Księżyca oraz nowe wydanie "Obrotowej Mapy Nieba".
Wśród pozostałych uczestników konkursu rozlosowanych zostanie 10 nagród pocieszenia w formie bezpłatnej rocznej prenumeraty "Uranii".
Zespołowe dla Oddziałów PTMA współzawodniczących w konkursie, za największą ilość nowo zwerbowanych Członków i prenumeratorów:
I nagroda - teleskop syst. Newtona (/) 150 mm.
II nagroda - rzutnik
III nagroda - Atlas Coeli A. Bełvara
Zapraszamy wszystkich Czytelników i Zarządy Oddziałów PTMA do udziału w konkursie. Życzymy jak najlepszych wyników i zdobycia cennych nagród.

Urania 11/1964, str. 314, Komunikat Oddziału PTMA we Fromborku

Nową siedzibą Oddziału jest Wieża Wodna gdzie mieści się dostrzegalnia i sekretariat czynny codziennie w godz. 16-18. Zebrania odbywają się w drugi czwartek każdego miesiąca. Pokazy nieba - w każdy pogodny wieczór, po porozumieniu się z kierownikiem dostrzegalni.

Urania 11/1964, str. 315, Kronika żałobna

W lipcu br. zmarł członek Zarządu Dąbrowskiego Oddziału PTMA prof. Wacław Bargiel. Zmarły prowadził pracę popularyzatorską wśród młodzieży, był szanowanym i bardzo lubianym przez młodzież pedagogiem wykładowcą astronomii oraz założycielem i opiekunem Kola Młodzieżowego PTMA przy I Liceum Ogólnokształcącym w Dąbrowie Górniczej.
Cześć Jego Pamięci.
Zarząd Oddziału PTMA w Dąbrowie Górniczej
W dniu l października br. zmarł w 76 roku życia członek Katowickiego Oddziału PTMA, p. Józef Fabrowski. Zmarły był członkiem PTMA od 1923 r., przez szereg łat pełnił funkcje wiceprezesa Oddziału Sląskiego a następnie członka Zarządu Oddziału Katowickiego. W osobie zmarłego traci PTMA wielkiego przyjaciela oraz miłośnika i popularyzatora astronomii.
Cześć Jego Pamięci.
Zarząd Oddziału PTMA w Katowicach