1985

Urania 2/1985, str. 58-60, Kronika PTMA - Obchody Kopernikowskie w Krakowie

Refleksje dotyczące nikłych efektów obchodów Pięćsetnej Rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika w naszym mieście były związane z poszukiwaniami przyczyn zaistniałej sytuacji. W wyniku dokonanych przemyśleń autor niniejszego jako sekretarz Zarządu Głównego PTMA zgłosił na jednym z posiedzeń Prezydium Zarządu w 1982 r. koncepcję zorganizowania obchodów Pięćsetnej Rocznicy Studiów Kopernika w Krakowie, która przypadnie na lata 1991—1995. Koncepcja ta wywołała kontrowersję wśród członków ówczesnego Prezydium ze względu na niespotykany w praktyce Towarzystwa charakter proponowanych obchodów, dotyczących nie jednego określonego wydarzenia, lecz długotrwałego, czteroletniego okresu. Przychylono się jednakże do propozycji zorganizowania wyprawy członków Krakowskich Oddziałów Polskiego Towarzystwa Astronautycznego i Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii Szlakiem Kopernika i Heweliusza po Ziemiach Zachodnich i Północnych w lipcu 1982 r.; wyprawa grupując ludzi zainteresowanych dziełem i działalnością Kopernika mogłaby przynieść propozycje rozwiązań w tym zakresie.
Wyprawa zaowocowała związaniem się z problematyką Obchodów dra Bolesława Gomółki, długoletniego, aktywnego członka zarówno PTMA, jak i PTA. pracownika Biblioteki Jagiellońskiej, autora publikacji związanych tematycznie z osobą i dziełem Mikołaja Kopernika.
W wyniku naszych rozmów w trakcie trwania wyprawy dr Gomółka zaproponował tematykę obchodów w Krakowie 510 Rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika w postaci kilku imprez w miejscach związanych z osobą Kopernika (placówki Almae Matris Jagiellonicae), Jego dziełem (Biblioteka Jagiellońska), lub kultem jego postaci i dzieła (pomniki Kopernika, placówki naukowe i wychowawcze Jego imienia). Projekt tenvprzybrał realny kształt w Zarządzie Krakowskiego Oddziału PTA, z modyfikacjami dotyczącymi ustalenia całorocznego cyklu comiesięcznych imprez i ustalenia ich dat na 19 każdego miesiąca. Zarząd Oddziału PTA wystąpił też do Krakowskich Oddziałów PTMA i Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika z propozycją delegowania przedstawicieli do powołanego przez siebie Krakowskiego Środowiskowego Zespołu Koordynacyjnego Obchodów 510 Rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika w którym funkcję Przewodniczącego podjął się pełnić dr Bolesław Gomółka. Działalność Zespołu spotkała się z życzliwym poparciem v-Prezesa Federacji Miast Kopernikowskich Jerzego S. Szwarca oraz została zaakceptowana przez Zarządy Główne wszystkich trzech Towarzystw. One to, jak również Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miasta Krakowa finansowały imprezy obchodów.
Imprezy obchodów realizowane w kolejnych miesiącach od lutego 1983 r. do lutego 1984 r. (z wyjątkiem miesięcy wakacyjnych) objęły następujące działania:

19 lutego 1983: Inauguracja w Auli Collegium Maius UJ z udziałem patrona honorowego Obchodów, prof. Eugeniusza Rybki i Jego wykładem "Związki Kopernika z Krakowem". Po wykładzie Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego udostępniło swe sale do zwiedzania. Przed uroczystością złożono kwiaty pod pomnikiem Mikołaja Kopernika na krakowskich Plantach przed siedzibą Uniwersytetu.

19 marca 1983: Wykład mgr Adama Fołtyna "Rola Kopernika i jego odkryć w ekonomii" w auli Zespołu Szkół Ekonomicznych im. Mikołaja Kopernika w Krakowie, oraz program artystyczny w wykonaniu młodzieży szkolnej.

19 kwietnia 1983: Wykłady: Jerzego Sokoła "Z historii ulicy Kopernika" w siedzibie PTMA oraz dra Jana Mietelskiego "Z dziejów Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego” w dawnym Obserwatorium Astronomicznym UJ w Ogrodzie Botanicznym. W drodze z siedziby PTMA do Obserwatorium zapoznano się z zabytkowymi obiektami ulicy Kopernika.

19 maja 1983: Otwarcie wystawy okresowej połączonej z prezentacją dzieła De revolutionibus Mikołaja Kopernika w pomieszczeniach Biblioteki Jagiellońskiej oraz wykładem dr. Bolesława Gomółki "Cenniejsze Copernicana w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej”

12 czerwca 1983 (termin imprezy przesunięty ze względu na pielgrzymkę Ojca Św. Jana Pawła II do Ojczyzny: Dyskusja w Planetarium Śląskim w Chorzowie prowadzona przez dra Henryka Chrupałę "Rola planetariów i obserwatoriów w dydaktyce i popularyzacji astronomii" z udziałem grupy zainteresowanych osób z Krakowa oraz zwiedzanie obiektów Planetarium.

19 sierpnia 1983: W tym dniu odbyła się nie planowana wcześniej impreza zorganizowana przez Śródmiejski Ośrodek Kultury: Otwarcie ekspozycji projektu pomnika Kopernika. wykonanego przez doc. Wincentego K u ć m ę z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. 19 września 1983: Wykład dr. Macieja Wi n i a r s k i e g o w Obserwatorium Astronomicznym UJ im. Mikołaja Kopernika na Forcie Skała „Aktualny stan badań Obłoków Kordylewskiego”, złożenie kwiatów w kopule obserwacyjnej najbardziej związanej z pracą odkrywcy Pyłowych Satelitów Ziemi, zwiedzanie obiektów Obserwatorium. 19 października 1983: Wykład dr. Henryka B r a n c e w i c z a ^Kopernik i wiek XX” w Bibliotece Czartoryskich oraz prezentacja rękopisów przez dr. Adama H o me c k i e g o i starodruków przez dr. Tadeusza F r ą c z y k a . 19 listopada 1983: Wykład mgr. Józefa P i o t r o w i c z a „Żupa wielicka w czasach Kopernika” w Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce połączony ze zwiedzaniem Kopalni i złożeniem kwiatów pod pomnikiem Kopernika w komorze jego imienia. 19 grudnia 1983: Wykład prof. Konrada R u d n i c k i e g o na uroczystym otwartym Zebraniu Naukowym Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika w Auli Collegium Novum UJ „Znaczenie przewrotu kopernikowskiego dla przyrodniczych poglądów na świat” oraz zapoznanie zebranych przez dra Kazimierza N o w a c k i e g o z wyposażeniem Auli, w tym z obrazem J a n a Mate jk i „Kopernik we Fromborku”. 19 stycznia 1984: Wykład d r med. Marii S c h m i d t - P o s p u ł y w auli Akademii Medycznej w Collegium Nowodworskiego „Kopernik jako lek a rz ” w oparciu o opracowanie niedawno zmarłego kierownika Międzywydziałowej Katedry Historii Medycyny i Farmac ji Akademii Medycznej prof. Mieczysława S k u l i m o w s k i e g o . Wykład poprzedziło złożenie kwiatów przey epitafium Kopernika w kolegiacie św. Anny. 19 lutego 1984: Wykład d ra Stanisława C z a r e ń s k i e g o „Dziesięć odkryć począwszy od Kopernika, które zmieniły poglądy na budową Układu P lane tarnego” wygłoszony wobec choroby autora na jego prośbę przez dr. Henryka B r a n c e w i c z a n a Otwartym Zebraniu Naukowym Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Astronautycznego w Auli Polskiej Akademii Nauk. Wykład poprzedziło sprawozdanie z rocznej działalności Zespołu Koordynacyjnego Obchodów wygłoszone przez dr. Bolesława Gomółkę i ,złożenie kwiatów pod pomnikiem Kopernika w hallu budynku Pols'kiej Akademii Umiejętności, zaś po wykładzie odbyła się uroczystość zakończenia Obchodów. W roku 510 rocznicy urodzin Kopernika została także zorganizo-. wana w okresie od 16 do 31 lipca 1983 r. kolejna wyprawa popularnonaukowa Szlakiem Kopernika i Myśli Kopernikowskiej po Ziemiach Zachodnich od Kopernik do Szczecinka, w której rolę przewodnika pełnił Jerzy1 So k ó ł . W trak c ie wyprawy nawiązano kontakty z działaczami ruchu kopernikowskiego w Kopernikach i Nysie, Wrocławiu, Kaliszu, Poznaniu i Kórniku oraz Borowcu, a wyprawę zakończono w Szczecinku. Szczególnie istotne znaczenie miały rozmowy przeprowadzone w Nysie-Kopernikach i Wrocławiu gdzie odżywa ru ch kopernikowski, a miejscowości te mają poważne a tu ty przy staraniach o wejście w skład F ederacjr'M iast Kopernikowskich. Zorganizowane obchody 510 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika pokazały możliwość i sensowność działalności polegającej na długotrwałym, systematycznym przypominaniu idei i dzieła Kopernika oraz jego konsekwencji współczesnych; stanowią zatem potwierdzenie p ra widłowości koncepcji oraz preludium do obchodów Pięćsetnej Rocznicy Studiów Kopernika w Krakowie. Po zakończeniu Roku Kopernika w Krakowie przewiduje się organizowanie dwa razy do roku imprezy wiążącej ze sobą dwa miasta kopernikowskie. I tak w maju 1984 r. zorganizowano Kopernikowski Dzień Torunia, a w. październiku Kopernikowski Dzień Nysy.
Stanisław Z. Czareński