1981: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 12:23, 27 mar 2018

Urania 1/1981, str. 24-26, Kronika PTMA, Letnia szkoła obserwacyjna — Niepołomice 1979

W dniach 17-18 sierpnia 1979 r. w Stacji Obserwacyjnej w Niepołomicach wyznaczyli sobie robocze spotkanie młodzi obserwatorzy gwiazd zmiennych. W większości — byli to uczestnicy poprzednich turnusów, przybyli zatem: Krystyna Drzewińska i Beata Juzala ze Szczecina, Tomasz Kaczkowski z Sosnowca, Dariusz Lis z Kielc, Dariusz Pęczek z Nowej Dęby, Aleksander Trębacz z Jędrzejowa, Krzysztof Chyży z Aleksandrowa Łódzkiego oraz niżej podpisany jako kierownik Szkoły.
Ponadto gościliśmy grupę Słowaków w ramach wymiany ze Słowacką Centralą Astronomii Amatorskiej (SUAA). Byli to: p. Barbora Vavrova — dyr. Obserwatorium w Levicach, p. Mokulaź Vanya — pracownik SUAA z Hurbanowa oraz Stefan Csalla i Jozef Skoroćin ze szkolnego kółka astronomicznego w Levicach.
Naszym głównym celem były obserwacje gwiazd zmiennych zaćmieniowych i Nowej Vul 1979 oraz poszerzenie wiadomości w zakresie wybranych zagadnień. Program obserwacyjny został zrealizowany w minimalnym stopniu z uwagi na złą pogodę. Wykorzystaliśmy tylko dwie noce, a i to niecałe, ponieważ po północy obserwacje przerwała gęsta mgła. Łącznie wykonaliśmy 197 obserwacji następujących gwiazd:
V 346 Aql, TV Cas, BE Vul, SZ Her, CX Aqr, DI Peg, EG Cep, Nova Vul 1979. Wyznaczyliśmy 17 momentów minimum dla 4 pierwszych gwiazd. Po ostatecznym opracowaniu wyniki zostaną opublikowane w The Astronomical Reports
Wykłady dotyczyły następujących zagadnień:
Opracowanie obserwacji — Lech Barski,
Fotometria fotoelektryczna — Lech Barski,
Obliczanie efemerydy z dwóch obserwacji — Andrzej Wiciński,
Wstęp do algebry krakowianów — Andrzej Wiciński,
Metoda najmniejszych kwadratów — Andrzej Wiciński,
Ewolucja ciasnych układów podwójnych Mirosław Sztajno.
Zrealizowaliśmy wycieczkę do Obserwatorium Krakowskiego, po którym oprowadzał nas i udzielił wyjaśnień dr Piotr Flin. Była też wycieczka do Krakowa, gdzie zwiedzaliśmy Stare Miasto. Szczególnie miłym akcentem była wizyta w Niepołomicach prof. dr. hab. Konrada Rudnickiego i prezesa PTMA Macieja Mazura, Prof. Rudnicki wygłosił ciekawą prelekcję na temat przestrzennego rozmieszczenia galaktyk i problemów związanych z indywidualnością gromad galaktyk. Dowiedzieliśmy się też o polskich dokonaniach w tym zakresie, a w szczególności o sukcesie dr. Flina, który niezależnie od Kianga odkrył ciągłe grupowanie gromad galaktyk. Po prelekcji i dyskusji odbyło się spotkanie Profesora i Prezesa z naszymi gośćmi ze Słowacji.
Stacja obserwacyjna w Niepołomicach — to placówka wielce zasłużona w szkoleniu obserwatorów PTMA. Obecnie istnieją tam lepsze niż kiedykolwiek warunki, ponieważ ukończono budowę i wyposażenie nowego pawilonu z salą wykładową. Żenujący jest jednak stan niektórych instrumentów oraz brak większych stałych instrumentów p w miejscach do tego przeznaczonych, tzn. pod kopułą i w pawilonie z rozsuwanym dachem, kpiąco nazywanym „harwardem”. Przed gośćmi ze Słowacji wstydziłem się w tym miejscu. Stan taki tłumaczy wieloletni brak gospodarza i środków. Gospodarz już jest: kierownictwo stacji objął niedawno mgr Józef Gryglak, dzięki któremu stacja zmieniła się nie do poznania.
Pozostaje zdobycie środków na wyposażenie kopuły i „harwardu”.
Na zakończenie jeszcze jedna konkluzja. Stacja w Niepołomicach doskonale pełni rolę bazy szkoleniowej PTMA, jednak z uwagi na wilgotny klimat (dolina Wisły), nie należy tu organizować szkół obserwacyjnych o charakterze wyczynowym. Należy je organizować wyłącznie w górach, w formie ekspedycji, choć wiąże się to z większymi trudnościami i kosztami. Innym wyjściem jest sfinalizowanie wstępnych uzgodnień z Bułgarami w sprawie ciągłej wymiany obserwatorów z PTMA.
Lech Barski

Urania 5/1981, str. 155-156, Kronika PTMA, I Seminarium Sekcji Historii Astronomii PTMA

Od 1979 r. istnieje w PTMA Sekcja Historii Astronomii skupiająca obecnie 21 członków, której przewodniczy autor niniejszej notatki. Zadaniem Sekcji jest nie tylko poszerzanie znajomości historii astronomii, ale też w miarę możliwości czynna działalność na tym polu.
W dniach 15 i 16 listopada 1980 r. odbyło się w Krakowie I Seminarium Sekcji, w którym uczestniczyło jej 11 członków. W Seminarium wziął też udział prof. Eugeniusz Rybka oraz prezes Zarządu Głównego PTMA Maciej Mazur. Seminarium miało charakter roboczy i odbywało się wyłącznie w szczupłym gronie członków Sekcji. Pierwsza jego część odbyła się w sobotę 15 listopada w lokalu Zarządu Głównego PTMA. Wypełnił ją referat prof. Eugeniusza Rybki pt. „Jak doszło do założenia Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie”. Prelegent przedstawił w nim dzieje zabiegów o założenie tej placówki naukowej. Następnie uczestnicy Seminarium udali się do Collegium Maius, gdzie zwiedzili Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego zawierające również dawne instrumenty astronomiczne. Po obiedzie nastąpił wyjazd do nowego Obserwatorium Astronomicznego na Forcie Skała. Po jego zwiedzeniu w tamtejszej sali wykładowej kontynuowano prace Seminarium. Na wstępie autor tej notatki wygłosił referat pt. „Najstarsze obserwatorium astronomiczne Europy” a następnie mgr Barbara Falkiewicz wystąpiła z referatem pt. „Astroarcheologiczne badania obserwatoriów dawnych Indian Ameryki Północnej”.
Ilustrowany przezroczami referat dotyczył interpretacji pozostałych po Indianach kręgów kamiennych.
W niedzielę 16 listopada po zwiedzeniu starego Obserwatorium Astronomicznego przy ul. Kopernika uczestnicy Seminarium ponownie zebrali się w lokalu Zarządu Głównego PTMA. Tę sesję otworzył referat prof. Romana Janiczka pt. „Cykle — kalendarze” poświęcony podstawom kalendarzowej rachuby czasu. Następnie mgr Barbara Falkiewicz wygłosiła referat pt. „Obserwatorium Sawai Dżai Singha II w Dżajpurze”. Były to ilustrowane przezroczami wrażenia ze zwiedzania tego XVIII-wiecznego indyjskiego obiektu astronomicznego. Z kolei mgr Edith Jurkiewicz-Pilska wygłosiła referat pt. „Astrolabium płaskie i jego historia”. Prelegentka nie ograniczyła się do samych dziejów tego Przyrządu, ale też wskazała na jego przydatność dla miłośnika astronomii.
Na szczególną wzmiankę zasługuje referat Jana Masłyka pt. „Adam Ostaszewski — miłośnik astronomii ze Wzdowa” dotyczący nie znanego do tej pory astronoma-amatora z ziemi rzeszowskiej, a powstały w wyniku własnych poszukiwań prelegenta w terenie. Następnie doc. Andrzej Lisicki omówił pokrótce przygotowania do obchodów 300-lecia śmierci Heweliusza.
Na koniec w dyskusji omówiono styl pracy członków Sekcji oraz dezyderaty. Między innymi podkreślono znaczenie poszukiwania nowych materiałów dotyczących najnowszej historii astronomii polskiej choćby przez dotarcie do osób, które mogłyby podzielić się wspomnieniami.
Z uwagi na to, że nie wszystkie może materiały dałoby się opublikować, postulowano założenie w Zarządzie Głównym archiwum historycznego. Wysunięto też propozycję uczczenia pamięci Antoniego Wilka, znanego z odkryć komet, tablicą pamiątkową na domu, w którym mieszkał.
W całości Seminarium należy uznać za udane i rokujące efektywną działalność Sekcji Historii Astronomii PTMA.
Przemysław Rybka