1985
Urania 2/1985, str. 58-60, Kronika PTMA - Obchody Kopernikowskie w Krakowie
Refleksje dotyczące nikłych efektów obchodów Pięćsetnej Rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika w naszym mieście były związane z poszukiwaniami przyczyn zaistniałej sytuacji. W wyniku dokonanych przemyśleń autor niniejszego jako sekretarz Zarządu Głównego PTMA zgłosił na jednym z posiedzeń Prezydium Zarządu w 1982 r. koncepcję zorganizowania obchodów Pięćsetnej Rocznicy Studiów Kopernika w Krakowie, która przypadnie na lata 1991—1995. Koncepcja ta wywołała kontrowersję wśród członków ówczesnego Prezydium ze względu na niespotykany w praktyce Towarzystwa charakter proponowanych obchodów, dotyczących nie jednego określonego wydarzenia, lecz długotrwałego, czteroletniego okresu. Przychylono się jednakże do propozycji zorganizowania wyprawy członków Krakowskich Oddziałów Polskiego Towarzystwa Astronautycznego i Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii Szlakiem Kopernika i Heweliusza po Ziemiach Zachodnich i Północnych w lipcu 1982 r.; wyprawa grupując ludzi zainteresowanych dziełem i działalnością Kopernika mogłaby przynieść propozycje rozwiązań w tym zakresie.
Wyprawa zaowocowała związaniem się z problematyką Obchodów dra Bolesława Gomółki, długoletniego, aktywnego członka zarówno PTMA, jak i PTA. pracownika Biblioteki Jagiellońskiej, autora publikacji związanych tematycznie z osobą i dziełem Mikołaja Kopernika.
W wyniku naszych rozmów w trakcie trwania wyprawy dr Gomółka zaproponował tematykę obchodów w Krakowie 510 Rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika w postaci kilku imprez w miejscach związanych z osobą Kopernika (placówki Almae Matris Jagiellonicae), Jego dziełem (Biblioteka Jagiellońska), lub kultem jego postaci i dzieła (pomniki Kopernika, placówki naukowe i wychowawcze Jego imienia). Projekt tenvprzybrał realny kształt w Zarządzie Krakowskiego Oddziału PTA, z modyfikacjami dotyczącymi ustalenia całorocznego cyklu comiesięcznych imprez i ustalenia ich dat na 19 każdego miesiąca. Zarząd Oddziału PTA wystąpił też do Krakowskich Oddziałów PTMA i Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika z propozycją delegowania przedstawicieli do powołanego przez siebie Krakowskiego Środowiskowego Zespołu Koordynacyjnego Obchodów 510 Rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika w którym funkcję Przewodniczącego podjął się pełnić dr Bolesław Gomółka. Działalność Zespołu spotkała się z życzliwym poparciem v-Prezesa Federacji Miast Kopernikowskich Jerzego S. Szwarca oraz została zaakceptowana przez Zarządy Główne wszystkich trzech Towarzystw. One to, jak również Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miasta Krakowa finansowały imprezy obchodów.
Imprezy obchodów realizowane w kolejnych miesiącach od lutego 1983 r. do lutego 1984 r. (z wyjątkiem miesięcy wakacyjnych) objęły następujące działania:
19 lutego 1983: Inauguracja w Auli Collegium Maius UJ z udziałem patrona honorowego Obchodów, prof. Eugeniusza Rybki i Jego wykładem "Związki Kopernika z Krakowem". Po wykładzie Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego udostępniło swe sale do zwiedzania. Przed uroczystością złożono kwiaty pod pomnikiem Mikołaja Kopernika na krakowskich Plantach przed siedzibą Uniwersytetu.
19 marca 1983: Wykład mgr Adama Fołtyna "Rola Kopernika i jego odkryć w ekonomii" w auli Zespołu Szkół Ekonomicznych im. Mikołaja Kopernika w Krakowie, oraz program artystyczny w wykonaniu młodzieży szkolnej.
19 kwietnia 1983: Wykłady: Jerzego Sokoła "Z historii ulicy Kopernika" w siedzibie PTMA oraz dra Jana Mietelskiego "Z dziejów Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego” w dawnym Obserwatorium Astronomicznym UJ w Ogrodzie Botanicznym. W drodze z siedziby PTMA do Obserwatorium zapoznano się z zabytkowymi obiektami ulicy Kopernika.
19 maja 1983: Otwarcie wystawy okresowej połączonej z prezentacją dzieła De revolutionibus Mikołaja Kopernika w pomieszczeniach Biblioteki Jagiellońskiej oraz wykładem dr. Bolesława Gomółki "Cenniejsze Copernicana w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej”
12 czerwca 1983 (termin imprezy przesunięty ze względu na pielgrzymkę Ojca Św. Jana Pawła II do Ojczyzny: Dyskusja w Planetarium Śląskim w Chorzowie prowadzona przez dra Henryka Chrupałę "Rola planetariów i obserwatoriów w dydaktyce i popularyzacji astronomii" z udziałem grupy zainteresowanych osób z Krakowa oraz zwiedzanie obiektów Planetarium.
19 sierpnia 1983: W tym dniu odbyła się nie planowana wcześniej impreza zorganizowana przez Śródmiejski Ośrodek Kultury: Otwarcie ekspozycji projektu pomnika Kopernika. wykonanego przez doc. Wincentego Kućmę z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
19 września 1983: Wykład dr. Macieja Winiarskiego w Obserwatorium Astronomicznym UJ im. Mikołaja Kopernika na Forcie Skała "Aktualny stan badań Obłoków Kordylewskiego", złożenie kwiatów w kopule obserwacyjnej najbardziej związanej z pracą odkrywcy Pyłowych Satelitów Ziemi, zwiedzanie obiektów Obserwatorium.
19 października 1983: Wykład dr. Henryka Brancewicza "Kopernik i wiek XX” w Bibliotece Czartoryskich oraz prezentacja rękopisów przez dr. Adama Homeckiego i starodruków przez dr. Tadeusza Frączyka.
19 listopada 1983: Wykład mgr. Józefa Piotrowicza "Żupa wielicka w czasach Kopernika" w Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce połączony ze zwiedzaniem Kopalni i złożeniem kwiatów pod pomnikiem Kopernika w komorze jego imienia.
19 grudnia 1983: Wykład prof. Konrada Rudnickiego na uroczystym otwartym Zebraniu Naukowym Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika w Auli Collegium Novum UJ "Znaczenie przewrotu kopernikowskiego dla przyrodniczych poglądów na świat" oraz zapoznanie zebranych przez dra Kazimierza Nowackiego z wyposażeniem Auli, w tym z obrazem Jana Matejki "Kopernik we Fromborku".
19 stycznia 1984: Wykład d r med. Marii Schmidt-Pospuły w auli Akademii Medycznej w Collegium Nowodworskiego "Kopernik jako lekarz" w oparciu o opracowanie niedawno zmarłego kierownika Międzywydziałowej Katedry Historii Medycyny i Farmacji Akademii Medycznej prof. Mieczysława Skulimowskiego. Wykład poprzedziło złożenie kwiatów przy epitafium Kopernika w kolegiacie św. Anny.
19 lutego 1984: Wykład d-ra Stanisława Czareńskiego "Dziesięć odkryć począwszy od Kopernika, które zmieniły poglądy na budową Układu Planetarnego" wygłoszony wobec choroby autora na jego prośbę przez dr. Henryka Brancewicza na Otwartym Zebraniu Naukowym Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Astronautycznego w Auli Polskiej Akademii Nauk. Wykład poprzedziło sprawozdanie z rocznej działalności Zespołu Koordynacyjnego Obchodów wygłoszone przez dr. Bolesława Gomółkę i złożenie kwiatów pod pomnikiem Kopernika w hallu budynku Polskiej Akademii Umiejętności, zaś po wykładzie odbyła się uroczystość zakończenia Obchodów.
W roku 510 rocznicy urodzin Kopernika została także zorganizowana w okresie od 16 do 31 lipca 1983 r. kolejna wyprawa popularnonaukowa Szlakiem Kopernika i Myśli Kopernikowskiej po Ziemiach Zachodnich od Kopernik do Szczecinka, w której rolę przewodnika pełnił Jerzy Sokół. W trakcie wyprawy nawiązano kontakty z działaczami ruchu kopernikowskiego w Kopernikach i Nysie, Wrocławiu, Kaliszu, Poznaniu i Kórniku oraz Borowcu, a wyprawę zakończono w Szczecinku. Szczególnie istotne znaczenie miały rozmowy przeprowadzone w Nysie-Kopernikach i Wrocławiu gdzie odżywa ruch kopernikowski, a miejscowości te mają poważne atuty przy staraniach o wejście w skład Federacji Miast Kopernikowskich.
Zorganizowane obchody 510 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika pokazały możliwość i sensowność działalności polegającej na długotrwałym, systematycznym przypominaniu idei i dzieła Kopernika oraz jego konsekwencji współczesnych; stanowią zatem potwierdzenie prawidłowości koncepcji oraz preludium do obchodów Pięćsetnej Rocznicy Studiów Kopernika w Krakowie. Po zakończeniu Roku Kopernika w Krakowie przewiduje się organizowanie dwa razy do roku imprezy
wiążącej ze sobą dwa miasta kopernikowskie. I tak w maju 1984 r. zorganizowano Kopernikowski Dzień Torunia, a w. październiku Kopernikowski Dzień Nysy.
Stanisław Z. Czareński
