1929

Urania 1/1929

Od Redakcji.
Pragnąc częściej komunikować się z członkami Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji, zarząd Towarzystwa postanowił wydawać Uranję jako miesięcznik, począwszy od stycznia 1929 r. Numer bieżący jest więc pierwszym numerem naszego miesięcznika. Odtąd Uranja ukazywać się będzie co miesiąc, z wyjątkiem lipca i sierpnia, - ogółem przeto w ciągu roku ukaże się 10 numerów. Częstsze wydawanie pisma pociągnę o za sobą ze względów finansowych zredukowanie objętości pisma do 16 stronnic. Powiększenie naszego pisma oraz dalszy jego rozwój zależeć będzie od regularnego wpłacania składek członkowskich oraz jednania nowych członków.

POLSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ ASTRONOMJI
Konto czekowe P. K. O. NR 5885.
Siedziba: Warszawa, Chmielna 88, V piętro. Sekretarjat czynny w poniedziałki od godz. 18 do g. 20. Sekretarz generalny dr. F. Burdecki.
Dostrzegalnia Towarzystwa: Chmielna 88, V piętro, czynna w poniedziałki w wieczory pogodne dla członków P. T. P. A. i publiczności.
Kierownik dostrzegalni p. M. Białęcki.
Bibljoteka T-wa. Chmielna 88, V piętro, czynna w poniedziałki od godz. 19 - 20. Bibljotekarka - p. S. Domańska.

Urania 2/1929, str. 17-18, Obserwatorjum Polskiego Tow. Przyjaciół Astronomji.

Wskutek wytrwałych starań Zarządu Tow. budowa Obserwatorjum, rozpoczęta jeszcze w r 1925 i przerwana z powodu braku funduszów, została wreszcie pomyślnie załatwiona. W Obserwatorjum rozpoczęto już pokazy nieba dla członków Tow. i publiczności. Obserwatorjum znajduje się na miejscu dawniejszej Dostrzegalni, w przebudowanym częściowo gmachu Państwowej Szkoły Średniej Technicznej Kolejowej na V-em piętrze, przy ul. Chmielnej Nr 88.
Dzięki uprzejmości dyr. tej szkoły p. inż . W. Gniazdowskiego i ś. p. K. Malanowicza, jeszcze w r. 1921 udało się uzyskać w tej szkole, na poddaszu niewielki pokoik, mieszczący bibljotekę Tow., a wyżej małą, czworokątną murowaną nadbudówkę z 4-ma oknami. do której prowadziły z bibljoteki wąskie, drewniane schody. W nadbudówce znajdowała się luneta Bardou, o średnicy objektywu 108 mm. nabyta z pomocą darowizn i zwrotnych udziałów członków Towarzystwa.
W ciągu 3-letniej działalności dawniejszej Dostrzegalni aż do czasu zamknięcia w r. 1925 z powodu przebudowy gmachu szkoły, przez lunetę obserwowało około 3000 osób.
Pomimo trudnych ówczesnych warunków pracy, gdyż były to czasy dewaluacji naszego pieniądza, Dostrzegalnia Tow. zawsze była czynna, zawsze otwarta dla miłośników cudów nieba gwiaździstego. Pracowało się z nadzieją, że nadejdą lepsze czasy, że byle tylko wytrwać na stanowisku i nie poddać się zniechęceniu, to praca nie pójdzie na marne i wyda plon obfity.
I nie zawiedli się w swych nadziejach ci, którzy pracowali. W roku 1925 rozpoczęto przebudowę gmachu szkoły, i w związku z tern wyłoniła się myśl, czy nie udałoby się wybudować już nie Dostrzegalni, lecz Obserwatorjum. Przy gorącem poparciu ze strony Dyr. szkoły p. inż. W. Gniazdowskiego i zainteresowaniu się tą sprawą przez p. inż. Gaja ustalono plan przyszłego Obserwatorjum.
Obserwatorjum, jak zapewniano, miało być ukończone jeszcze w r. 1926. Niestety, obniżenie się wartości złotego przerwało pracę nad przebudową gmachu szkolnego, a tem samem i Obserwatorjum.
Nastała długotrwała przerwa, ciągnąca się aż do roku ubiegłego. Dopiero w r. 1928, po uzyskaniu przez szkołę kredytów, a przez Zarząd Tow. zapomogi z Wydziału Kultury i Oświaty Magistratu Warszawy w kwocie 1500 zł. i przy łaskawej pomocy p. St. Lecha, kierownika warsztatów mechanicznych szkoły, przystąpiono do ukończenia budowy Obserwatorjum.
Najtrudniejszem zadaniem było uruchomienie stożkowej kopuły Obserwatorjum, zbudowanej z prętów żelaznych, pokrytych blachą. Zadanie to było niełatwe, gdyż firma, która wykonała kopułę, nie przewidziała pewnych niedokładności, połączonych z takiego rodzaju budową. Po zastosowaniu jednakże przez p. St. Lecha odpowiedniego urządzenia udało się wreszcie uruchomić kopułę.
Obecnie trwają jeszcze dodatkowe prace przy urządzaniu Obserwatorjum.
Lokal Tow. składa się z dużego, ogrzewanego pokoju, mieszczącego siedzibę i bibljotekę Tow., oraz z Obserwatorjum, położonego wyżej, posiadającą obracającą się stożkową kopułę z dwiema przeciwległemi otwierającemi się lukami. Pod kopułą, na podstawie z mocnych prętów żelaznych izolowanej od podłogi, mieści się paralaktycznie ustawiony 108 mm. refraktor.
Przez uzyskanie stałej siedziby i Obserwatorjum, Zarząd Tow. pozbył się najpoważniejszej troski. Brak lokalu był główną przeszkodą w rozwoju Tow.
Tak pomyślne załatwienie tej zasadniczej kwestji ułatwi ogromnie popularyzacyjną i organizacyjną pracę Zarządowi, a jednocześnie będzie zachętą do dalszych, coraz szerszych i poważniejszych poczynań, w myśl dewizy: "Ad augusta per angusta".

Urania 2/1929, str. 25, Kronika P. T. P. A. - Nowi członkowie, przyjęci w grudniu 1928 r.

Jako członkowie rzeczywiści T. M. A. przyjęte zostały w grudniu r. 1928 następujące osoby:
Balcer Witold - przemysłowiec i kapitan rezerwy.
Dornański Władysław - delegat N. I. K.
Grabowska Leokadja - kosmetyczka.
Grynberg Helena - buchalterka.
Iwanowski Jerzy - student.
Kuczyńska Helena - masażystka.
Kuzior Stanisław - magister prawa, adwokat.
Lisiecki Zygmunt - słuchacz seminarjum Nauczycielskiego.
Mielnikow Jan - student Uniw. Warsz.
Tomasini Marjan - adwokat.

Urania 2/1929, str. 25-32, Statut Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji.

ROZDZIAŁ I.
Nazwa Towarzystwa, teren działalności i siedziba Władz Centralnych.
§ l. Stowarzyszenie, utworzone na mocy niniejszego statutu, nosi nazwę: "Polskie Towarzystwo Przyjaciół Astronomji".
§ 2. P. T. P. A. rozciąga swą działalność na całą Rzeczpospolitą Polską z zachowani.em dzielnicowych praw i przepisów o stowarzyszeniach.
§ 3. Siedzibą Władz Centralnych P. T. P. A. jest miasto st. Warszawa.
§ 4. P. T. P. A. posiada 2 rodzaje pieczęci: pieczęć Zarządu Centralnego okrągłą oraz pieczęcie Oddziałów Miejscowych. Na pieczęciach Oddziałów winien być umieszczony przymiotnik, utworzony od nazwy miejscowości, w której znajduje się siedziba Oddziału. (Np. "Oddział Częstochowski Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji").

ROZDZIAŁ II.
Protektorat naukowy. § 5. W dziedzinie fachowo - naukowej protektorat nad Towarzystwem piastuje Obserwatorjum Uniwersytetu Warszawskiego. (Patrz § 74).

ROZDZIAŁ III.
Cele Towarzystwa.
§ 6. Towarzystwo ma na celu:
a) zjednoczenie osób, pracujących na polu astronomji i nauk pokrewnych, oraz - interesujących się temi dziedzinami wiedzy;
b) zaznajamianie Członków Towarzystwa z najnowszemi postępami wiedzy astronomicznej i nauk pokrewnych oraz pobudzanie do badań własnych;
c) ułatwianie i popieranie prac Członków Towarzystwa;
d) udzielanie pomocy technicznej szkołom średnim w nauczaniu astronomji i popularyzacja wiedzy astronomicznej wśród społeczeństwa, a w szczególności wśród młodzieży.
§ 7. Dla osiągnięcia tych celów Towarzystwo, z zachowaniem obowiązujących przepisów:
a) urządza zebrania dyskusyjne, odczyty i wykłady (płatne i bezpłatne);
b) wydaje pisma, broszury i książki!.
c) organizuje obserwatorja astronomiczne i bibljoteki;
d) udziela informacyj w zakresie astronomji;
e) nawiązuje kontakt z podobnemi stowarzyszeniami oraz obserwatorjami w kraju i zagranicą.

ROZDZIAŁ IV.
Charakter Towarzystwa.
§ 8. Towarzystwo jest osobą prawną, może posiadać wszelki majątek ruchomy i nieruchomy, nabywać go i zbywać, zawierać dla celów, określonych statutem, wszelkie umowy i akta hipoteczne, przyjmować i czynić zapisy i darowizny, występować i odpowiadać sądownie.
§ 9. Działalność P. T. P. A. rozciąga się na całą Rzeczpospolitą Polską z prawem tworzenia Oddziałów Miejscowych, pod warunkiem zastosowania się do miejscowych praw i przepisów o stowarzyszeniach.

ROZDZIAŁ V.
Organizacja Towarzystwa.
§ 10. Realizacja celów statutowych Towarzystwa należy do Oddziałów Miejscowych i ich władz. Oddziały Miejscowe są w pracy swej samodzielne w ramach, określonych niniejszym statutem.
§ 11. Do kompetencji Zarządu Centralnego należy ogólnie koordynacja działalności poszczególnych Oddziałów Miejscowych, reprezentacja Towarzystwa, inicjatywa w zakładaniu Oddziałów, udzielanie im pomocy naukowej i materjalnej, wydawanie publikacyj Towarzystwa, tudzież ten zakres działania, który statut niniejszy wyraźnie zalicza do kompetencji poszczególnych Organów Towarzystwa.
§ 12. Oddziały Miejscowe mogą powstać z inicjatywy własnej tudzież z inicjatywy Zarządu Centralnego.
§ 13. Oddział Miejscowy musi się składać przynajmniej z 10 członków zwyczajnych.
§ 14. Osoby, organizujące Oddział Miejscowy, po uprzedniem porozumieniu się z Zarządem Centralnym, zwołują Zebranie organizacyjne, które wybiera tymczasowy Zarząd i Komisję Rewizyjną, a Zarząd Tymczasowy przesyła odnośny protokół Zarządowi Centralnemu dla zatwierdzenia i zarejestrowania. Na Zebranie organizacyjne musi być zaproszony delegat Zarządu Centralnego.
§ 15. Oddział Miejscowy rozpoczyna swą działalność natychmiast po wybraniu Zarządu Tymczasowego i przesłaniu zaakceptowanego przez delegata Centralnego Zarządu protokółu Zebrania organizacyjnego do Zarządu Centralnego.
§ 16. W razie powstania Oddziału Miejscowego z inicjatywy Zarządu Centralnego, organizacją zajmuje się jego delegat.
§ 17. Władzami Miejscowemi są:
a) Walne Zebranie;
b) Zarząd Miejscowy;
c) Komisja Rewizyjna.
§ 18. Walne Zebrania bywają zwyczajne i nadzwyczajne.
§ 19. Zwyczajne Walne Zebrania odbywają się z reguły dwa razy do roku: przy końcu roku sprawozdawczego, n~e wcześniej, niż w listopadzie, oraz drugi raz - w pierwszej połowie czerwca.
§ 20. Rok sprawozdawczy P. T. P. A. liczy się od l stycznia do 31 grudnia każdego roku.
§ 21. Walne Zebranie jest zwoływane przez Zarząd:
l) corocznie przy końcu roku sprawozdawczego celem złożenia sprawozdania z działalności P. T. P. A. oraz przeprowadzenia wyborów do Władz Towarzystwa,
2) w wypadkach szczególnie ważnych, gdy Zarząd nie przyjmuje na siebie odpowiedzialności,
3) na pisemne żądanie 1/4 części członków lub Komisji Rewizyjnej, nie później niż w dwa tygodnie od daty otrzymania zawiadomienia.
§ 22. Do kompetencji i obowiązków Walnego Zebrania należy:
a) wybór prezesa, członków Zarządu i Komisji Rewizyjnej,
b) zatwierdzenie sprawozdania rocznego z czynności Oddziału i bilansu za rok ubiegły, oraz sprawozdania Komisji Rewizyjnej,
c) ustalenie podstaw budżetu na rok następny,
d) interpretacja poszczególnych punktów statutu i wprowadzanie nowych zmian i uzupełnień w nim,
e) decyzja w ważniejszych sprawach majątkowych Oddziału,
f) sprawy, za które Zarząd nie bierze na siebie odpowiedzialności,
g) powzięcie uchwały co do ewentualnego rozwiązania Oddziału i sposobów jego likwidacji.
§ 23. Walne Zebranie w czerwcu nosi charakter naukowo - popularyzacyjny i program jego każdorazowo ustala Zarząd Miejscowy.
§ 24. Nadzwyczajne Walne Zebranie jest zwoływane przez Zarząd z własnej inicjatywy, na żądanie Komisji Rewizyjnej, z polecenia Zarządu Centralnego lub na pisemne żądanie jednej czwartej części członków zwyczajnych.
§ 25. Uchwały Walnych Zebrań, zwołanych w 1-ym terminie są prawomocne przy obecności l /5 wszystkich członków rzeczywistych, przyczem każdy członek, obecny na zebraniu, może mieć pisemne pełnomocnictwa członków nieobecnych, które przedstawia Przewodniczącemu Walnego Zebrania. W razie nieprzybycia wymagalnej liczby członków, Walne Zebranie odbywa się w drugim terminie najpóźniej w 2 tygodnie po pierwszym terminie, przyczem uchwały jego w tym wypadku są prawomocne bez względu na ilość reprezentowanych głosów. § 26. Wszelkie uchwały Zarządu i Walnych Zebrań zapadają zwykłą większością głosów, z wyjątkiem uchwał, dotyczących zmian statutu oraz rozwiązania Oddziału, które wymagają większości % głosów obecnych, oraz w wypadku, przewidzianym w § 5.7 niniejszego statutu. § 27. Zarząd Miejscowy jest organem wykonawczym Oddziału, a do zakresu jego działania należą czynności, obejmujące całokształt agend Oddziału, o ile statut wyraźnie nie postanawia inaczej
§ 28. W skład Zarządu Miejscowego wchodzą: prezes, vice - prezes, sekretarz, skarbnik, bibljotekarz, wszyscy przewodniczący poszczególnych Sekcyj wraz z kierownikiem Koła Młodzieży, oraz ostatni poprzedni prezes Oddziału. W razie potrzeby Zarządowi przysługuje prawo kooptacji nowych członków Zarządu.
§ 29. Zarząd jest odpowiedzialny wobec Walnego Zebrania.
§ 30. Kierownik dostrzegalni może być osobą z poza członków Zarządu, lecz w takim razie - osobą, stale mianowaną przez Zarząd na warunkach określonych szczegółowo w umowie. Kandydat musi się wykazać opinją fachową dyrektora Obserwatorjum Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. (Patrz § 32}.
§ 31. Członkowie Zarządu oraz przewodniczący Sekcyj są wybierani z pośród członków, zamieszkałych w miejscu siedziby Towarzystwa lub Oddziału Miejscowego, na przeciąg jednego roku. Ustępujący członkowie mogą być wybierani ponownie.
§ 32. Wszystkie godności w P. T. P. A. są honorowe. W razie potrzeby. Zarząd ma prawo angażowania pracowników płatnych.
§ 33. Wybory do Władz Oddziału odbywają się na dorocznem Walnem Zebraniu drogą tajnego głosowania kartkami. Przynajmniej na tydzień przed Zebraniem wszyscy członkowie otrzymują oficjalną listę kandydatów, proponowaną przez ustępujący Zarząd. Każdy członek może wykreślić a wzamian za to wpisać nowe proponowane przez siebie kandydatury. Walne Zebranie wybiera najpierw prezesa, a następnie wszystkich pozostałych członków Zarządu razem. Nadto Walne Zebranie wybiera trzech zastępców, którzy wchodzą w skład Zarządu na wypadek ustąpienia któregokolwiek z członków Zarządu, oraz trzech członków Komisji Rewizyjnej. Analogicznie odbywają się wybory Władz Centralnych na Zebraniu Delegatów.
§ 34. Członkowie Towarzystwa zamiejscowi, nie mogący przybyć na Walne Zebranie (podobnież - na Zebranie Delegatów}, mogą przesłać swoje głosy wyborcze na ręce sekretarza w kopercie zamkniętej, zaopatrzonej w podpis autentyczny członka, którą sekretarz, nie otwierając, wręcza skrutatorom. W chwili głosowania skrutatorawie otwierają koperty i, nie czytając treści listu wrzucają go do urny.
§ 35. Wszelkie akty urzędowe w stosunkach zewnętrznych podpisuje prezes lub jego zastępca i sekretarz. Korespondencję wewnętrzną podpisywać może jedynie sekretarz. Czeki i kwity muszą być podpisane przez prezesa ( ew. jego zastępcę}, sekretarza i skarbnika.
§ 36. Posiedzenia Zarządu odbywają się z reguły dwa razy na miesiąc.
§ 37. Do prawomocności uchwał Zarządu wymagalna jest obecność 2/3 ilości członków Zarządu.
§ 38. Zarząd układa specjalne regulaminy dla Komisyj i agend Oddziału celem prawidłowego prowadzenia spraw P. T. P. A.
§ 39. Posiedzenia dyskusyjne odbywają się przynajmniej raz na miesiąc (z wyjątkiem miesięcy letnich) i są poświęcone referowaniu i omawianiu zagadnień naukowych oraz bieżących spraw, Oddziału Towarzystwa. Wszelkie dyskusje na tle politycznem i religijnem oraz na tematy obce zadaniom Towarzystwa są w łonie P. T. P. A. niedopuszaczalne.
§ 40. Organami centralnemi P. T. P. A. są: Zebranie Delegatów, Zarząd Centralny i Główna Komisja Rewizyjna.
§ 41. Zebranie Delegatów składa się z: l) członków Zarządu Centralnego, 2) delegatów Oddziałów Miejscowych, wybranych na Zwyczajnem Walnem Zebraniu Oddziału przy końcu roku, w ilości najwyżej jeden delegat na dziesięciu członków zwyczajnych danego Oddziału Miejscowego. Delegatem może być również członek honorowy i dożywotni. Prezesi Oddziałów Miejsco

wych są z urzędu delegatami. W razie niemożności wysłania delegata, Zarząd Miejscowy prze~yła swe sprawozdanie i wnioski pisemnie Zarzqdowi Centralnemu, a ten musi je umieścić w program[e zebrania Delegatów. § 42. Zebranie Delegatów może być zwyczajne i nadzwyczajne. § 43. Zwyczajne Zebranie Delegatów odbywa się z reguły w grudniu lub styczniu, w każdym razie po otrzymaniu przez Zarząd Centralny sprawozdania z odbycia Walnych Zebrań Miejscowych. Zarząd Centralny ma prawo zwołać Zebranie Delegatów również i w tym wypadku, gdy jakikolwiek Oddział Miejscowy, w terminie dwutygodniowym od dnia otrzymania wezwania Zarządu Centralnego, nie odbył Walnego Zebrania. § 44. Zwyczajne Zebranie Delegatów jest zwoływane przez Zarząd Centralny. § 45. Nadzwyczajne Zebranie Delegatów jest zwoływane: z inicjatywy Zarządu Centralnego, na żądanie Głównej Komisji Rewizyjne.i i na żądanie Oddziału Mi·ejscowego, wyrażone pr;zez Nadzwyczajne Walne Zebranie. § 46. Do kompetencji Zwyczajnego Zebrania Deiegatów naldy: a) WY'bór prez·esa, członków Zarządu Centralnego i Głównej Komisji Rewizyj! ll!ej•, b) zatwi·er.cbenie sprawozdania r-ocZJ!lego z czynności Towarzystwa, bilansu za rok ubiegły oraz - sprawozdania Głównej Komisji Rewizyjnej, c) ustalenie podstaw budż·etu na rok następny, d) int·erpretacja poszczególnych postanowi·eń statutu, tudzież jego zmiany uzupełnienia, e) sprawy, za które Zarząd Centralny nie bierze na siebie odpowiedzialnarści, f) sprawy, przedstawione prz.ez Zarząd i Walne Zebrania Miejscowe, g) rozwią:zanie Towarzystwa lub jednego z Oddziałów Miejscowych i likwidacja odnośnego majątku. § 47. Zarząd Centralny składa się z prezesa, vice - pr•ezesa, sekretarza, r·karbnika i redaktora. W razi,e potrzeby Zebranłe Delegatów może powiększać Zarząd o dalszych ·członków. Zarząd Centralny jest odpowiedzialny wobec Zebrania Deiegatów. Zakres dzia~ania Zarządu Centralnego jest analogiczny w stosunku do P. T. P. A., ja•k Zarządów Miejscowych - do Odziałów. (Patrz § 27). § 48. Członkowie Zarządu Centralnego, z wyjątkiem prezesa, mogą być członkami Zarządu Oddziału Miejscowego. § 49. Komisje Rewizyjne - Głó-wna 1 Miejscowa: a) prowadzą kontrolę i rewizję majątku, ksiąg, dokumentów i kasy właściwej organizacji, w każdym czasie z wmsnej inicjatywy oraz na żądanie odnośnych Zarządów; b) sprawdzają roczny bilans i sprawozdanie oraz składają na Walnem Zebraniu lub Zebraniu Delegatów sprarwozdanie ze swej1 czynności za rok ubiegły; c) składają wnioski na Walnych Zebraniach i Zebraniach Delegatów co do udzielenia absolutorjrum Zarządowi; d) w razie uznania za konieczne, żądają zwołania Nadzwyczajnego Wal- · nego Zebrania lub Zebrania Delegatów. § 50. Komisja Rewizyjna Główna i Miejscowe - składają się z: prezeSd, jego zasbępcy i dwóch członków. § 51. Członek Zarządu nie może być członkiem Komisji Rewizyjnej. § 52. Wszystkie uchwały na Walnych Zebraniach i Zebraniach Delegatów zapadają zwykłą większością głosów. Uclhwała o likwidacji Towarzystwa (nie pojedyńczego Oddziału Miejscowego) musi być zadecydowaną przez dw:~ '