1986
Urania 3/1986, str. 88-90, Kronika PTMA - Jan Rolewicz (1921—1982)
Jan Stefan Rolewicz — inżynier mechanik, działacz harcerski i społeczny, kombatant AK — b. żołnierz Szarych Szeregów, zasłużony aktywista Krakowskiego Oddziału i Zarządu Głównego PTMA.
Urodzony 6 maja 1921 r. w Krzywanicach pod Radomskiem, był synem Stefana - nauczyciela i profesora Szkoły Muzycznej w Warszawie - i Emilii z domu Bała, również nauczycielki.
Będąc uczniem 6 Państwowego Gimnazjum im. J. Reytana wstąpił w 1934 r. do I Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. R. Traugutta. Już w 1937 r. prowadził Gromadę Zuchów na Mokotowie, a od 1938 był drużynowym 101 WDW im. Gen. Orlicz-Dreszera działającej w środowisku robotniczym przy Szkole Powszechnej na ul. Czerniakowskiej 137 w Warszawie. W sierpniu 1939 r. ukończył kurs podharcmistrzowski na obozie nad jeziorem Wigry uzyskując patent instruktora ZHP.
Gdy wybuchła wojna, od 1 do 6 września 1939 r. pełnił funkcję łącznika w Pogotowiu Wojennym Harcerzy i na apel radiowy płk. Umiastowskiego wymaszerował z Chorągwią Harcerzy z Warszawy na wschód. Po kapitulacji w październiku 1939 r. wrócił do Warszawy włączając się w nurt pracy podziemnego harcerstwa - późniejszych Szarych Szeregów. Uczestniczył w różnych formach małego sabotażu na terenie Warszawy. W 1941 r. ukończył maturą tajne komplety 6 Gimnazjum i podjął studia inżynierskie - w jedynej pozostawionej przez okupanta jako średniej uczelni - Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki (im. Wawelberga i Rotwanda przy ul. Mokotowskiej 6). W listopadzie 1942 r. wszedł do Grup Szturmowych w Hufcu "Sad" Południe dowodzonym przez hm. Jana Bytnara ps. Rudy. Uczestniczył w wielu słynnych akcjach przeciwko Niemcom na terenie Warszawy m.in. w lutym 1943 w akcji "Bracka", w marcu 1943 w akcji "Arsenał", w czerwcu 1943 r. w akcji „Szpital”, we wrześniu 1943 r. w akcji „Wilanów” i innych. W listopadzie 1943 r. ukończył z 4 lokatą konspiracyjną Szkołę Podchorążych Piechoty kryptonim "Agricola" awansując do stopnia sierżanta pchor. Wskazany 8 maja 1944 r. przez konfidenta gestapo Mieczysława W. zdołał wprawdzie zbiec sprzed rampy Al. Szucha, ale wkrótce ponownie rozpoznany na ulicy został obezwładniony postrzałami w szyję i nogę. Skatowany podczas śledztwa w Brwinowie i na Al. Szucha,
nie tylko nie wydał tajemnic organizacyjnych, lecz skierował śledztwo na błędny trop i zdekonspirował konfidenta Mieczysława W. (zlikwidowanego następnie z wyroku Sądu Podziemnego w Warszawie przez żołnierza AK Tadeusza Zuchowicza ps. Marek). Do 30 lipca 1944 r. więziony był na Pawiaku a następnie w obozie koncentracyjnym w Gross Rosen jako więzień nr P 11623. W styczniu 1945 r. został ewakuowany do obozu koncentracyjnego Flossenburg, jako więzień ze zmianą nr P 80236, gdzie od śmierci na rewirze uratowało go wyzwolenie obozu przez wojska amerykańskie 1 maja 1945 r.
W sierpniu 1945 r. powrócił do Polski i po wielomiesięcznym leczeniu dla poratowania zdrowia podjął i ukończył III rok Politechniki Warszawskiej. Od 1948 r. pracował w Centralnym Biurze Aparatury Chemicznej w Krakowie. Był współbudowniczym przemysłu chłodniczego projektował i uruchamiał m.in. chłodnice dla Fabryki Penicilliny w Tarchominie, chłodnię Fabryki Włókien Sztucznych w Gorzowie Wlkp.,chłodnię Zakładów Mięsnych w Chrzanowie, przemysłowy generator lodu w Warszawie itp. W latach 1950-1956 był członkiem
Zarządu Okręgu Zw. Zawód Metalowców w Krakowie. Pracował następnie w Przedsiębiorstwie Remontowo-Montażowym Handlu Wewnętrznego (1959-1962), Hucie Szkła "Prądniczanka" (1962-1963), Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacji w Krakowie od 1963 aż do emerytury w 1979 roku. W pracy społecznej nadal działał w harcerstwie w latach 1945-1950 i od 1956 aż do śmierci, pełniąc wiele odpowiedzialnych funkcji na szczeblu Komend Hufca ZHP i innych jednostek Związku (drużyny, szczepy).
W 1961 r. otrzymał nominację na stopień harcmistrza ZHP. Pośmiertnie odznaczony został Krzyżem "Za Zasługi dla ZHP".
Działał również w ZBoWiD, Zarządzie Miejskim TPD (1957-1965), Wojewódzkiej Komisji Historycznej Ruchu Młodzieżowego. Jest autorem szeregu publikacji o tematyce okupacyjnej i młodzieżowej.
Z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii związał się od 1962 roku. Przez kilka kadencji był członkiem i sekretarzem Krakowskiego Oddziału PTMA. W latach 1970-1974 współdziałał w Komisji Odznaczeniowej ZG PTMA a w latach 1974-1979 pełnił funkcję sekretarza tej że Komisji. Jest współautorem opracowania szkicu historycznego pt."50 lat społecznego—miłośniczego ruchu astronomicznego w Polsce” oraz not do Słownika Biograficznego PAN i Informatora Towarzystw Naukowych PAN.
W latach 1966-1976 z ramienia Krakowskiego Oddziału PTMA współuczestniczył w organizacji kursów szkoleniowych i obozów obserwacyjnych dla młodzieży zrzeszonej w
PTMA m.in.w Niepołomicach, Zakopanem, Wrocławiu, Fromborku i Międzyrzeczu Górnym koło Bielska. Szczególne zasługi położył przy współorganizowaniu akcji ZHP—PTMA w "Operacji1001—Frombork" w latach 1968-1973, za co został uhonorowany Medalem Kopernikowskim OK.FJN,a Walny Zjazd Delegatów w 1976 r. w Olsztynie wyróżnił go Srebrną Honorową Odznaką PTMA.
Za bohaterską postawę w czasie okupacji 1939-1945 był odznaczony Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem AK oraz Medalami "Zwycięstwo i Wolności" i "Za Warszawę".Za pracę zawodową i społeczną został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski. Posiadał również wiele honorowych odznak organizacji, w których działał, a także odznak regionalnych, w tym: Złotą Odznaką "Za pracę społeczną dla Miasta Krakowa" i Złotą Odznaką "Za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej".
Po blisko miesięcznej chorobie zmarł 19 stycznia 1982 roku na zapalenie płuc w Szpitalu im.Babińskiego; pochowany został na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
Cześć Jego pamięci!
Zarząd Oddziału PTMA w Krakowie
(opracował T.G.)
