1975
Urania 9/1975, str. 278-284, Kronika PTMA. Co dalej po tegorocznych (IV) "Dniach Kopernikowskich"?, Jerzy Szwarc
Festiwal Kopernikowski — zakończony. Dobiegły końca IV Dni Kopernikowskie. W tym roku impreza, zainaugurowana przed laty przez grudziądzkich działaczy, przerodziła się w festiwal, który objął swym zasięgiem pozostałe miasta leżące na pomorskim Szlaku Kopernikowskim. Po Toruniu, który był miejscem inauguracji, "Dni" odbywały się kolejno w Olsztynie, Fromborku, Lidzbarku Warmińskim i na zakończenie przez tydzień w Grudziądzu. (Ilustrowany Kurier Polski, 28.03.1975)
Przypomnienie wydarzeń sprzed kilku miesięcy, które miały miejsce na pomorskim Szlaku Kopernikowskim, ma m. in. na celu danie satysfakcji wszystkim ich organizatorom, którzy tyle trudu i serca włożyli w ich realizację, jak również danie odpowiedzi na pytanie postawione w tytule niniejszego artykułu.
Inauguracją IV Dni Kopernikowskich były uroczyste apele harcerskie w dniu 18 lutego, w przeddzień rocznicy urodzin Wielkiego Astronoma — równocześnie w Toruniu, Olsztynie, Grudziądzu, Lidzbarku Warmińskim i Fromborku — oraz tradycyjna XII Wieczornica, zorganizowana w Wielkiej Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu przez Dyrekcję Muzeum Okręgowego w Toruniu przy współudziale PTMA — Oddział w Toruniu.
Nie przypadkowo do zorganizowania międzywojewódzkich Dni Kopernikowskich wybrano wymienione miasta. Każde z nich jest ściśle związane z urodzeniem, wychowaniem lub działalnością Mikołaja Kopernika, każde z nich posiada przebogate pamiątki po Wielkim Astronomie. Ponadto — w miastach tych skupia się prawie połowa planetariów polskich.
Ze względu na bogaty program "Dni" trudno jest dokonać szczegółowego ich omówienia. "Dni" trwały prawie pięć tygodni. Nie zmęczyły one organizatorów ani odbiorców obszernego programu, na który składały się jak gdyby "bloki" tematycznie ze sobą powiązane, a które w sposób dominujący zaważyły na ich powodzeniu. Jednym z nich — to wystawy .
Następcy Mikołaja Kopernika — to tytuł wystawy w Planetarium Lotów kosmicznych w Olsztynie, ilustrującej działalność dwóch wybitnych astronomów: Tychona Brahe i Keplera; wypożyczona została z Ludowego Planetarium i Obserwatorium w Pradze. Dalsza wystawa — to Nowy Frombork dziełem harcerzy, udostępniona w Muzeum Kopernika we Fromborku. Kopernik w rzeźbie ludowej wystawiono w Lidzbarku, Obchody Kopernikowskie w Polsce i na świecie zorganizowano w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Grudziądzu w oparciu o materiały udostępnione przez Muzeum Kopernika w Toruniu. Wystawę Księżyc w świetle najnowszych badań zorganizował Klub MPiKw Grudziądzu (wypożyczona z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie). Wystawa wydawnictw Kopernik—Astronomia—Astronautyka w Miejskiej Bibliotece w Grudziądzu jak i tradycyjna wystawa prac plastyków-amatorów pod tym samym tytułem, cieszyły się sporą frekwencją zwiedzających. III Wystawa rysunków Kosmos w oczach dziecka, którą eksponowano w Szkole im. M. Kopernika w Grudziądzu, uświetniła doroczne uroczystości kopernikowskie w tej szkole. Natomiast otwarcie wystawy w Wojewódzkim Domu Kultury w Olsztynie Kosmos w oczach dziecka i młodzieży odbyło się w sposób uroczysty i miły dla wyróżnionych drogą konkursową wykonawców poszczególnych prac.
Seminaria astronomiczno-astronautyczne oraz Turniej Wiedzy o Kosmosie są imprezami z wieloletnią tradycją na terenie Grudziądza, dlatego właśnie w tym mieście odbyły się finały międzywojewódzkie. Młodzież woj. olsztyńskiego drogą konkursu na najlepszy referat z zakresu Kopernik—Astronomia—Astronautyka oraz najlepsi uczestnicy IX Seminarium w Grudziądzu spotkali się w dn. 16 marca na I Międzywojewódzkim Seminarium Astronomiczno-Astronautycznym oraz I Międzywojewódzkim Turnieju Wiedzy o Kosmosie. Gospodarzem pierwszej imprezy było Planetarium i Obserwatorium, drugiej — Klub MPiK w Grudziądzu. W skład jury weszli przedstawiciele Kuratorium z Olsztyna i Bydgoszczy, Wydziałów Oświaty i Kultury oraz nacz. redaktor "Uranii" — jako przewodniczący. Wszyscy finaliści, w szczególności zdobywcy pierwszych miejsc (młodzież grudziądzka i olsztyńska), zostali obdarowani bonami książkowymi ufundowanymi przez Wydział Oświaty i Kultury UM w Grudziądzu.
I Przegląd Filmowy Kopernik—Astronomia—Astronautyka. Trwający od 17 lat podbój Kosmosu oraz 500 rocznica urodzin Mikołaja Kopernika wyzwoliły niecodzienny zapał wśród reżyserów filmowych do tej tematyki, co przyniosło w efekcie obfity plon. Z propozycją zorganizowania przeglądu filmów o tej tematyce wyszła Dyrekcja Muzeum Okręgowego w Toruniu. Tam też odbył się I Przegląd Filmowy, który ze względu na rozmach zamienił się faktycznie w swoisty festiwal filmów polskich i zagranicznych. Organizatorzy wydali bardzo interesujący w swej wymowie plakat wg projektu artysty plastyka Stanisława Lackowskiego z Torunia, medal pamiątkowy oraz ufundowali nagrody dla publiczności. Podobne przeglądy odbyły się w Olsztynie, Fromborku i Lidzbarku Warmińskim. Na przeglądzie filmowym w Grudziądzu zorganizowanym w Planetarium oraz kinie "Orzeł", uczestniczyło ponad tysiąc osób, a w Toruniu liczbę tą poważnie przekroczono.
Odczyty i spotkania z naukowcami. "Dni Kopernikowskie" wypełnione są zawsze wieloma ciekawymi odczytami. Również i "IV Dni" obfitowały w liczne wystąpienia znanych uczonych z dziedziny astronomii i fizyki. Inauguracyjny odczyt w Toruniu wygłosił prof. dr Bogdan Suchodolski (PAN — Warszawa) oraz doc. dr hab. Andrzej Woszczyk (Uniwersytet M. K. w Toruniu). Otwarcie olsztyńskiego tygodnia "Dni" na Zamku Olsztyńskim zainaugurował odczyt dr Jerzego Sikorskiego, dyrektora Ośrodka Badań Naukowych im. Kętrzyńskiego, pt. Mikołaj Kopernik — człowiek i uczony na Warmii i Mazurach. Udział Mikołaja Kopernika w życiu publicznym Prus Królewskich — to tytuł odczytu dr St. Cackowskiego w Grudziądzu. Inne wystąpienia miały charakter raczej roboczy, jak np. dr Olgierda Wołczka z okazji wyświetlania filmu Wspomnienia z przyszłości w Grudziądzu, odczyt dr Jana Hanasza Gwiazdy neutronowe oraz mgr Małgorzaty Śróbki, która wygłosiła referat w Toruniu o pierwszym L.O.A.iP., zbudowanym z okazji 500 rocznicy urodzin M. Kopernika.
Podobny charakter miały spotkania z astronomem mgr Honoratą Korpikiewicz we Fromborku oraz dr Jerzym Sikorskim na Zamku Lidzbarskim. Również spotkanie z dr Krystyną Nawarą z Muzeum Ziemi PAN oraz dr Ludwikiem Zadlerem w Grudziądzu miały charakter nieodświętny.
Spotkania młodych miłośników astronomii. Wyrazy uznania należą się kierownictwu Muzeum Okręgowego w Toruniu, które wspólnie z Kuratorium okręgów bydgoskiego i olsztyńskiego zorganizowało zjazd najlepszych uczniów astronomii i fizyki ze szkół noszących imię Mikołaja Kopernika. Udział młodzieży w imprezach odbywających się w ramach "Dni" został wykorzystany dla zapoznania ich z zabytkami Torunia, zwiedzenia Obserwatorium Astronomicznego UMK w Piwnicach, połączony z wzięciem udziału w jedynej tego rodzaju lekcji astronomii w Międzyszkolnym Obserwatorium Astronomicznym i Planetarium w Grudziądzu. Inny charakter miał wyjazd młodych miłośników astronomii z Grudziądza do swych kolegów w Lidzbarku Warmińskim, gdzie oprócz spotkań, prelekcji na temat działalności Międzyszkolnego Obs. Astr. i Plan. w Grudziądzu — zorganizowano pokazy nieba przy pomocy sprzętu przywiezionego z Grudziądza.
Udział Towarzystw Naukowych. Udział ich nie tylko zaakcentował rangę "Dni" przez udział ich członków, ale także przez organizowanie odrębnych imprez w ramach zbiorczego programu. W ten sposób Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii zorganizowało plenarne posiedzenie Zarządu Głównego w Planetarium Grudziądzkim w trzecią rocznicę jego otwarcia, jak również Komisji d/s Współpracy Planetariów Polskich. Jednocześnie powołano Oddział PTMA oraz Radę Planetarium w Grudziądzu. Polskie Towarzystwo Astronautyczne zorganizowało 150-ty "Piątek Astronomiczno-Astronautyczny", podczas którego powołano Pomorski Oddział tegoż Towarzystwa w Grudziądzu. Polskie Towarzystwo Ekonomiczne zorganizowało w grudziądzkim Planetarium II Sejmik Ekonomiczny z okazji 453 rocznicy wygłoszenia przez M. Kopernika traktatu De aestimatione monetae z udziałem naukowców z toruńskiego ośrodka uniwersyteckiego. Również Polskie Towarzystwo Historyczne odbyło uroczyste posiedzenie członków swego Oddziału, połączone z referatem naukowym z okazji rocznicy pobytu Kopernika w Grudziądzu.
Koncerty i inne imprezy muzyczne. Trudno wyobrazić sobie Dni Kopernikowskie bez oprawy muzycznej. Na czoło tegorocznych wysuwa się oczywiście recital fortepianowy utworów Chopina w wykonaniu prof. Barbary Hesse-Bukowskiej, który zainaugurował uroczystości "IV Dni" w Wielkiej Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu. Do tradycyjnych koncertów "Dni" należą występy grudziądzkiego Zespołu Muzyki Dawnej "Ad Deliberandum", który dał również koncert w Muzeum we Fromborku. Koncertem kameralnym w wykonaniu Zespołu Muzyki Dawnej Filharmonii Olsztyńskiej zainaugurowano "IV Dni" w Sali Kromerowskiej Zamku Olsztyńskiego. W Muzeum Kopernika we Fromborku zorganizowano ponadto koncert Chóru Akademickiego Uniwersytetu Warszawskiego. Z montażem poetycko-muzycznym Kosmos natchnieniem poetów i muzyków wystąpiła w grudziądzkim Planetarium młodzież Międzyszkolnego Koła Astronomicznego PTMA. W Olsztynie młodzież Liceum im. M. Kopernika przedstawiła dwa spektakle: Dialog o dwu najważniejszych układach świata — ptolemeuszowym i kopernikowym oraz Mikołaj Kopernik (poetycko-literacki). Dyrekcja Planetarium w Olsztynie wykorzystała "Dni" dla zorganizowania uroczystości wręczenia medali pamiątkowych wybitych z okazji powstania tego ośrodka. Młodzież szkolna Fromborka dała również przedstawienie o Koperniku. Dużym zainteresowaniem cieszyły się jak zwykle seanse w Planetarium olsztyńskim, fromborskim oraz grudziądzkim, zakończone pokazami nieba przez teleskopy.
Jako odrębny rozdział należy potraktować zakończenie IV Dni Kopernikowskich. Zaszczyt ten przypadł Grudziądzowi z tej racji, że był on inicjatorem pierwszej tego rodzaju imprezy w skali międzywojewódzkiej, a ponadto miał długoletnią tradycję w ich organizowaniu — jak dotąd, jedynie na własnym terenie.
Grudziądzcy działacze kultury i oświaty przyjęli na siebie obowiązki głównego organizatora "Dni" a ponadto gospodarza uroczystości kończących całą — trwającą bez mała pięć tygodni — imprezę. Opracowali i wydali wspólny dla wszystkich miast program-folder, jak również plakat, na którym widnieje tradycyjny symbol "Dni Kopernikowskich" (stylizowany emblemat PTMA). Projekt okładki programu i plakatu jest dziełem grudziądzkiego artysty-plastyka Krzysztofa Candera, a prace drukarskie udało się zrealizować dzięki ofiarności załogi Grudziądzkich Zakładów Graficznych. Sam charakter uroczystości kończących "IV Dni" nie wiele odbiegał od uroczystości zorganizowanych w Grudziądzu z okazji 500 rocznicy urodzin Wielkiego Astronoma. Dowodzi to, że hasło "Dni" — "Kopernik-Astronomia-Astronautyka" — nic nie straciło ze swej aktualności, nikogo nie zmęczyło, a wręcz przeciwnie — stale wytwarza nowe inicjatywy.
Uroczystości rozpoczął hejnał grudziądzki pod pomnikiem Mikołaja Kopernika. Chór "Echo" wykonał kilka pieśni tematycznie związanych z uroczystością, następnie delegacja członków Międzyszkolnego Koła Astronomicznego PTMA złożyła pod pomnikiem wiązankę kwiatów z napisem: Mikołajowi Kopernikowi — Toruń, Olsztyn, Lidzbark Warmiński, Frombork, Kraków, Grudziądz.
Napis ten, to nie tylko symbol: pod pomnikiem zebrali się nie tylko przedstawiciele miast organizujących "Dni", ale również Krakowa, Chorzowa i Bydgoszczy. Uroczystość zaszczyciły obecnością władze Grudziądza w osobach Sekretarza Propagandy KM PZPR tow. Tadeusza Pruszewicza oraz Prezydenta Miasta mgr inż. Henryka Jędrzejewicza, którzy przyjęli na Ratuszu przedstawicieli poszczególnych miast, oraz grudziądzkiego komitetu organizacyjnego. Samo zakończenie "IV Dni" odbyło się w Muzeum Państwowym. Podsumowania dokonał przewodniczący grudziądzkiego komitetu organizacyjnego mgr Tadeusz Lewandowski. Z dyskusji uczestników przyjęcia u Prezydenta Miasta jak i podsumowania wynikała jedna bezsporna myśl przewodnia: "Dni" o podobnym charakterze są na czasie, są potrzebne i winny być kontynuowane. Zapewnienie udzielenia pomocy wpłynęło ze strony władz a samej pracy społecznej — od strony działaczy kulturalno-oświatowych.
Zebranym w Muzeum organizatorom "Dni" wręczono teczki okolicznościowe zawierające grafikę, przedstawiającą Mikołaja Kopernika — Ekonomistę, oraz na okładce projekt przyszłego medalu z okazji "V Dni Kopernikowskich". Koncertem Muzyka Epoki Odrodzenia w wykonaniu Zespołu "Ad Deliberandum" zakończono IV Dni Kopernikowskie.
Mała statystyka. Należy przypomnieć tu głównych wykonawców tej, jakże pokaźnej społecznej roboty, nigdzie nie ujętej w planach, której realizacji nikt im nie nakazał, a której jedynym celem było utrzymanie w pamięci dorobku obchodów kopernikowskich i stworzenie z te go pewnej tradycji. Na przestrzeni lutego i marca odbyło się w miastach biorących udział w "IV Dniach" 79 imprez, których wykonawcami było aż 48 organizatorów. Na czoło wysuwa się pod tym względem Grudziądz z 29 imprezami i 23 organizatorami oraz Olsztyn z 20 imprezami i 7 organizatorami. Czy było duże zainteresowanie imprezami ze strony społeczeństwa? Na ogół tak. W Grudziądzu i Toruniu uczestników było w sumie kilka tysięcy. Natomiast w Olsztynie i innych miastach, jeśli frekwencja na niektórych imprezach nie zadawalała organizatorów, to tylko dlatego że zaistniała tam zbyt długa przerwa — prawie "pustka" — po obchodach kopernikowskich. Do spopularyzowania "Dni" w poważnym stopniu przyczyniła się prasa. Liczne artykuły w "Gazecie Pomorskiej" oraz w "Ilustrowanym Kurierze Polskim" informowały codzień społeczeństwo Grudziądza o odbywających się imprezach. Podobnie działo się w Toruniu ("Nowości") oraz Olsztynie ("Gazeta Olsztyńska"). Z prasy centralnej m. in. "Express Wieczorny" za mieścił informację o "IV Dniach Kopernikowskich". Również Radio i Telewizja nadały kilka komunikatów oraz audycji. Te przyjazne i przychylne gesty ze strony publikatorów, a przede wszystkim bezpośrednia pomoc i opieka władz politycznych i administracyjnych województwa bydgoskiego i olsztyńskiego oraz miast, w których odbywały się "Dni" — były dla organizatorów najlepszą gwarancją i pewnością, że robią dużą i potrzebną "rzecz".
Ośrodkami kierującymi przebiegiem imprez w poszczególnych miastach były: w Toruniu — Muzeum Okręgowe, w Olsztynie — Planetarium Lotów Kosmicznych, we Fromborku — Urząd Miasta i Gminy oraz Muzeum Kopernika, w Lidzbarku Warmińskim — Wydział Oświaty i Kultury Urzędu Powiatowego, natomiast w Grudziądzu — Społeczny Komitet Organizacyjny. Jak z powyższego wynika, różnymi drogami osiągano cel, ale chyba najwłaściwszą obrał Grudziądz, dzięki czemu sprostał postawionym przed nim zadaniom.
Nad zharmonizowaniem przebiegu "Dni" w skali międzywojewódzkiej czuwali delegowani działacze kultury i oświaty, którzy zbierali się okresowo w "Domu Kopernika" w Toruniu, co miało swój nie tylko symboliczny wydźwięk. Właśnie oni byli "motorem" tego niecodziennego Wyczynu. Do grona tego należą: mgr mgr Zdzisław Ciara (Toruń), Edith Jurkiewicz-Pilska (Frombork), Feliks Kaczyński (Lidzbark Warmiński), Bolesław Krzemień (Grudziądz), Janina Mazurkiewicz (Toruń), Halina Siegiel (Grudziądz), Jerzy Skowroński (Grudziądz), Małgorzata Śróbka (Grudziądz) oraz dr Kazimierz Schilling (Olsztyn). I właśnie im należą się najwyższe słowa uznania*.
Na pytanie postawione w tytule nin. artykułu — Co dalej? — odpowiedź padła w dniu 3 czerwca podczas kolejnego posiedzenia przedstawicieli miast-organizatorów "Dni" w Domu Kopernika w Toruniu.
Po omówieniu ich przebiegu ustalono, że "Dni Kopernikowskie" o takim charakterze jak ostatnie będą organizowane z okazji 505, 510, 515 itd. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Wobec tego następne — "V Dni" — odbędą się dopiero w 1978 roku. Natomiast każdego roku między 19 lutego a 21 marca odbywać się będą "Dni Astronomii i Astronautyki" o mniej uroczystym charakterze a bardziej roboczym, przygotowawczym do kolejnych "Dni Kopernikowskich". Koncepcja to zresztą nie nowa i wypróbowana; odpowiadała wszystkim zebranym. W Grudziądzu w ten sposób przygotowywano się od roku 1968 do obchodów kopernikowskich. Swego poparcia w tym zakresie udzielił również obecny na spotkaniu Członek Zarządu Głównego i Rady Naukowej PTMA doc. dr hab. Andrzej Woszczyk. Do współpracy w organizowaniu "Dni Astronomii i Astronautyki" winne być zaproszone wszystkie towarzystwa i ośrodki, których łączą zagadnienia związane z astronomią i astronautyką. Właśnie, podczas trwania "Dni" powinno nastąpić doroczne podsumowanie ich działalności i osiągnięć w formie walnych zjazdów i zebrań. Winno się organizować konferencje naukowe z uwypukleniem najnowszych osiągnięć z astronomii i astronautyki. Omówiono również możliwość organizowania w czasie tym imprez towarzyszących w miastach w których znajduje się reszta planetariów polskich.
Zresztą, początek o takim właśnie charakterze, został zrobiony w roku bieżącym, i tak zorganizowane "Dni" począwszy od roku 1976 przyniosą na pewno jeszcze lepszy plon w krzewieniu wiedzy o Kosmosie wśród naszego społeczeństwa w Ojczyźnie Kopernika. Zgodnie z uchwałą toruńską, "Dni Astronomii i Astronautyki" w roku 1976 przebiegać będą pod hasłem MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA W OPANOWANIU KOSMOSU.
JERZY SZWARC
Z-ca Przewodniczącego Komisji
Współpracy Planetariów Polskich
- Wyrazy najwyższego uznania należą się również Autorowi (który ze zrozumiałych względów nie wpisał tu Swego nazwiska), zarówno za udział w pracach organizacyjnych jak i za tak szczegółowe i wnikliwe omówienie "IV Dni Kopernikowskich"
(Redakcja "Uranii").
Urania 11/1975, str. 344-346, Młodzieżowe turnusy astronomiczne PTMA w Niepołomicach Lato 1975, Maria Trzyniec
Tradycyjnym już wzorem lat ubiegłych ZG PTMA zaplanował młodzieżowy astronomiczny turnus obserwacyjno-szlifierski w zamiejskiej Stacji Astronomicznej Oddziału Krakowskiego PTMA w Niepołomicach pod Krakowem. Ponieważ ilość zgłoszeń znacznie przekroczyła oczekiwania zdecydowano, że w Niepołomicach odbędą się dwa turnusy, by jak największej liczbie chętnych umożliwić udział w tej atrakcyjnej formie wakacyjnego szkolenia. Programy obu turnusów były w zasadzie identyczne. W czasie pierwszego z nich w dniach 30 czerwca do 13 lipca warunki pogodowe okazały się znakomite — 12 nocy całkowicie pogodnych. W historii organizowanych przez PTMA turnusów letnich jest to prawdopodobnie rekord. W konsekwencji zwiększeniu uległa ilość zajęć obserwacyjnych kosztem planowanych zajęć teoretycznych i praktycznych zajęć szlifierskich. Prowadzono codzienne obserwacje Słońca, określając współrzędne plam na jego powierzchni i wyznaczając liczbę Wolfa. Wykonano prawie 1000 ocen blasku gwiazd zmiennych zaćmieniowych oraz cefeid. Określono zasięgi instrumentów na NPS i wybranych standardach fotometrycznych. Dokonano pomiaru pola widzenia instrumentów metodą mikrometru pierścieniowego.
Drugi turnus w dniach 14 lipca do 27 lipca nie przyniósł już tak doskonałej pogody a nadto przeszkadzał coraz dłużej obecny na niebie Księżyc. Utrudniało to obserwacje lecz większy za to był plon zajęć szlifierskich. Kontynuowano prace nad dwoma zwierciadłami o średnicy 250 mm i jednym o średnicy 150 mm. Wszystkie te zwierciadła doprowadzono do kształtu sferycznego o planowanych wielkościach strzałek krzywizny, a koniec turnusu przerwał pracę frakcją karborundu nr 300. Obróbkę zwierciadeł będzie kontynuować młodzież SKA Liceum Ogólnokształcącego w Niepołomicach.
Uczestnicy turnusów zwiedzili Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego na Forcie Skała, po którym oprowadzał ich i wyjaśnień udzielał pracownik Obserwatorium dr Maciej Winiarski. Odbyły się także wycieczki do Krakowa oraz Muzeum Żup Solnych w Wieliczce. Miejscem zakwaterowania obu turnusów był Ośrodek Campingowy DOKP w Krakowie, a część zajęć teoretycznych i praktycznych odbywała się w udostępnionych przez Dyrekcję LO w Niepołomicach salach szkolnych.
Oba turnusy prowadził inż. Janusz Dziadosz z Krakowa.
Wyposażenie instrumentalne turnusów: dwa refraktory Zeiss o średnicy 110 i 80 mm, refraktor o średnicy 50 mm, cztery teleskopy szkolne PZO systemu Maksutowa, lorneta Binar-Somet 25X100, lornetki, cztery lunetki AT-1 itd.
W turnusie pierwszym wzięli udział: Rafał Biernat — Warszawa, Henryk Celer — Kraków, Jacek Chołoniewski — Warszawa, Wilhelm Dziura — Rzeszów, Piotr Grzędzielski — Warszawa, Michał Juszczakiewicz — Gdańsk, Arkadiusz Królikowski — Warszawa, Marek Kurpiewski — Szczecin, Leszek Lawera — Oświęcim, Aleksander Krawiec — Mielec, Zbigniew Masłoń — Toruń, Andrzej Pawełek — Katowice, Adam Trzyniec — Kraków, Jan Wikliński — Warszawa, Krzysztof Woźniak — Warszawa, Andrzej Zduniak — Ursus.
W turnusie drugim wzięli udział: Andrzej Bruliński — Białystok, Piotr Kozielski — Warszawa, Mariola Kucharczyk-Niedobczyce, Wojciech Kuran — Warszawa, Grzegorz Kudelski — Staszów, Marta Kuśnierz — Kraków, Krzysztof Łuczak — Poznań, Krzysztof Przybył — Grudziądz, Kazimierz Sznicer — Leszno, Irena Śpiewak — Koźle, Maria Wieczorkiewicz — Smolarnia oraz wizytator Oddziałów Zarządu Głównego inż. Marek Kibiński. Funkcję instruktora na pierwszym turnusie pełnił również kol. Krzysztof Woźniak z Warszawy.
Zarówno kadrze jak i uczestnikom turnusu należą się słowa uznania i podziękowania, zaś wszystkim uczestnikom życzymy dalszych osiągnięć i wyników w pracy samokształceniowej w dziedzinie obserwacji nieba i budowy amatorskich instrumentów astronomicznych.
