1933

Ważne daty w roku 1933

19 listopad 1933 - Powstaje Oddział w Poznaniu. Głownie za sprawą Zarządu Centralnego i przede wszystkim Dr. Edwarda Stenza. Realizacja dokonała się dzięki wybitnemu poparciu p. Prof, Dr. J, Witkowskiego i asystenta Dr. J. Pagaczewskiego.

Urania 1-2/1933, str. 9-10, Sprawozdanie z działalności Zarządu Centralnego Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji za rok 1932.

Władze Zarządu Centralnego. Na Zebraniu Delegatów P. T. P. A. w dniu 28.1 1932 r. wybrany został Zarząd Centralny w następującym składzie: Prezes - Prof. M. Kamieński; Członkowie: Prof. Dr. S. Dickstein . Dr. M. Łobanow, Dr. L. Orkisz, Dr. M. Kowalczewski, W. Sulikowski; Komisja Rewizyjna: Dr. L. Brenneisen, K. Dembowski. Dr J. Gadomski, Dr. E. Taraszkiewicz. Na pierwszem posiedzeniu Zarządu Centralnego w dniu 19.Il 1932 r. Zarząd ukonstytuował się jak następuje: V-prezes: Dr. M. Łobanow, Sekretarz - W. Sulikowski. Skarbnik - Dr. M. Łobanow, Redakcja i administracja - Dr L. Orkisz. i Dr. M. Kowalczewski.
Działalność Zarządu Centralnego. Przystępując do sprawozdania musimy na wstępie z ubolewaniem stwierdzić, iż wszelkie nadzieje na polepszenie się sytuacji finansowej, a co zatem idzie i na rozwinięcie działalności Towarzystwa zupełnie zawiodły. Ogólny kryzys gospodarczy silnie odbił się również i na naszej placówce, przestały bowiem wpływać zasiłki. W roku bieżącym uzyskaliśmy z zasiłków zaledwie sumę zł 800.-, co jest oczywiście tak mało, że nie pokrywa nawet połowy naszych długów w drukarniach z tytułu poprzednich wydawnictw. Obecne zadłużenie Towarzystwa wynosi w otwartym rachunku zł. 1167.80 i w obligu zł. 800.-. W tym stanie rzeczy musieliśmy z konieczności znacznie ograniczyć rozmiary "Uranji", a zadowolnić się wydaniem 5-ciu numerów w roku, Jednak okazało się, że i te preliminowane 5 numerów, aczkolwiek nie z naszej winy, nie mogły ukazać się w roku sprawozdawczym. Wydawnictwo "Mathesis Polska", które podjęło się druku "Uranii" samo znalazło się w kłopotach i nie mogło regularnie wydawać swego miesięcznika. W ten sposób w wielkich odstępach czasu ukazały się 3 numery "Uranji", czwarty numer jest już gotowy do druku od 4-ch miesięcy i dotąd oczekuje bezskutecznie na złożenie bieżącego numeru "Mathesis Polskiej". Ostatni numer również jest przygotowany do druku. (Już po sporządzeniu niniejszego sprawozdania ukazał się nr. 4 "Uranji", a Nr. 5 ma wyjść z druku w ciągu 2-ch tygodni).
W innym wypadku w podobnej sytuacji możnaby było zerwać zawartą umowę z "Mathesis Polską oddając druk "Uranji" innej firmie, lecz ze względu na brak gotówki w Kasie Towarzystwa, nie mogło być mowy o tern, tembardziej, że żadna inna drukarnia nie podejmowała się druku nawet za cenę dwukrotną, od liczonej przez "Mathesis Polską".
Zarząd Centralny wszystko uczynił co było w jego mocy, aby Uranja" ukazywała się normalnie. lecz niestety panujący kryzys nie pozwolił osiągnąć zamierzonego celu Pozatem, czy to z powodu zmniejszonego zainteresowania wiadomościami z dziedziny astronomji, czy też może z powodu tegoż kryzysu, składki członkowskie wpływały bardzo słabo. co też poważnie przyczyniło się do zubożenia naszej kasy. Jednak musimy zaznaczyć, iż zadłużenie Towarzystwa powoli. ale stale zmniejsza się: podczas, gdy w roku ubiegłym deficyt wyrażał się kwotą zł. 2645,88, obecnie wynosi zł. 1695,89.
Jedyny to jest objaw pocieszający, w całym szeregu wszelkiego rodzaju kłopotów. jakie spadają na Towarzystwo.
Na zakończenie musimy zaznaczyć, że w okresie sprawozdawczym dał się odczuć dalszy spadek liczby członków Towarzystwa, a mianowicie: Oddział Warszawski liczy obecnie 193 członków (w roku 1931 - 208), Oddział Częstochowski - 29 członków (w roku 1931 - 33). i Oddział Lwowski 47 członków (w roku 1931 - 69). i Mimo wszystko Zarząd Centralny w dalszym ciągu jest pełen nadziei liczy. że wszak kiedyś kryzys się skończy, a bezsprzecznie owocna działalność Oddziałów przyczyni się do zwiększenia liczby członków Towarzystwa i zasilając kasę da nam możność regularnego wydawania "Uranji". a także wznowienia wydawania "Kalendarza Astronomicznego".
Sekretarz:
(-) W. Sulikowski.
Prezes:
(-) M. Kamieński.

Urania 1-2/1933, str. 11, Sprawozdanie z działalności Oddziału Częstochowskiego P. T. P .A. za rok 1932

W dniu 21 grudnia 1932 r. w I Gimn. im. H. Sienkiewicza odbyło się w drugim terminie Zwyczajne Zebranie Walne Oddziału Częstochowskiego Pol. T-wa. Przyj. Astr. Po zagajeniu zebrania przez prezesa powołano jednomyślnie na przewodniczącego O. M. Paszkowskiego. a na sekretarza - prof. S. Słobodziana.
Następnie sekretarz Zarządu ustępującego ks. Metler odczytał protokół z poprzedniego Walnego Zebrania oraz złożył sprawozdanie z działalności Oddz. Częstochowskiego za rok 1932, W okresie sprawozdawczym zaznaczyła się niezwykła frekwencja osób (około 1200), które do dnia 20 grudnia brały udział w obserwacjach w Obserwatorium Astronomicznem w parku Staszica. Świadczy to o rosnącej w szybkiem tempie popularyzacji Astronomii na terenie Częstochowy w latach ostatnich. Mimo kryzysu pośpieszył tymcz. Zarząd m. Częstochowy z pomocą pieniężną dla dokończenia remontu dolnej części budynku Obserwatorium oraz w celu utrzymania obsługi naukowej tegoż.
Zarządowi. który w roku sprawozdawczym zbierał się 6 razy. udało się zadośćuczynić żądaniu przyjaciół Astronomii i rozpocząć serię wykładów popularnych. Prezes Oddziału, dyr. Gimn. W. Płodowski. ofiarował w tym celu salę Gimnazjum, oddając jednocześnie do dyspozycji prelegentów epidiaskop. Pierwszy odczyt p. t. "Jak powstała Ziemia" wygłosił ks. Metler. Dalszych odczytów o Słońcu. Księżycu. planetach i t d. podjęli się dyr. Płodowski oraz prof. gim. Słobodzian i Godzik.
W dalszym ciągu zostało odczytane sprawozdanie finansowe Komisji Rewizyjnej, podpisane przez pp. L, Nieprzeckiego. A. Nolera i O. M. Paszkowskiego, proponujące udzielenie ustępującemu Zarządowi absolutorium za rok 1932.
Zaproponowane przez Kom. Rewizyjną udzielenie absolutorium zostało przez Walne Zebranie jednomyślnie udzielone.
Po odczytaniu imiennej listy członków Oddz. Częstochowskiego P. T. P. A. która pozostała niezmieniona w porównaniu z r. 1931. prócz 1 członka więcej p. J. Jarmułowicza. b. prezydenta m. Częstochowy. przystąpiono do wyboru nowego Zarządu . Wybrani zostali przez aklamację : prezes dyr. I Gimn. W. Płodowski, viceprezes - J. Augulewicz naucz. gimn., sekretarz - ks . B. Metler, Skarbnik - Janina Schleicher, obyw. m. Częstochowy, Członkowie Zarządu: J. Mazur., komisarz m. Częstochowy, O. Pius Przeździecki, Paulin, gen . Zakonu, S. Słobodzian, naucz. gimn., F. Godzik. naucz. gimn, Zast. Członków Zarządu: Frost, dyr. Gim. Żyd. Do Komisji Rewizyjnej zostali wybrani: p. L. Nieprzecki, ławnik Magistratu, A. Nofer, naucz. gimn. i J. Nowiński. dyr. Banku Handl.
Przy omawianiu preliminarza wyłonił się wniosek, aby zniżyć o 50% składki tych członków, którzy uważają otrzymywanie "Uranii" za niekonieczne. Wniosek ten, jak i preliminarz, przyjęto jednomyślnie. Na zapytanie jednego z członków, czy będzie rzeczą możliwą wysłać choć jednego delegata na Zjazd Delegatów T-wa do Warszawy w styczniu 1933 r., ani Zarząd Oddziału, ani nikt z Członków nie uważał za możliwe z powodu braku funduszów na przejazd. Postanowiono więc zgodnie z § 41 Statutu, przesłać Sprawozdanie i wnioski pisemnie Zarządowi Centralnemu.
Sekretarz:
(-) B. Metler.
Prezes:
(-) W. Płodowski.

Urania 1-2/1933, str. 12-13, Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Lwowskiego P. T. P. A. za rok 1932.

Zarząd Oddziału Lwowskiego P. T. P. A., wybrany przez Walne Zebranie Członków w dniu 16.I 1932, zaprosił na swem pierwszem posiedzeniu w dniu 13.II do współpracy p. Doc. Dr. Eugenjusza Rybkę. zast. prof. U. J. K. i kierownika Instytutu Astronomicznego.
Dzięki życzliwemu i nadzwyczaj gorącemu poparciu ze strony p. Doc. Dr. E. Rybki udało się Zarządowi przeprowadzić cały szereg poczynań, zdążających do podniesienia poziomu rozszerzenia wpływów Oddziału na terenie miejscowym.
Oprócz odczytów dyskusyjnych i pokazów nieba dla członków Oddziału i młodzieży szkolnej, mających na terenie lwowskim już ustaloną dobrą opinję, przeprowadził Zarząd przedewszystkiem urządzenie dla członków stałej czytelni czasopism, połączonej z wypożyczalnią książek, zaopatrzywszy ją narazie w niezbyt dużą ilość książek własnych oraz wypożyczonych.
Czytelnia zaopatrzona jest stale w czasopisma popularno-naukowe z dziedziny astronomii i nauk pokrewnych. tak polskie jak i zagraniczne: niemieckie, angielskie i francuskie, a mianowicie: oprócz "Uranji" znajdujemy "Wszechświat", "Przyrodę i Technikę", "Die Himmelswelt", "Die Sterne", "The Journal of the Roy. Astron. Soc. of Canada", "L'Astronomie".
Ostatnie dwa pisma zawdzięcza Zarząd uprzejmości swego prezesa J. W. Pana Wojciecha hr. Gołuchowskgo, który pokrył łaskawie ich prenumeratę.
W bieżącym roku, jak i w latach poprzednich, urządził Zarząd cały szereg odczytów dyskusyjnych, cieszących się dużą frekwencją publiczności. Posiedzeń tych było 10 z odczytami pp. D-ra Eug. Rybki, Gen. Jasińskiego, asyst. Wojtowicza i asyst. Szpunara. Przeciętna liczba gości na odczycie wahała się około 50 osób. Wyjątkowo liczne było uroczyste posiedzenie odbyte dla uczczenia 10-lecia Towarzystwa, na którem liczba obecnych przekroczyła 150 osób.
Pokazy nieba urządzane dla uczniów szkół średnich cieszyły się uznaniem ze strony kuratorjum O. S. oraz młodzieży. W roku sprawozdawczym brało udział w pokazach tych 16 szkół średnich z 1400 zwiedzającymi.
Dla rozszerzenia wpływów Towarzystwa wśród szerokich warstw społeczeństwa postanowił Zarząd zorganizować cykl odczytów popularno-naukowych.
Postanowienie to weszło już w życie dzięki uprzejmej współpracy p. Doc. Dr. Eug. Rybki, który zgodził się łaskawie na wygłoszenie czterech odczytów, obejmujących sobą całokształt zagadnień astronomicznych.
Bardzo pilną uwagę zwrócił Zarząd na sprawę zaległych wkładek. Ponieważ dawny sposób sćiągania ich okazał się niepraktyczny do tego stopnia, że bardzo wielu członków zalegało z dość dużemi wkładkami, postanowił Zarząd dłużników beznadziejnych skreślić z listy członków, na przyszłość zaś posyłać stale kursora zbierającego wkładki za zapłatą 10% sum zebranych. Zarządzenie to okazało się celowe i dziś odsetek zaległych wkładek jest już stosunkowo mały i ciągle się zmniejsza. W skutek tej bolesnej operacji liczba członków w roku sprawozdawczym zmniejszyła się: Oddział liczy obecnie 47 członków, jak to wynika ze sprawozdania skarbnika.
Sprawozdanie powyższe przedstawił Zarząd Walnemu Zebraniu Członków Oddziału w dniu 14.I 1933 r. Walne Zebranie przyjęło je do wiadomości i udzieliło jednogłośnie Zarządowi absolutorium z jego czynności.
Sekretarz:
(-) M. Wojtowicz.
Prezes:
(-) Gołuchowski.

Urania 1-2/1933, str. 13-15, Sprawozdanie z działalności Oddziału Warszawskiego P. T. P. A. za r. 1932.

Na Zebraniu Walnem Członków Oddz. Warsz. P. T. P. A. odbytem dn. 22 stycznia 1932 r., dokonano wyboru członków nowego Zarządu. Na pierwszem swem posiedzeniu nowy Zarząd Oddziału ukonstytuował się jak następuje: prezes - inż. Z. Chełmoński, v, prezes - inż. B. Rafalski, czł. Zarządu - M. Białęcki, kierownik Obserwatorjum P. T. P. A. prof. P. Chomicz, prof. K. Dembowski. W. Herdan bibliotekarz, dr. M. Łobanow, W. Sulikowski sekretarz, inż. E. Szawdyn, skarbnik i J. Wasiutyński. Do Komisji Rewizyjnej zostali wybrani Dr. E. Taraszkiewicz, dyr. L. Piekarski, Dr. L. Brennejsen i Prof. A. Brzeziński.
Działalność Zarządu rozwijała się w okresie sprawozdawczym w dwu kierunkach: odczytowym i pokazów nieba oraz w kierunku naukowym. Zebrania miesięczne odczytowo-dyskusyjne odbywały się w sali Zakładu Botanicznego U. W., łaskawie udzielonej przez prof. dr. Z. Wóycickiego. Zebrań odbyło się 5, na których zostały wygłoszone następujące odczyty:
dn. 22.I: Dr. M. Łobanow - "Układ Syrjusza", dn. 18. III: M. Białęcki - "Cyklony Słńca", dn. 22.IV: S t. Lipiński - "Pojęcia o budowie świata w starożytności grecko-rzymskiej", dn. 27.V: Dr. M. Łobanow - "Nowoczesne narzędzia i przyrządy astronomiczne", dn. 7.X: Dr. M. Łobanow - "Planetoidy i ich znaczenie w astronomii".
Prócz odczytów dyskusyjnych Zarząd zorganizował. wzorem lat ubiegłych, cykl odczytów publicznych z dziedziny Astronomji. Odczyty odbyły się w sali Muzeum Pedagogicznego przy ul. Jezuickiej 4, użyczonej bezinteresownie przez Dyrektora Muzeum prof. Paczóskiego. Cykl ten objął następujące odczyty: dn. 16.XI: prof. K. Dembowski - "Planetoidy - najmniejsze światy układu słonecznego", dn. 23.XI: Dr. M. Kowalczewski - "O temperaturach i atmosferze na planetach", dn. 30.XI: prof. M. Kamieński - "Zagadnienie trzech ciał", dn. 7.XII: inż. Z. Chetmoński - "Droga Mleczna i rozmiary Wszechświata" i dn. 14.XII inż. B. Rafalski - "Czas i Kalendarz". Niestety, mimo rozesłania licznych zawiadomień do szkół w Warszawie, frekwencja młodzieży szkolnej na odczytach była bardzo nieznaczna.
Zamierzone już od kilku lat zwiększenie ilości dni pokazów ciekawych zjawisk na niebie udało się wreszcie ukutecznić. Dzięki pomocy członków Oddziału pp.: W. Herdana, Ożarowskiego, Pstrzoehówny i Passensteina, Obserwatorjum było czynne trzy razy w tygodniu, umożliwiając w ten sposób publiczności zapoznanie się z najciekawszemi zjawiskami na niebie. Wycieczki były organizowane przez Wydział Oświaty i Kultury Magistratu m st. Warszawy oraz przez niektóre szkoły. W pokazach nieba uczestniczyło 345 osób. Niezależnie od tych pokazów wykonywano w Obserwatorjuro jeszcze liczne obserwacje powierzchni planet Jowisza i Venus. W obserwacjach tych, kierowanych przez p. M. Białęckiego, brali udział członkowie pp.: Pstrzochówna, Ożarowski i Ślusarczyk. Wyniki spostrzeżeń zostaną ogłoszone w "Uranji".
Koło Naukowe Oddz. Warsz, ze względu na brak prelegentów, odbyło tylko dwa posiedzenia z referatami następującemi: dn. 1O.III: M. Bielicki - "Zegar o wahadle wolnem" i Dr. J. Gadomski - "Kronika Astronomiczna", oraz 13.IV - prof. Dr. F. Kępiński - "Zagadnienie Gaussa".
Działalność Zarządu Oddz. Warsz. nie ograniczała się na tern. Dzięki energji prezesa Oddziału inż. Z. Chełmońskiego akcja popularyzacji astronomii na terenie szkół trwała nadal. Mamy już kilka sekcyj i kółek astronomicznych szkolnych. Tak np. Sekcja Astr gimn. żeńskiego im. J. Słowackiego prowadzi już trzeci rok obserwacje Perseid. Zainteresowanie się Astronomją przejawia się również w gimn. żeńskiero p. Statkowskiej. p. Łabusiewicz-Majewskiej i in. Nadmienić jeszcze należy. że prezes p. Chełmoński wygłosił w szkołach w roku ubiegłym 10 odczytów 2. dziedziny Astronomji.
Biblioteka Oddz. Warszawskiego, ze względu na trudne warunki materialne, abonowała tylko "L' Astronomie" i wymieniała "Uranję" na czasopisma pokrewnych towarzystw zagranicznych, otrzymując "Risc Hvezd" Czeskiego T-wa Astronomicznego "Russkij Astronomiczeskij Kalendar" Niżegorodzkiego Koła Miłośników Astronomii oraz Rocznik Obserwatorium w Tacubaya (Meksyk). Książek i zeszytów skatalogowanych Biblioteka liczy 351. przezroczy - 262 egz.
W ciągu roku 1932 przybyło 25 nowych członków , zmarło 2. wystąpiło na własne żądanie 4, skreślono za nieopłacanie składki na podstawie § 69 Statutu - 33, do Oddz. Lwowskiego przeniósł się 1 Na dzień 1 stycznia 1933 r. Oddz. Warszawski liczył 193 członków, w tern członków honorowych 3, założycieli 4, popierających 3 i rzeczywistych 183.
Prezes Oddz. Warsz.:
(-) Z. Chełmoński.
Kierownik Obserwatorium P. T. P. A.
(-) M. Bialęcki.