1977

Urania 3/1977, str. 88-90, Kronika PTMA. Walny Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii

W dniach 2 i 3 października 1976 roku obradował kolejny krajowy Walny Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. Wzięło w nim udział około 100 osób, w tym 77 delegatów — mandatariuszy wszystkich oddziałów PTMA. Miejscem Zjazdu, odbywającego się w 55-tą rocznicę założenia Towarzystwa, było Planetarium Lotów Kosmicznych w Olsztynie. To połączenie czasu i miejsca obrad najwyższego forum polskich miłośników astronomii było jakby symbolem nawiązywania do bogatej tradycji w toczących się podczas Zjazdu dyskusjach o roli i zadaniach PTMA w dobie podboju kosmosu. Myśl ta przewijała się w wielu wypowiedziach poczynając od otwierającego Zjazd wystąpienia Prezesa Towarzystwa Macieja Mazura, poprzez referat *) dr Marii Pańków pt. "Rola i zadania PTMA w zakresie pobudzania i rozwijania zainteresowań młodzieży problematyką astronomiczną" (odczytany przez M. Mazura z powodu nieobecności autorki), a na rozmowach kuluarowych kończąc. O tym, które z wypracowanych w ciągu wielu lat działalności Towarzystwa form jego aktywności społecznej winny znaleźć nowe możliwości urzeczywistniania, oraz jak aktywizować w nadchodzących latach miłośniczy ruch astronomiczny, interesująco mówił inż. Stanisław Lubertowicz — sekretarz Zarządu Głównego PTMA. Podkreślił konieczność decentralizacji działalności PTMA zwracając szczególną uwagę na potrzebę wzmocnienia organizacyjnego oddziałów Towarzystwa.
W oddziałach bowiem winna przede wszystkim koncentrować się codzienna praca Towarzystwa wychodząc na przeciw potrzebom i oczekiwaniom jego członków. Jedną z podstaw, na której musi się ona opierać, jest kontakt z żywym niebem. Nie tylko z tym sztucznym pod kopułą planetarium, ale przede wszystkim z rzeczywistym. Bowiem dopiero trud w podglądaniu jego tajników oraz refleksja nad ich interpretacją, mogą dostarczyć autentycznych przeżyć, dzięki którym stajemy się właśnie miłośnikami astronomii. Stąd też Walny Zjazd podkreślił konieczność organizacyjnego wzmocnienia sekcji obserwacyjnych PTMA m. in. poprzez zakup nowych instrumentów (również importowanych) na wyposażenie obserwatoriów i dostrzegalni oddziałów.
Drugą niemniej ważną sprawą, na którą obecnie PTMA winno zwrócić uwagę w swej działalności jest nauczanie astronomii. Zjazd zalecił władzom Towarzystwa podjęcie starań o włącznie astronomii do programów kursów dokształcających dla nauczycieli wychodząc ze słusznego założenia, że skoro nie stać nas na to aby astronomii uczył astronom, to przynajmniej uczyńmy wszystko, aby wykładający ją nauczyciel miał nie tylko właściwe i aktualne do tego przygotowanie, ale może również sam był miłośnikiem astronomii, niezależnie od tego czy jest fizykiem, matematykiem czy też geografem. Mówiono także o konieczności współdziałania Towarzystwa z władzami oświatowymi w organizowaniu konkursów, seminariów, obozów szkoleniowych i innych imprez młodzieżowych, dbając o właściwie i atrakcyjne przekazywanie treści astronomicznych w powiązaniu z ogólnokulturowymi.
Jednym z najważniejszych zadań Walnego Zjazdu PTMA, mającym przecież nie tylko organizacyjne znaczenie, był wybór naczelnych władz Towarzystwa na najbliższą trzyletnią kadencję. Nowy Zarząd Główny PTMA wybrano w następującym składzie:

Maciej Mazur (Kraków) — prezes
Andrzej Woszczyk (Toruń) — wiceprezes
Krzysztof Ziołkowski (Warszawa) — wiceprezes, przedstawiciel PTMA w Międzynarodowej Unii Miłośników Astronomii
Stanisław Lubertowicz (Kraków) — sekretarz, przewodniczący komisji Ludowych Obserwatoriów Astronomicznych i Planetariów
Leszek Marszałek (Kraków) — skarbnik, przewodniczący Komisji Budżetowej
Henryk Chrupała (Chorzów) — przewodniczący Komisji Pracy z Młodzieżą
Roman Janiczek (Częstochowa)
Przemysław Rybka (Wrocław) — przewodniczący Komisji Odznaczeniowej
Je rzy Szwarc (Grudziądz) — przedstawiciel Zarządu Głównego PTMA w Komisji Współpracy Planetariów Polskich
Kazimierz Schilling (Olsztyn) — przewodniczący Komisji Współpracy Planetariów Polskich
Wacław Szymański (Dąbrowa Górnicza) — przewodniczący Centralnej Sekcji Obserwatorów Słońca
Ludwik Zajdler (Warszawa) — redaktor naczelny "Uranii"

W skład Głównej Rady Naukowej weszli:

Bohdan Kiełczewski (Poznań) — przewodniczący
Piotr Flin (Kraków) — zastępca przewodniczącego
Grzegorz Sitarski (Warszawa) — zastępca przewodniczącego
Honorata Korpikiewicz (Poznań) — sekretarz
Maciej Bielicki (Warszawa)
Stanisław Oszczak (Olsztyn)
Maria Pańków (Chorzów)

Przewodniczącym Głównej Komisji Rewizyjnej PTMA został Zygmunt Banaszewski (Wrocław), a w jej skład weszli: Włodzimierz Karaś (Kraków), Jan Kasza (Gliwice), Janusz Kazimierowski (Kalisz), Bronisław Kuchowicz (Warszawa).

Miłym akcentem olsztyńskiego Zjazdu Delegatów PTMA było wręczenie odznaczeń i wyróżnień zasłużonym działaczom Towarzystwa. Medal Kopernikowski Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu otrzymali: Leon Aleksandrowicz (Nowy Sącz), Robert Głębocki (Gdańsk), Władysław Gonet (Krosno nad Wisłokiem), Czesław Wronkowski (Olsztyn) oraz pośmiertnie Wojciech Sędzielowski (Gdańsk). Złotymi Honorowymi Odznakami PTMA zostali odznaczeni: Jan Kasza (Gliwice), Janusz Kazimierowski (Kalisz), Zygmunt Kędzierski (Toruń), Leszek Marszałek (Kraków), Zofia Maślakiewicz (Warszawa), Przemysław Rybka (Wrocław), Piotr Wiśniewski (Poznań), Krzysztof Ziołkowski (Warszawa). Srebrne Honorowe Odznaki PTMA otrzymali: Jan Brylski (Dąbrowa Górnicza), Alojzy Burnicki (Toruń), Roman Fangor (Warszawa), Adam Giedrys (Szczecinek), Jan Hanasz (Toruń), Tadeusz Kalinowski (Myślenice), Zbigniew Kandziora (Poznań), Klemens Kapelak (Kraków), Włodzimierz Lisiak (Poznań), Jan Rolewicz (Kraków), Kazimierz Schilling (Olsztyn), Łucja Szymańska (Dąbrowa Górnicza), Małgorzata Śróbka-Kubiak (Grudziądz). Dyplomami Honorowymi PTMA wyróżnieni zostali: Lech Dalinkiewicz (Grudziądz), Edith Jurkiewicz-Pilska (Frombork), Maria Kędzierska (Toruń), Wiesław Kowalski (Kalisz), Feliks Lamparczyk (Toruń), Bruno Lang (Warszawa), Apolinary Makola (Dąbrowa Górnicza), Zofia Rubowicz (Grudziądz), Michał Siemieniako (Dąbrowa Górnicza), Kazimierz Sikorski (Toruń), Czesław Szachnitowski (Grudziądz), Sławomir Wichliński (Kalisz), Krzysztof Woźniak (Warszawa).
* Opublikowany w Uranii w numerze 12 z ubiegłego roku.
K. Z.

Urania 4/1977, str. 122-123, Kronika PTMA

Polskie Towarzystwo Miłośnikow Astronomii Oddział Warszawa uprzejmie zawiadamia, iż prowadzi obecnie swoją działalność w nowej siedzibie, w Osiedlu im. M. Kopernika w Klubie ORION przy ul. Egipskiej 7 (Saska Kępa, dojazd autobusami 117, 168). Sekretariat czynny w każdą środę w godz. 19.30—21. Aktualnie Oddział prowadzi następującą działalność:
Koło Młodych
- zajęcia z astronomii dla młodzieży licealnej w każdy wtorek godz. 17.00—18.30. W pogodne wieczory obserwacje nieba.
Planetarium
- w każdy czwartek godz. 17.00 pokazy w planetarium Muzeum Techniki (Pałac Kultury i Nauki) ze specjalnym programem dla członków PTMA (juniorów i seniorów). Wstęp za okazaniem legitymacji PTMA.
Członkowie zwyczajni
- w każdą ostatnią środę miesiąca odbywają się seminaria z dziedziny astronomii z udziałem pracowników naukowych.
Niezależnie od tego, ok. raz w miesiącu, odbywają się prelekcje dla wszystkich członków PTMA w dużej sali klubu "Orion", we wtorki o godz. 19.00 z dziedziny astronomii, w których omawiane są ciekawe tematy przez pracowników naukowych. Po prelekcji film naukowy (astronomiczny lub astnonautyczny). Terminy prelekcji podawane są na dwa ty godnie naprzód na tablicy ogłoszeń w Klubie "Orion" (ew. w prasie) oraz drogą indywidualnych zawiadomień członków PTMA.
Bliższe szczegóły w sekretariacie PTMA w lokalu Klubu "Orion".

Urania 5/1977, str. 153, Obserwacje zakryć gwiazd przez Księżyc

Zgodnie z porozumieniem z redakcją wydawnictwa PTMA "The Astronomical Reports" wyniki obserwacji zakryć gwiazd przez Księżyc, jako dorobek naukowy członków Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, będą publikowane w tym wydawnictwie "in extenso". W Uranii zamieścimy jedynie omówienie z podaniem nazwisk obserwatorów. Zmiana ta jest niewątpliwie korzystna dla obserwatorów, gdyż wyniki ich pracy dotrą do właściwych instytucji zagranicznych, ponieważ zasięg tego pisma jest inny niż Uranii. Na ten temat patrz omówienie "The Astronomical Reports" w majowym numerze Uranii z 1976 r.
Do czasu uregulowania sprawy publikacji prosimy Obserwatorów o nadsyłanie wyników - jak dotąd - na adres Redakcji Uranii.
Ludwik Zajdler

Urania 5/1977, str. 153, Kronika PTMA. Komunikat Głównej Rady Naukowej PTMA

Główna Rada Naukowa informuje, że w naszym Towarzystwie istnieją cztery centralne (międzyoddziałowe) sekcje obserwacyjne, do których zgłaszać się mogą zainteresowani obserwacjami miłośnicy. Podajemy poniżej wykaz sekcji i adresy osób, do których należy się zwracać w sprawie przystąpienia do sekcji:
Sekcja Obserwacji Gwiazd Zmiennych — Dr Piotr Flin, ul. Jontkowa Górka 20, 30-224 Kraków.
Sekcja Obserwatorów Meteorów — p. Antoni Stiller, ul. Łąkowa 24, 46-200 Kujakowice Dolne.
Sekcja Obserwacji Pozycyjnych — Doc. dr hab. Maciej Bielicki, Al. Ujazdowskie 4, Obserwatorium Astronomiczne U.W., 00-478 Warszawa.
Centralna Sekcja Obserwatorów Słońca — p. Wacław Szymański, ul. 3-go Maja 4, m. 15, 41-300 Dąbrowa Górnicza.
Jednocześnie informujemy, że każdy członek Towarzystwa ma prawo zwracać się z problemami merytorycznymi do Rady. Ewentualną korespondencję prosimy kierować na adres sekretarza Rady:
Mgr Honorata Korpikiewicz, ul. Słoneczna 36, Obserwatorium Astronomiczne U.A.M., 60-286 Poznań.

Urania 8/1977, str. 253, Koła Młodych w Ostrowcu Świętokrzyskim

Od roku szkolnego 1974/75 z inicjatywy prezesa Oddziału PTMA w Ostrowcu działa Koło młodych miłośników astronomii, uczniów tutejszych szkół średnich i podstawowych. Zebrania i zajęcia odbywają się co piątek w budynku mieszkalnym Ostrowieckiej Spółdzielni Mieszkaniowej.
Obserwacje astronomiczne wykonywane są z tarasu na 10 piętrze tegoż budynku. Do obserwacji służą: reflektor Φ 150 mm, refraktor Φ 60 mm oraz lunetka szkolna typu Maksutowa, zakupiona dla Koła przez p. M. Starzyńskiego, kierownika k.o. Ostrowieckiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Młodzi miłośnicy astronomii zaznajamiani są na początek z budową i działaniem tych lunet, posługiwaniem się obrotową mapą nieba, atlasem i wykonywaniem obserwacji. Korzystają również z księgozbioru biblioteki Oddziału. Już z pewnym zasobem wiedzy teoretycznej przystępują do obserwacji (Księżyc, planety, plamy słoneczne itp.). Zajęcia z młodzieżą prowadzi prezes J. Ułanowicz.
W roku szkolnym 1976/77 grupa młodych "astronomów" reprezentowana jest przez uczniów kl. III i IV Liceum im. J. Chreptowicza i Liceum im. Wł. Broniewskiego: Bożena Partyka, Jacek Rożek, Tadeusz Stępień, Zbigniew Stańczyk, Marek Zygulski, Jan Wolski, Tadeusz Skóra oraz przez uczniów kl. 8 Szkoły Podstawowej nr 2: Piotr Lisowski, Ireneusz Skóra, Jerzy Wirkowski.
(Komunikat Zarządu Oddziału PTMA w Ostrowcu Św.)
Piotr Podgajny

Urania 11/1977, str. 341-343, Kronika PTMA. VI Dni Astronomii i Astronautyki

18 lutego 1977 r. o godz. 12.00 składaniem kwiatów pod pomnikiem Mikołaja Kopernika we Fromborku, Grudziądzu, Lidzbarku Warmińskim, Olsztynie oraz Toruniu zainaugurowano VI Dni Astronomii i Astronautyki. Program Dni, uwzględniający ich charakter jako próby generalnej przed uroczystościami z okazji 505 rocznicy urodzin Kopernika, był bardzo bogaty. Ilość i jakość imprezy przewyższała wszystkie dotychczasowe, organizowane w latach poprzednich. Przypomnijmy, że I, II i III Dni (w latach 1972-73-74) odbywały się w Grudziądzu, natomiast IV i V - były już międzywojewódzkie na Szlaku Kopernikowskim. Postanowion-— imprezy będą miały szerszy zakres pod kryptonimami "Kopernik 505" itd.
W czasie od 18 lutego do 21 marca br. odbyło się na terenie miast Szlaku ogółem ok. 50 imprez. Na czoło wysunął się tradycyjnie Grudziądz z ponad 20 imprezami, z których najważniejszą był Sejmik Generalny Miłośników Astronomii i Astronautyki. Większą ilość imprez niż w latach poprzednich zorganizował Toruń. Do zawsze udanej imprezy stojącej na wysokim poziomie zalicza się samą uroczystość inauguracji Dni, którą organizuje Toruń w przededniu rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.
Również pozostałe miasta - Olsztyn, Frombork, Lidzbark Warmiński - przyczyniły się walnie do uświetnienia tegorocznych Dni. O ich randze świadczą cyfry: do zorganizowania ich przyczyniło się ponad 40 organizatorów (instytucji i towarzystw) oraz setki działaczy. W imprezach brało udział tysiące uczestników, w tym w samym Grudziądzu ponad 7 000 osób.
Pierwszą i do tradycji należącą imprezą organizowaną w ramach Dni jest zainicjowany przez działaczy PTMA w Grudziądzu — Dzień Miłośnika Astronomii i Astronautyki, w ramach którego odbyły się sejmiki we Fromborku, Grudziądzu, Olsztynie i Toruniu, będące dorocznym przeglądem osiągnięć poszczególnych oddziałów PTMA i PTA oraz wyborem delegatów na Sejmik Generalny Miłośników Astronomii i Astronautyki. Podczas tegorocznych Dni najbardziej zasłużonym działaczom wręczono wyróżnienia. W Grudziądzu w roku bieżącym Dzień MAiA poświęcony był pedagogom i działaczom oświaty trudniącym się popularyzacją i dydaktyką astronomii i astronautyki.
Wystawy były zawsze żelaznym punktem we wszystkich miastach: we Fromborku — cieszącą się dużą frekwencją wystawę wypożyczoną z Muzeum Techniki NOT w Warszawie pt. "Międzynarodowa współpraca w Kosmosie"; w Grudziądzu - "Medale o tematyce kopernikowskiej" ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu; Olsztyn (Planetarium Lotów Kosmicznych) - wystawę "Układ Słoneczny na tle Wszechświata". Natomiast wystawa plakatów pt. "Habitat" uświetniła w Ratuszu Staromiejskim w Toruniu uroczystą XIV Wieczornicę z okazji 504 rocznicy urodzin Kopernika. Przegląd filmów astronautycznych zorganizował w tym roku Grudziądz (PTA i PTMA przy współpracy z Dyskusyjnym Klubem Filmowym) - w Planetarium oraz w dwóch kinach wyświetlano ponad 20 filmów.
Impreza trwająca prawie tydzień, zakończona wręczeniem nagród dla publiczności, cieszyła się ogromną frekwencją. Uczestników było ponad trzy tysiące. Również w Toruniu, w Klubie MPiK, odbył się pokaz filmów astronautycznych.
Najcenniejszą i stałą pozycją Dni są wojewódzkie a następnie Międzywojewódzkie Seminaria dla laureatów konkursu na referat z zakresu astronomii i astronautyki. Omówienie — w jednym z następnych numerów "Uranii".
Dni Astronomii i Astronautyki nie spełniłyby swego zadania bez popularyzacji tych dziedzin nauki wśród społeczeństwa miast kopernikowskich. Odbywa się to przez organizację takich imprez jak Piątki Astronomiczne, z których znane jest grudziądzkie Planetarium, spotkania z naukowcami, które odbyły się w Książnicy Miejskiej w Toruniu, w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Grudziądzu oraz już tradycyjnie w grudziądzkim i olsztyńskim planetarium. Do nowatorskich form dydaktycznych należą Poranki astronomiczne dla przedszkolaków i pierwszoklasistów, organizowane w Grudziądzu. Są to wdzięczni i już w tym wieku chłonni odbiorcy "wiedzy o niebie", i zapewne przyszli członkowie szkolnych kół astronomicznych i astronautycznych, dla których warto organizować tego rodzaju imprezy. Oczywiście Dni nie mogłyby obyć się bez pokazów nieba przez teleskopy. Najwięcej organizują ich planetaria w Grudziądzu, Olsztynie i Fromborku. Również Obserwatorium Astronomiczne UMK w Piwnicach odwiedzane jest liczniej niż zwykle przez mieszkańców Torunia.
Zgodnie z intencją Dni w czasie ich trwania odbywają się sejmiki (zebrania doroczne Oddziałów PTMA i PTA oraz walne zebrania innych towarzystw, np. Toruńskiego Towarzystwa Naukowego). Tematem ich ze względu na charakter "sejmiku" to nie tylko zagadnienia organizacyjne, ile w szczególności inspiracja działalności programowej oraz dalszy rozwój towarzystw. Tegoroczny Sejmik — to temat odrębnego artykułu w niniejszym numerze "Uranii".
W czasie Dni mają swoje święto również szkoły noszące miano Mikołaja Kopernika. W sposób szczególnie uroczysty impreza taka odbywa się w Szkole Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Grudziądzu. W Grudziądzu w okresie Dni tegorocznych odbyła się jeszcze jedna niecodzienna uroczystość: Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne obchodziło swój mały jubileusz — pięć lat istnienia. Jest to pierwszy z czterech zbudowanych z okazji 500 rocznicy urodzin Kopernika tego rodzaju obiekt.
Nieodłącznym tłem Dni AiA są koncerty muzyki dawnej. Specjalizuje się w tym kierunku grudziądzki zespół "Ad deliberandum", który od kilku lat koncertuje z tej okazji nie tylko w Grudziądzu, ale również we Fromborku. W tym roku na czoło organizowanych imprez muzycznych wysunął się zdecydowanie Toruń, dając z okazji inauguracji Dni w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego koncert skrzypcowy Wandy Wiłkomirskiej.
Dni zakończyła — nie mająca precedensu w 55-letniej historii miłośniczego ruchu astronomicznego w Polsce - uroczystość. Władze Grudziądza w dowód uznania za szczególny wkład dla rozwoju kulturalnego miasta, postanowiły nazwać plac wokół pomnika Mikołaja Kopernika placem Miłośników Astronomii. Uroczystość nadania nazwy odbyła się w dniu 20 marca 1977 r. w obecności delegatów przybyłych na Sejmik Generalny. Takim akcentem zakończono VI Dni Astronomii i Astronautyki będące przeglądem możliwości organizacyjnych poszczególnych miast kopernikowskich. Były one ponadto generalną próbą przed "Festiwalem Kopernikowskim", który zgodnie z podpisaną przez Prezydentów Miast Kopernikowskich w Grudziądzu treścią deklaracji w współpracy tychże miast, odbędzie się w przyszłym roku.
Mamy nadzieję, że imprezę tą zorganizują nie tylko Miasta Kopernikowskie, ale odbędą się wszędzie tam, gdzie istnieją i działają oddziały i sekcje Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii oraz Polskiego Towarzystwa Astronautycznego. Główne uroczystości odbędą się w Olsztynie, gdzie rozpoczęły się już przygotowania do kontynuacji jakże wspaniałego i potrzebnego przedsięwzięcia, zainicjowanego przez nas, miłośników astronomii i astronautyki.
Jerzy Stefan Szwarc

Urania 11/1977, str. 343-346, Pierwszy Sejmik Generalny Miłośników Astronomii i Astronautyki

Decyzja o zwołaniu Sejmiku Generalnego zapadła podczas obrad Sejmiku z okazji Dnia Miłośnika Astronomii i Astronautyki 19 lutego 1976 r. w Grudziądzu, o czym Urania informowała w nr 7 z 1976 r. (str. 213). Podjęto wówczas uchwałę o ogłoszeniu Apelu w sprawie obchodów 505 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika (tekst zamieszczono w nr 9 Uranii).
Sejmik Generalny został zorganizowany jako ostatni a równocześnie główny punkt trwających od 18 lutego 1977 r. "VI Dni Astronomii i Astronautyki". Właściwy Sejmik poprzedziła jego część robocza w formie jednodniowego spotkania licznie przybyłych delegatów z oddziałów Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii i Polskiego Towarzystwa Astronautycznego. Spotkania odbyły się w dniu 19 marca 1977 r. w godzinach przedpołudniowych w Klubie MPiK, po południu w Planetarium i na zakończenie w godzinach wieczornych powtórnie w Klubie MPiK. Oprócz licznych tematów które przewijały się podczas spotkań w poszczególnych grupach roboczych, dominowała oczywiście tematyka związana z Sejmikiem Generalnym.
Również w mieście wytworzył się odpowiedni uroczysty nastrój. W dniach poprzedzających Sejmik Grudziądz przybrał odświętny wygląd. Liczne dekoracje składające się ze specjalnie wydanego plakatu oraz hasła można było spotkać w różnych częściach miasta, począwszy od dworca kolejowego a kończąc na Rynku Głównym i placu wokół pomnika Mikołaja Kopernika.
Po takim przygotowaniu - w dniu 20 marca o godz. 10.00 po raz pierwszy w historii swego istnienia spotkali się przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Polskiego Towarzystwa Astronautycznego oraz Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, jak i Prezydenci Miast Kopernikowskich — Fromborka, Grudziądza, Lidzbarka Warmińskiego, Olsztyna, Krakowa i Torunia. Miejscem spotkania była sala obrad Ratusza Miejskiego w Grudziądzu — w 455 rocznicę pobytu Kopernika w tym mieście i wygłoszenia trak ta tu "De aestimatione monetae".
Otwarcia I Sejmiku dokonał Prezydent Miasta mgr Jan Betlejewski, który w swoim wystąpieniu powitalnym podkreślił rangę i znaczenie, jakiego nabrał Sejmik ze względu na tak licznie zebranych na sali obrad przedstawicieli nauki polskiej, towarzystw naukowych oraz władz miast kopernikowskich, ponadto nakreślił cele, jakim ma służyć Sejmik.
Na przewodniczącego Sejmiku wybrano jednogłośnie p. prof. dr hab. Wilhelminę Iwanowską z Torunia. Na sekretarzy zostali wytypowani: przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Astronomicznego — dr Kazimierz Schilling z Olsztyna, z ramienia Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Astronautycznego - mgr inż. Władysław Geisler z Katowic, z upoważnienia Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii - dr Piotr Flin z Krakowa.
Dziękując za wybór, prof, dr hab. W. Iwanowska nakreśliła w swoim wystąpieniu przebieg akcji o niespotykanej dotąd skali (zapoczątkowanej w roku 1972 - przed 500 rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika) a polegającej na szerokiej popularyzacji astronomii i astronautyki oraz postaci Mikołaja Kopernika wśród społeczeństwa i młodzieży. Jak wykazały następne lata po Roku Kopernikowskim, nie był to tylko jednorazowy zryw z okazji jubileuszu, a planowa i systematyczna odtąd kontynuacja najlepszych form popularyzacji i dydaktyki, zapoczątkowanej przez niektóre miasta północnej części Szlaku Kopernikowskiego. Przodujący w tym zakresie był i pozostał Grudziądz i dlatego, nieprzypadkowo I Sejmik Generalny Miłośników Astronomii i Astronautyki odbywa się właśnie w tym mieście.
Po wystąpieniu Przewodniczącej Sejmiku nastąpiła doniosła uroczystość wręczania odznaczeń. Medalami Komisji Edukacji Narodowej zostali odznaczeni: prof. dr hab. Wilhelmina Iwanowska (Toruń), prof. dr hab. Bohdan Kiełczewski (Poznań), doc. dr hab. Andrzej Woszczyk (Toruń), dr Cecylia Iwaniszewska (Toruń) oraz dr Przemysław Rybka (Wrocław). W imieniu Ministra Oświaty i Wychowania dekoracji dokonał Kurator Oświaty i Wychowania w Toruniu mgr Lucjan Walusiak.
Następnie odbyło się wręczenie Złotej Honorowej Odznaki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii oraz Honorowej Odznaki Polskiego Towarzystwa Astronautycznego dla Miasta Grudziądza, czego dokonali Prezesi Zarządów Głównych na ręce Prezydenta Miasta. Grudziądz jest pierwszym wśród miast, które zostało wyróżnione tego rodzaju odznaczeniem. Na zakończenie uroczystej części Sejmiku nastąpiło wręczenie dyplomów uznania nadanych przez Przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej oraz Prezydenta Miasta Grudziądza - Zarządom Głównym Polskiego Towarzystwa Astronomicznego oraz Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii za szczególne zasługi dla rozwoju miasta.
Jednym z punktów programu Sejmiku było dokonanie pewnego rodzaju bilansu osiągnięć astronomii w Polsce, podboju Kosmosu przez człowieka z podkreśleniem naszego, polskiego w tym udziału. Dokonali tego w sposób ciekawy a równocześnie stojący na wysokim poziomie naukowym przedstawiciele poszczególnych towarzystw. Doc. dr hab. Andrzej Woszczyk wystąpił z wykładem pt. "Współczesna astronomia polska". O lotach kosmicznych dziś i jutro mówił dr Olgierd Wołczek. Wykład prof. dr hab. Konrada Rudnickiego pt. "Humanistyczne aspekty astronomii" zakończył pierwszą część Sejmiku Generalnego.
W przerwie obrad nastąpiło ważne i wręcz historyczne wydarzenie. Było nim spotkanie Prezydentów Miast Kopernikowskich w celu podpisania deklaracji o współpracy. Podpisali ją w obecności zaproszonych przedstawicieli poszczególnych towarzystw: Prezydenci Olsztyna, Torunia i Grudziądza, Naczelnicy Miast Fromborka i Lidzbarka Warmińskiego oraz Przedstawiciel Prezydenta Krakowa.
Wznawiając obrady Przewodnicząca Sejmiku jako pierwszemu udzieliła głosu Prezydentowi Miasta Grudziądza, który poinformował zebranych o fakcie podpisania Deklaracji o współpracy Miast Kopernikowskich. Omawiając jej treść mówca zwrócił uwagę na ważny punkt deklaracji, w którym umawiające się strony zobowiązują się do wszechstronnej współpracy tak na niwie kultury jak i oświaty oraz innych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego.
Po wystąpieniu Prezydenta Miasta Grudziądza głos zabierali poszczególni Prezesi Zarządów Głównych towarzystw naukowych. Pierwszym mówcą był prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego doc. dr hab. Jerzy Stodółkiewicz, który przedstawił rolę i zadania tego towarzystwa na polską astronomię w dobie ogromnych i szybkich postępów nauki na świecie. Wskazał również na liczne z tym związane trudności, jakie mają do pokonania polscy astronomowie. Dr Olgierd Wołczek, występując w imieniu prezesa Polskiego Towarzystwa Astronautycznego prof. dr hab. Stanisława Barańskiego, omówił cele i zadania tego towarzystwa na etapie zwiększającego się stale udziału i znaczenia Polski w opanowaniu Kosmosu przez człowieka. Prezes Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii p. Maciej Mazur zapoznał zebranych z prawie 60-letnią historią najstarszego w Polsce towarzystwa o tego rodzaju zainteresowaniach, z którego szeregu wywodzą się liczni i cenieni naukowcy. Wskazał na nadal aktualną i znaczącą rolę jaką odgrywa Towarzystwo w inicjowaniu i przeprowadzaniu popularyzacji astronomii wśród społeczeństwa, szczególnie wśród młodzieży, Również miłośnicy astronomii — stwierdził mówca — napotykają na ogromne trudności przy realizacji swoich obowiązków statutowych.
W dyskusji po przemówieniach prezesów wyrażono pełne poparcie dla przedstawionych problemów i postulatów. Mówiono o potrzebie wciągnięcia w krąg zagadnień całego naszego społeczeństwa przy użyciu wszelkich dostępnych środków, wskazywano na pilną potrzebę budowy gabinetów astronomicznych, wyposażonych w planetaria, jako najbardziej prostej i skutecznej formy nauczania i popularyzacji. Poparto ideę organizowania co pięć la t Festiwali Kopernikowskich pod hasłem "Festiwale utrwalają osiągnięcia Roku Kopernikowskiego", jak również celowość organizowanego przez działaczy PTA i PTMA w Grudziądzu Dnia Miłośników Astronomii i Astronautyki, przy czym zaproponowano organizowanie począwszy od 1978 r. "Dnia" jako święta o znaczeniu ogólnopolskim. Podkreślono dalszą potrzebę ścisłej współpracy między towarzystwami i kontynuowanie zapoczątkowanych w Grudziądzu Sejmików Generalnych MAiA w odstępach pięcioletnich.
Po wyczerpaniu tego punktu obrad nastąpiło odczytanie tekstu projektu Rezolucji uczestników Sejmiku Generalnego.
Na zakończenie 1 Sejmiku Generalnego Miłośników Astronomii i Astronautyki prof. dr Wilhelmina Iwanowska, dziękując inicjatorom i organizatorom za dobre, stojące na wysokim poziomie zorganizowanie spotkania delegatów z całej Polski oraz Miast Kopernikowskich, podkreśliła rangę i znaczenie Sejmiku dla przyszłego rozwoju współpracy między Towarzystwami i Miastami Kopernikowskimi, a tym samym dla osiągnięcia lepszych rezultatów w realizacji wspólnych celów przyjętych w deklaracji prezydentów Miast oraz w rezolucji sejmików.
Wspólny obiad, zwiedzenie wystawy w Muzeum "Tematyka kopernikowska w medalierstwie", Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego oraz złożenie kwiatów pod pomnikiem Mikołaja Kopernika na Placu Miłośników Astronomii — zakończyły Sejmik Generalny, odbyty w 455 rocznicę pobytu Kopernika w Grudziądzu.
Udział w Sejmiku prawie 120 przedstawicieli z różnych stron Kraju, w tym wybitnych astronomów, zasłużonych działaczy PTMA i PTA, jak i dostojnych reprezentantów życia politycznego i administracyjnego Miast Kopernikowskich — są najlepszą gwarancją sukcesywnego wcielania w życie przyjętych na Sejmiku deklaracji oraz rezolucji.
Jerzy Stefan Szwarc

Urania 11/1977, str. 346-347, Deklaracja o współpracy Miast Kopernikowskich

Realizując postulaty uczestników Sejmiku Generalnego Miłośników Astronomii i Astronautyki w Grudziądzu z dnia 20 marca 1977 roku, zebrani w Ratuszu Grudziądzkim przedstawiciele miast kopernikowskich — Fromborka, Grudziądza, Krakowa, Lidzbarka Warmińskiego, Olsztyna oraz Torunia postanawiają co następuje:
1. Zapoczątkować z dniem 21 marca 1977 r, (w 455 rocznicę pobytu Mikołaja Kopernika w Grudziądzu i wygłoszenia traktatu De aestimatione monetae) współpracę Miast Kopernikowskich.
2. Podstawowym celem współpracy miast kopernikowskich jest wspólne działanie oraz wymiana doświadczeń na niwie kultury, oświaty oraz w innych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego.
3. Jednym z ważniejszych przedsięwzięć miast kopernikowskich jest organizowanie co pięć lat "Festiwali Kopernikowskich", począwszy od 505 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, przypadającej w roku 1978.
4. Deklarację o współpracy może złożyć każde miasto związane z życiem i działalnością Mikołaja Kopernika.
5. Każde z miast — uczestników współpracy — deleguje do Komisji Współpracy Miast Kopernikowskich (organu tymczasowego) po dwóch przedstawicieli z upoważnienia władz miasta oraz po jednym przedstawicielu z towarzystw naukowych oraz regionalnych.
6. Komisja Współpracy opracuje statut przyszłej Federacji Miast Kopernikowskich, która zostanie powołana w dniu 19 lutego 1978 r. (w 505 rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika) w Olsztynie.
7. Na siedzibę Komisji Miast Kopernikowskich obiera się miasto Toruń.
Deklaracja niniejsza podlega zatwierdzeniu przez poszczególne Rady Narodowe miast — sygnatariuszy niniejszej deklaracji.
Grudziądz, dnia 21 marca 1977 roku.
(Deklarację podpisali naczelnicy i prezydenci miast — Fromborka, Grudziądza, Krakowa, Lidzbarka Warm., Olsztyna i Torunia).

Urania 11/1977, str. 347-348, Rezolucja uczestników I Sejmiku Generalnego Miłośników Astronomii i Astronautyki w Grudziądzu w dniu 20 marca 1977 roku

My, uczestnicy Sejmiku Generalnego Miłośników Astronomii i Astronautyki zorganizowanego w Grudziądzu z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii z udziałem władz centralnych Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Polskiego Towarzystwa Astronautycznego, Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii oraz delegacji miast kopernikowskich: Fromborka, Grudziądza, Krakowa, Lidzbarka Warmińskiego, Olsztyna i Torunia, pragniemy dać wyraz swemu głębokiemu przekonaniu o potrzebie zapewnienia astronomii i astronautyce godnego miejsca w świadomości polskiego społeczeństwa. W ciągu ostatnich dziesiątków lat jesteśmy świadkami żywiołowego rozwoju astronomii, powstały nowe techniki badawcze jak np. radioastronomia. Wysłano z Ziemi w Kosmos tysiące obiektów, dziesiątki ludzi wzięło udział w lotach kosmicznych. Stało się to możliwe dzięki wysiłkowi całej ludzkości wykorzystującej odkrycia naukowe przedstawicieli wszystkich narodów. I nas Polaków w tym dziele nie może zabraknąć. Wiadomo, że badania kosmiczne bardzo poważnie oddziaływują dziś na postęp w technice, przemyśle, rolnictwie, gospodarce, na rozwój fizyki, chemii, biologii, medycyny i wielu innych dziedzin nauki, w których chcemy mieć ambicje uczestniczenia na miarę epoki 1 wielkości naszego narodu.
Zdajemy sobie równocześnie sprawę, że proces ogólnego postępu do którego głównych przejawów należą wyniki współczesnej astronomii i astronautyki, korzeniami swymi tkwi w nurtującym od zarania ludzkości pragnieniu każdego człowieka — pragnieniu poznania otaczającego go świata i określenia w nim swego miejsca. Nauką, która w szczególny sposób starała się zawsze zaspokoić to dążenie człowieka, była i jest astronomia.
I na tym właśnie polu imię Polski zostało wsławione dziełem Mikołaja Kopernika, które u progu dziejów nowożytnych skierowało myśl badawczą na drogę ku prawdzie.
Społeczna potrzeba zaspokajania dążeń intelektualnych obywateli naszego kraju nakłada na naukowców oraz miłośników astronomii i astronautyki poważne zadania i obowiązki. Dlatego uważamy za swój obowiązek zaapelować do społeczeństwa oraz Władz o stwarzanie warunków do rozwoju wiedzy i działań w zakresie astronomii i astronautyki w naszym Kraju, tak by tradycja kopernikowska znajdowała swoich kontynuatorów, a nauka polska rozsławiała imię naszego Kraju po świecie.
Podstawowymi poczynaniami służącymi temu celowi — naszym zdaniem — powinny być:
1. Szeroka popularyzacja wiedzy astronomicznej i astronautycznej w społeczeństwie przez środki masowego przekazu przy merytorycznym współdziałaniu powołanych do tego celu instytucji i towarzystw naukowych, oraz przez utworzenie w każdym województwie dydaktyczno—oświatowych ośrodków wiedzy o Kosmosie na wzór istniejących już planetariów i ludowych obserwatoriów astronomicznych.
2. Zapewnienie odpowiedniego miejsca astronomii w systemie edukacji narodowej, zgodnego z wymogami wiedzy współczesnej i tradycjami naszego Narodu, z uwagi na zarówno poznawcze jak i światowo-poglądowe walory nauczania astronomii. Jednym z podstawowych zadań ruchu miłośniczego w Polsce powinno być oddziaływanie na młodzież, mające na celu rozbudzanie i zaspokajanie jej zainteresowań astronomicznych i astronautycznych. Uważamy za celowe wprowadzenie systematycznych form doskonalenia nauczycieli astronomii w oparciu o istniejące ośrodki astronomiczne.
3. Zapewnienie odpowiedniej bazy materialnej dla prowadzenia badań astronomicznych w Polsce na poziomie współczesnej nauki. W celu dokonania okresowych przeglądów rozwoju wiedzy o Wszechświecie oraz realizacji zadań stojących przed miłośnikami astronomii i astronautyki w Polsce, postanawiamy zorganizowanie co piąć lat Sejmików Generalnych Miłośników Astronomii i Astronautyki. Wierzymy, że podjęta przez Sejmik Grudziądzki rezolucja znajdzie oddźwięk w społeczeństwie polskim.
MACIEJ MAZUR — Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii
Dr hab. JERZY STODÓŁKIEWICZ — Prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego
Dr OLGIERD WOŁCZEK — Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Astronautycznego
Przewodnicząca Sejmiku Generalnego
Prof, dr hab. WILHELMINA IWANOWSKA
Grudziądz, 20 marca 1977 r.

Urania 12/1977, str. 374-378, Kronika PTMA - Program działania Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii na lata 1977-1979

PTMA w ciągu 55 lat swego istnienia ukształtowało się jako struktura wysoce zorganizowana w formie i napełniona merytoryczną treścią, z silną bazą i rozwiniętą nadbudową**. W ostatnich kadencjach Zarządu Głównego wiele pracy poświęcono tworzeniu nadbudowy, która wchłonęła większość terenowych działaczy, natomiast pracy w bazie poświęcono z natury rzeczy mniej uwagi i dlatego dało się zaobserwować wyraźne osłabienie działalności w wielu oddziałach. Dlatego naczelnym zadaniem nowych Władz musi być intensywna praca nad rozbudową bazy przez pracę organizacyjną w terenie, jak też i stałe podkreślanie rangi działania terenowego w oddziałach.
1. Przed oddziałami terenowymi stoją m. in. następujące pilne zadania do realizacji w najbliższym trzechleciu:
• Zwiększenie liczby członków (m. in. przez odzyskanie z różnych przyczyn utraconych).
• Znalezienie takich form pracy, która usatysfakcjonowałaby członków, przyciągała nowych i ustaliła rangę PTMA na danym terenie.
• Dążenie do stworzenia na terenie swego działania (obejrriującym po kilka województw) nowych oddziałów wojewódzkich. Ta praca powinna być najwyżej ceniona w Towarzystwie.
• W następnej fazie — dążenie do zakładania sekcji terenowych w już istniejących i w tworzonych oddziałach województw, tak aby Towarzystwo na następnym Walnym Zjeździe Delegatów mogło być reprezentowane przez przedstawicieli wszystkich województw.
Jeżeli nawet zadania te wydają się zbyt trudne, to w miarę ich wykonywania przybliżą się do zamierzonego celu. Dopiero po ich zrealizowaniu będziemy mogli mówić o silnej bazie Towarzystwa.
II. Obecna struktura nadbudowy jest wystarczająca na najbliższą kadencję, wymaga tylko sprecyzowania zadań, które wymienię kolejno:
1. Główna. Komisja Budowy Ludowych Obserwatoriów Astronomicznych i Planetariów istniejąca od 12 lat ma duży dorobek i doświadczenie. Może więc podjąć następujące zadania:
• Opracować memoriał do Władz Centralnych PRL omawiający program budowy 42 ludowych, małych obserwatoriów przy zbiorczych szkołach — po jednym w każdym województwie (tzw. gabinetów astronomicznych) w latach 1980—1985.
• Podjęcie starań o realizację będących w toku inicjatyw, a to:
a) wykorzystanie poaustriackiego fortu na Krzemionkach w Krakowie na specjalistyczny dom kultury pod nazwą "Copernicanum" wraz z pełnym jego wyposażeniem w aparaturę planetaryjną i obserwacyjną;
b) znalezienie warunków dla uruchomienia dostarczonej do Polski przez zakłady Carl Zeiss — Jena aparatury, zamówionej przez Poznań;
c) opieka nad istniejącymi stacjami obserwacyjnymi PTMA we Wrocławiu, Opolu, Częstochowie Białymstoku, Nowym Sączu, Niepołomicach. Żarkach-Letnisku, Szczecinku, Fromborku oraz (w budowie) w Puławach.
• Wypracowanie form dalszej popularyzacji idei budowy LOAiP wraz ze stworzeniem "banku informacji" na temat istniejących placówek na świecie oraz projektów obiektów.
2. Komisja Współpracy Planetariów Polskich ma przed sobą następujące zadania na najbliższy okres:
• Zorganizowanie szybkiej i sprawnej wymiany informacji pomiędzy istniejącymi 9 w Polsce planetariami.
• Obejmowanie zasięgiem powstających nowych placówek tego typu.
• Nawiązanie współpracy z podobnymi placówkami za granicą.
• Organizowanie imprez dorocznych pod nazwą "Dni astronomii i astronautyki" w oparciu o placówki planetaryjne i zaprzyjaźnione instytucje.
• Wypracowanie modelu "idealnej placówki" w zakresie planetarium i obserwatorium ludowego oraz programu współpracy ze szkolnictwem celem zastosowania tego modelu w nowozałożonych placówkach, aby uniknęły one "błędów młodości" właściwych pierwszym okresom działania już istniejących placówek.
• Sfinansowanie starań o otwarcie dla publiczności istniejących, a związanych z marynarką, szkolnych planetariów w Szczecinie i w Gdyni-Gdańsku.
3. Kom. Współpracy z Młodzieżą w przeciągu dwu lat istnienia nia objęła spodziewanych kręgów; stoi przed nią konieczność przekształcenia swej struktury i form pracy. Zadania są następujące:
• Piine uchwycenie ok. 2000 młodych miłośników astronomii, którzy w okresie od maja 1975 r. — w wyniku akcji prasowej "Świata Młodych" — zwrócili się do Z. G. PTMA z prośbami o pomoc i pytaniami. Proponuje się zorganizowanie korespondencyjnego Klubu Młodego Miłośnika Astronomii — w pierwszej fazie, w drugiej — liczniejsze, skupione terenowo grupy młodzieży organizować w przy- lub międzyszkolna koła.
• Nawiązanie kontaktu z Instytutem Programów Szkolnych Min Oświaty w celu zapewnienia właściwego miejsca dla astronomii w programie szkoły 10-letniej.
• Wypracowanie programu pracy szkolnego kółka miłośników astronomii w celu jego upowszechnienia w każdej szkole.
• Opracowanie materiałów do "Wkładki metodycznej dla nauczycieli" w ramach „Uranii”, a z czasem przetworzenie jej w odrębną pozycję wydawniczą.
4. Komisja Odznaczeniowa działająca od lat sześciu ma poważny dorobek w postaci uzyskania 21 orderów i odznaczeń państwowych, kilku medali Kom. Ed. Nar., wielu odznaczeń regionalnych, medali kopernikowskich FJN i odznak honorowych PTMA. Zadania stojące przed Komisją:
• Coroczne lub okazjonalne występowanie do Władz Państwowych lub Resortowych oraz Terenowych o nadanie członkom Towarzystwa orderów i odznaczeń.
• Okazjonalne występowanie do Władz PTMA o nadanie Honorowych Odznak PTMA i dyplomów członkom T-wa i zasłużonym dla popularyzacji astronomii instytucjom.
• Poczynienie starań o sfinalizowanie wniosków złożonych u Władz Państwowych i Resortowych w czasie ubiegłej kadencji Komisji.
5. Komisja Budżetowa — powołana przez Z. G. PTMA w dniu 25.IV. 1976 nie podjęła działalności. Stoją przed nią nast. zadania:
• Zorganizowanie się, wypracowanie regulaminu i metod działania.
• Wypracowanie założeń do preliminarza budżetowego na dalsze lata.
• Przeprowadzenie rozmów w Biurze Finansowym PAN na temat zwiększenia dotacji dla PTMA.
• Przeanalizowanie możliwości uruchomienia przez PTMA działalności na zasadzie Gospodarstw Pomocniczych istniejących w Resorcie Szkolnictwa Wyższego.
• Sprawa wysokości składek członkowskich i opłat za czasopisma i wydawnictwa PTMA.
6. Centralna Sekcja Obserwatorów Słońca obejmująca zasięgiem cały Kraj, wypracowała swoistą formę pracy, mogącą stanowić w pewnym sensie przykład dla innych sekcji obserwacyjnych. Jej zadania:
• Poszerzenie kręgu obserwatorów.
• Opracowanie polskich liczb Wolfa z taką dokładnością, aby mogły konkurować z amerykańskimi i szwajcarskimi.
• Rozwinąć obok wizualnych — radioteleskopowe obserwacje Słońca.
III. 1. Rada Redakcyjna "Uranii" powinna przekształcić się w "Radę Wydawniczą PTMA". Do jej zadań należałoby:
• Na dorocznej sesji zatwierdzenie planu wydawniczego PTMA. Plan ten obejmowałby "Uranię", "The Astronomical Reports", "Wkładkę metodyczną dla Nauczycieli", oraz wydawnictwa nieperiodyczne: "Mapę obrotową nieba', "Poradnik miłośnika astronomii" itp.
• Opiniowanie i wytyczne do treści wydawnictw periodycznych.
2. Redakcja "Uranii" dobrze działająca od lat kilkunastu nie wymaga reorganizacji; jej zadania są stałe:
• Regularne wydawanie miesięcznika wraz z kwartalną, a w przyszłości miesięczną Wkładką Metodyczną dla Nauczycieli.
• Stały kontakt ze znanymi autorami w celu otrzymywania wartościowych materiałów w odpowiednim terminie.
• Troska o to, by "Urania" nigdy nie była gorsza od tej, jaka ukazuje się od lat dziesięciu.
• Wyczulenie na opinie czytelników.
3. Redakcja "The Astronomical Report", zorganizowana po latach przerwy w ostatniej kadencji Władz T-wa, posiada dorobek w formie jednego zeszytu wydanego i dwu w przygotowaniu do druku. Jej struktura nie wymaga zmian, a zadania są następujące:
• Zorganizowanie redakcji technicznej (odczuwa się jej brak).
• Znalezienie właściwej formy edytorskiej rocznika.
• Dążenie do wydawania dwóch numerów rocznie (materiałów nie brak).
• Troska o zaprezentowanie atrakcyjnych i pionierskich prac miłośniczych w dziedzinie astronomii i nauk pokrewnych.
4. Główna Rada Naukowa urzeczywistniła nową formę działalności. Stoją przed nią istotne zadania, jak:
• Organizowanie cyklicznych sesji w celu stymulowania działalności merytorycznej T-wa.
• Opracowywanie lub opiniowanie programów obozów, turnusów letnich, wypraw obserwacyjnych itp.
• Na życzenie redakcji czasopisma opiniowanie treści artykułów.
• Opiniowanie treści "Szybkich komunikatów" o zjawiskach na niebie.
• Stały kontakt z oddziałami T-wa w sprawach merytorycznych.
• Inicjowanie nowych działań w obszarach astronomii dostępnych miłośnikom.
• Udział w programowaniu sympozjów i sesji naukowych PTMA.
5. Zarząd Główny PTMA w ostatniej kadencji okazał się organem w pełni operatywnym, co stało się możliwe dzięki pełnemu zaangażowaniu wszystkich jego członków. Zadania ogólne Zarządu Głównego określa statut, lecz współczesna jego interpretacja wygląda następująco:
Z.G. nie powinien angażować się w żadną partykularną akcję wchodzącą w zakres kompetencji oddziałów, czy komisji lub redakcji. Musi natomiast pilnie baczyć na interesy całego T-wa i odpowiednio zabezpieczać je na zewnątrz.
• Powinien uważnie i ze stałą troską śledzić wyniki prac komisji i oddziałów, pobudzać ich poczynania, korygować błędy, pomagać.
• Inicjować nowe formy pracy i wdrażać je poprzez powoływanie nowych zespołów działania.
• Z.G. powinien dołożyć starań o takie ustawienie Biura, aby było ono pełnosprawnym narzędziem w jego ręku i służyło całemu T-wu.
• Przyjąć za zasadę, że Z.G. zbiera się co najmniej 4 razy w roku, a prezydium — jak dotychczas — co tydzień.
• Z.G. powinien dołożyć starań, aby T-wo znalazło miejsce w Radzie Towarzystw Naukowych przy PAN.
• Z.G. powinien ściślej niż dotąd współpracować z Władzami Centralnymi Państwowymi, PAN oraz z szeregiem organizacji i Towarzystw społecznych i naukowych.
• Z.G. powinien tak ukształtować strukturę T-wa, aby zdolne było przyjąć wiele dalszych oddziałów i członków, i mogło podołać mogącemu nastąpić zwiększeniu obowiązków społecznych.
6. Główna Komisja Rewizyjna od lat wyszła poza określony statutowo krąg zagadnień i służy radą i pomocą Zarządowi Towarzystwa. Tak też widzimy jej rolę w następnej kadencji:
Stały kontakt z Z. G. poprzez udział jej przedstawiciela w posiedzeniach Zarządu, okazjonalnie — komisji i innych jednostek.
• Poza posiedzeniami w końcu roku, G. K. R. mogłaby spotykać się także w okresie początku lata i wtedy, wolna od sprawdzania dokumentów, mogłaby przyjrzeć się spokojnie całokształtowi pracy T-wa.
G. K. R. powinna wypracować instrukcję dla oddziałowych Komisji Rewizyjnych.
7. Biuro Zarządu Głównego PTMA ukształtowało się w jednostkę organizacyjną działającą bardzo sprawnie, może dlatego, że od lat 15 kieruje nią ten sam Człowiek, i że Z. G. nie przeprowadzał tak szkodliwych niekiedy reorganizacji. Można więc mówić o kumulowaniu doświadczeń, o spokojnym rozwoju i pełnej ciągłości pracy. Dlatego też i w nadchodzącej kadencji należy przestrzegać przed gwałtownymi zmianami i reorganizacjami. Przed Biurem stają poważne zadania, jak:
• Administracja majątkiem T-wa z pełnym zabezpieczeniem księgowym.
• Administracja wydawnictwa PTMA, redakcja techniczna czasopism.
• Sprawna organizacja zebrań Zarządu, Komisji, Rad, Zjazdów.
• Obsługa ważniejszych oddziałów PTMA poprzez pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin, podległych administracyjnie kierownictwu Biura.
• Rozwój pracy Biura powinien przede wszystkim polegać na obsadzaniu etatów w zakresie popularyzacji pracownikami fachowymi, z pełnym przygotowaniem astronomicznym, co zachodzi w tej chwili.
• Położyć duży nacisk na szybkość załatwiania spraw i zwiększenie przepustowości Biura, a także na kwalifikacje personelu, co wiąże się z wynikami pracy Komisji Budżetowej.
• Należałoby przyspieszyć starania o uzyskanie nowej siedziby T-wa, tak jak rysują się możliwości przy ul. Kanoniczej albo ul. Kopernika w Krakowie.
Te bardzo ogólne wytyczne pracy T-wa w następnej kadencji Władz są naturalnymi wnioskami z dotychczasowych osiągnięć i doświadczeń 55 lat działania w skali krajowej. Oczywiście mogą one być przedmiotem dyskusji i przetwarzania. Każdy Członek Towarzystwa powinien wnieść swój wkład w nowy program działania.
Artykuł stanowi streszczenie referatu wygłoszonego na Walnym Zjeździe Delegatów PTMA w dn. 3.X.1976 r. w Olsztynie, którego tezy zostały uchwalone jednomyślnie (przyp. redakcji).
Przez bazę Autor rozumie 26 oddziałów i 5 sekcji terenowych, przez nadbudowę — statutowe władze centralne, komisje, redakcje i Biuro Zarządu Głównego (przyp. redakcji).
Stanisław Lubertowicz

Urania 12/1977, str. 379-380, Specjalistyczny turnus obserwatorów meteorów we Fromborku

W pierwszej połowie sierpnia odbył się we Fromborku dwutygodniowy turnus obserwacyjny Sekcji Obserwatorów Meteorów PTMA.
Do Kopernikowego Grodu zjechało ośmiu obserwatorów z różnych zakątków Kraju: Henryk Jarosiewicz z Trzebnicy, Andrzej Jezierski z Opola, Joanna Lawrowska z Wrocławia, Jerzy Palacz z Nysy, Antoni Więdłocha z Opola, Sławomir Witkowski z Nysy i Stanisław Zoła z Woli Dębowieckiej. Kierownikiem turnusu była autorka niniejszej notatki, a opiekunem z ramienia Oddziału PTMA we Fromborku — mgr Władysław Michalunio.
Program zajęć teoretycznych obejmował astrognozję, metodykę prowadzenia obserwacji, sposób ich opracowywania oraz zagadnienia związane z astronomią małych ciał. W szczególności omówiono obserwację śladów meteorów, zliczeń, wyznaczania radiantu roju, wyznaczania radiantu meteoru oraz wyznaczania wysokości meteoru. Zajęcia teoretyczne jak i praktyczne odbywały się na Wieży Wodnej — dostrzegalni Fromborskiego Oddziału PTMA, udostępnionej nam przez jej "szeryfa", mgra Michalunia. Wyjątkiem były zajęcia z astrognozji w planetarium, które otwarło dla nas swe podwoje dzięki uprzejmości mgra Andrzeja Pilskiego.</li>
Czas turnusu dobierany był pod kątem jak najlepszych warunków obserwacyjnych — bezksiężycowe noce i maksimum roju Perseid. Cóż jednak z tego, kiedy aura zadrwiła sobie nie tylko z urlopowiczów, ale także z obserwatorów i tylko 6 nocy mieliśmy pogodnych. Na nic zdały się pokłony oddawane Kopernikowi przed i po zajęciach, na nic wytrwałe i uparte wyczekiwanie na rozjaśnienie, które kilkakrotnie kończyło się potopem — nielitościwe niebiosa zamiast pogody zsyłały strumienie deszczu na zmożonych snem obserwatorów.
Mimo zdecydowanie złej pogody możemy się jednak pochwalić pewnymi wynikami — w sumie zaobserwowano ok. 300 przelotów meteorów, co choć nie jest wprawdzie liczbą imponującą przy wynikach obserwacyjnych turnusu z 1975 r. (ok. 900 przelotów), jest sporym osiągnięciem ze względu na warunki pogodowe. Wyniki obserwacji, po ich opracowaniu będą przekazane do druku w "The Astronomical Reports".
Turnus przypadł w okresie wakacji szkolnych i uczelnianych, należało więc zadbać, aby Frombork — prócz wprawy obserwacyjnej i nieprzespanych nocy dał im także odprężenie i wypoczynek. Zwiedziliśmy zabytki Fromborka, o których tak ciekawie opowiadał doskonały gawędziarz mgr Michalunio. Wspaniałym cicerone po katedrze był ks. prof. Fiodorowicz, który wtajemniczał nas w historię bazyliki, pamiętającej Mistrza Mikołaja.
Słuchaliśmy dźwięków słynnych organów na koncertach organowych i przeżywali imprezę "światło i dźwięk" na dziedzińcu katedralnym. A kiedy nocą w ciszy wkraczaliśmy na pozbawiony zgiełku i tłumów zwiedzających dziedziniec, zdawało się nam, że cofnął się czas, że znowu zobaczymy rozbłyskujące w Wieży Kopernika światło...
Uczestnicy turnusu poznawali, już indywidualnie, piękne okolice Fromborka — Krynicę Morską, Elbląg, Braniewo, grodzisko Bogdany, wędrowali wzdłuż niesfornie płynących rzek — Narusy, Baudy i Dzikuski. Mimo nędznej pogody sportowy duch nie zginął w narodzie. Do tradycji weszło nocne pływanie w Zalewie (cała grupa doskonale pływała), kiedy było już za późno na obserwację, a jeszcze za wcześnie na śniadanie.
Na miłą atmosferę turnusu wpłynęło także miejsce zakwaterowania (obóz harcerski chorągwi Elbląskiej) oraz wspólne ogniska, na które nas zapraszano.
Chciałabym podziękować serdecznie Oddziałowi Fromborskiemu PTMA oraz wszystkim mieszkańcom Fromborka, którzy dokładali starań, aby każdy z nas czuł się tam jak najlepiej. W szczególności słowa największej podzięki mamy dla opiekuna turnusu, Pana mgra Władysława Michalunia. Chcę także podziękować wszystkim uczestnikom turnusu za miłą atmosferę ja k ą udało im się wytworzyć, za serdeczność, koleżeńskość, zapał do obserwacji i zafascynowanie Grodem Mistrza Mikołaja.
Honorata Korpikiewicz - Andromeda