1960

Urania 1/1960, str. 18, Nowy teleskop w Oddziale Warszawskim P.T.M.A.

Niedawno ukończono w Oddziale Warszawskim budowę 25-cm. teleskopu zwierciadłowego typu Newtona. Optyka i montaż zostały Wykonane całkowicie przez inż. Konstantego Czetyrboka w warsztacie Oddziału. Teleskop zmontowany został azymutalnie, zwierciadło teleskopu posiada średnicę 25 cm i ogniskową 216 cm. Do wyposażenia teleskopu należy również 5 okularów, które dają powiększenia - 90 X , 130X , 216X , 320X i 540X. Ukończony niedawno teleskop umieszczony został w pawilonie typu harvardzkiego i służy obecnie do pokazów nieba. W najbliższym czasie zostaną zorganizowane przy jego pomocy systematyczne obserwacje Księżyca.
Ogólny widok teleskopu przedstawia fotografia (patrz 2 str. okładki) wykonana przez niżej podpisanego, demonstratora Oddziału Warszawskiego P.T.M.A. Okular teleskopu znajduje się z drugiej strony tubusa i na zdjęciu jest niewidoczny.
Jerzy Erdman

Urania 1/1960, str. 25-26, Kronika PTMA - Cape Canaveral" pod Zieloną Górą

Sierpień przeszedł w Zielonej Górze pod znakiem astronomii i astronautyki.
Na pięknej polanie otoczonej lasem. w pobliżu basenu pływackiego, harcerze zorganizowali stanicę, w której zatrzymywali się uczestnicy Raidu Nadodrzańskiego . Stanice takie rozmieszczone były na całej trasie od Zielonej Góry aż po Szczecin. Wszędzie takie same zielone namioty, kuchnie polowe, ruch i gwar, rowery, motocykle, szare mundury dziewcząt, zielone chłopców, najróżniejsze herby miast na rękawicach. Wszyscy oni chcieli poznać piękno prastarych ziem polskich i przemierzyć je od południa po brzegi Bałtyku. Wszystkie drużyny odwiedzały kolejno poszczególne stanice. Szczególne jednak znaczenie dla nas, miłośników astronomii, miała stanica zielonogórska - pierwsza na odrzańskim szlaku. Stanica ta poświęcona była zagadnieniom astronomii i astronautyki, na co wskazywała już brama wjazdowa z umieszczonym u góry modelem rakiety kosmicznej.
Na uroczej śródleśnej polanie codzienni wieczorem o zmroku przy ognisku gromadziły się harcerki i harcerze, by słuchać opowiadań o odległych światach, o życiu gwiazd, o lotach kosmicznych. W blasku ogniska z radością patrzałam na zasłuchane i skupione twarze młodzieży tak bardzo żądnej wiedzy. Przenosiliśmy si myślami na inne planety, odbywaliśmy podróże w czasie i przestrzeni zdobywaliśmy Księżyc dużo wcześniej niż uczynił to Łunnik 2. Jak wielkie zainteresowanie wśród młodzieży wzbudzały tematy astronomiczne, świadczą dyskusje przeciągające się nieraz do nocy. A potem wszyscy zdyscyplinowani, karni, ustawiali się w ogonku, by oglądać Księżyc Jowisza z księżycami, pierścienie Saturna, czy wreszcie "odkrywać" szczegóły Drogi Mlecznej za pomocą lunety z Oddziału Poznańskiego PTMA.
Lecz stanica nasza miała jeszcze inną atrakcję - stąd startowały rakiety... Co prawda żadna z nich nie dotarła do Księżyca, ale za to dotarły one do młodych serc, wzbudzając podziw i zainteresowanie. Szczególne słowa uznania należą się tu młodemu konstruktorowi tych rakiet druhowi Z. Czepurce, który służył radami i wskazówkami przyszłym konstruktorom i astronautom.
W osobnym namiocie urządzona była wystawa astronomiczno-astronautyczna. Tu mieściły się najróżniejsze modele rakiet konstrukcji druha Czepurki, plansze i wykresy rakiet, sputników, ich orbit, wreszcie barwne tablice z życia Kopernika i wiele ciekawych fotografii obiektów niebieskich.
Z tych wszystkich atrakcji korzystali nie tylko harcerze, ale i ludność Zielonej Góry i okolicznych wiosek, która tłumnie przybywała na stanicę, zwłaszcza w niedzielę i święta; z gości zagranicznych stanicę obejrzeli uczestnicy Festiwalu w Wiedniu. W tych dniach zorganizowaliśmy publiczne odczyty i pokazy nieba oraz największą atrakcję - "zgaduj-zgadulę" astronomiczno-astronautyczną. Pytania były nie łatwe i zaskakujące, uczestnicy musieli znać aktualności: ile satelitów krąży obecnie dookoła Ziemi, ile satelitów zostało dotychczas wystrzelonych, jaki jest ich zakres badań itd. Przyznam się, że mile zdziwiona byłam poziomem uczestników. Udział wzięli zarówno harcerze, jak i ludzie starsi - część z nich to mieszkańcy okolicznych wiosek. Poziom był wyrównany. Walka była zacięta, a nagrody wspaniałe: zegarek, aparat fotograficzny, teczka skórzana, książki astronomiczne i obrotowe mapki nieba. Między zwycięzcami znalazł się chłopiec ze szkoły podstawowej, mieszkaniec wsi Ochla. Impreza udała się, wszyscy byli zadowoleni i prosili o więcej tego rodzaju atrakcji. Chcieliby częściej patrzeć na niebo i słuchać o nim. W całej imprezie wzięło udział: w pokazach nieba - 3.283 osoby, w prelekcjach - 3.6333 i w "Zgaduj-zgaduli" - 900 osób.
Barbara Falkiewicz

Urania 7/1960, str. 216, Kronika PTMA - O zajęciach obserwacyjnych na Turbaczu

Towarzystwo nasze przystępując do rozszerzenia działalności obserwacyjno-naukowej w oparciu o najszersze grono obserwatorów organizuje dla członków PTMA pierwsze ogólnopolskie zajęcia obserwacyjnejne na Turbaczu w Gorcach pow. Nowy Targ - w luksusowym schronisku PTTK.
Zajęcia zorganizowane będą w trzech piętnastoosobowych turnusach, a to:
od dnia 21 do 30 sierpnia 1960
od dnia 11 do 20 września 1960
od dnia 21 do 30 września 1960
Celem tych zajęć będzie dokonywanie obserwacji gwiazd zmiennych a także przeprowadzenie praktycznego przeszkolenia jak największej liczby obserwatorów i przysposobienie ich do przyszłej samodzielnej pracy obserwacyjnej. Program naukowy tych zajęć został opracowany tak, że mogą wziąć w nich udział również osoby nie posiadające żadnego doświadczenia obserwacyjnego.
Zajęcia prowadzone będą pod fachowym kierownictwem. Szczegółowych informacji o zajęciach udzielają wszystkie Zarządy Oddziałów PTMA, poprzez które należy składać zgłoszenia.
Zgłoszeni uczestnicy otrzymają szczegółowe instrukcje w terminie późniejszym.
Zachęcamy do wzięcia licznego udziału w zajęciach, które przyniosą wszystkim uczestnikom niewątpliwie poważną korzyść i przyczynią się do prowadzenia później samodzielnych obserwacji.

Urania 11/1960, str. 343-344, Kronika PTMA - Ankieta informacyjna Katowickiego Oddziału P.T.M.A.

W celu zorientowania się w zainteresowaniach i możliwościach swych członków, Katowicki Oddział P.T.M.A. rozesłał między swych członków ankietę zawierającą 10 pytań;
1. Czy Kol. posiada i zna statut P.T.M.A.?
2. Jakie dziedziny astronomii, względnie nauk pokrewnych, są przedmiotem zainteresowania Kol.?
3. W której dziedzinie astronomii, względnie nauk pokrewnych, wyraża Kol. życzenie szczegółowego pogłębienia swojej wiedzy?
4. Czy Kol. ma własne przyrządy do obserwacji astronomicznych? Jeśli tak, to podać ich cechy optyczne.
5. Czy zamierza Kol. wykonać samodzielnie teleskop i czy ma już potrzebne do jego budowy materiały?
6. Czy korzysta Kol. z literatury astronomicznej? a) popularnej, b) czasopism, c) naukowej.
7. Czy Kol. zajmuje się obserwacjami astronomicznymi?
8. Jakie formy dokształcenia z dziedziny astronomii najbardziej Kol. odpowiadają? a) kursy, b) prelekcje, c) wieczory dyskusyjne d) seminaria, e) samodzielna nauka.
9. W której z wyszczególnionych form pracy P.T.M.A. chciałby Kol. brać czynny udział? a) w obserwacjach, b) wykładach. c) w budowie lunet.
10. Jakie są inne wnioski i życzenia Kol., które nie zostały objęte ankietą?

Z ciekawszych wyników ankiety można odnotować:

1. Zaledwie 30% członków posiada statut P.T.M.A.
2. i 3. Najwięcej członków interesuje się astrofizyką a następnie kosmogonią.
4. Z 42 członków, którzy odpowiedzieli na ankietę, 21 tzn. połowa, ma przyrządy do obserwacji nieba. W ogólnej ilości 39 posiadanych przyrządów obserwacyjnych jest 16 reflektorów, 11 refraktorów oraz 12 lornet.
5. 19 członków zamierza wykonać, względnie wykonuje już teleskopy zwierciadlane. 6. Oprócz korzystania z czasopism, 34 osoby korzystają z astronomicznej literatury popularnej a 24 osoby z literatury naukowej.
7. 24 członków dokonuje obserwacji nieba. Z nich 7 prowadzi poważniejsze obserwacje (Słońce, Księżyc, gwiazdy podwójne, planety, zachmurzenie nieba).
8. Jeżeli chodzi o formy dokształcania. to najwięcej członków opowiedziało się za samodzielną nauką ; na drugim miejscu są wieczory dyskusyjne a następnie prelekcje.
9. 24 członków pragnie brać czynny udział w obserwacjach, 13 - w wykładach, 10 - w budowie lunet.
10. Z najbardziej ciekawych wniosków można wymienić: a) zorganizowanie pracowni optyczno-szlifierskiej, b) zwoływanie co kwartał ogólnego zebrania członków celem omówienia działalności Oddziału oraz wymiany obserwacji, c) organizowanie prelekcji i pokazów przy większych zakładach pracy.

Wniosek ostatni jest jak najbardziej aktualny, gdyż popularyzacja astronomii wśród szerszych kół robotniczych jest niewystarczająca. W związku z tym należy odnotować, że 34 odpowiedzi pochodziło od pracowników umysłowych, zaledwie 8 od pracowników fizycznych. Jakkolwiek na 128 wysłanych ankiet nadeszło tylko 42 odpowiedzi, to jednak uzyskany materiał pozwolił Zarządowi Oddziału Katowickiego właściwie ustalić plan pracy, zgodnie z życzeniami i zainteresowaniami członków Oddziału.

Ciekawe byłoby porównanie wyników ankiety z wynikami podobnych ankiet w innych oddziałach P.T.M.A.
Opracował
Wacław Szymański