1932

Urania 1/1932

WŁADZE POLSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ ASTRONOMJI
ZARZĄD CENTRALNY
Prezes: prof. M. Kamieński. Vice-prezes: dr. M. Łobanow (skarbnik),
Członkowie Zarządu: prof. dr. S. Dickstein, dr. M. Kowalczewski, dr. L. Orkisz (redaktor) W. Sulikowski (sekretarz).
Siedziba: Warszawa, Aleje Ujazdowskie 6/8, Obserwatorjum Astronomiczne
Telefon 877-70, Konto w P. K. O. 19857.
WŁADZE ODDZIAŁÓW P.T.P.A.
Oddział Częstochowski.
Prezes: dyr. W. Płodowski, Vice-prezes: prof. J. Augulewicz,
Członkowie Zarządu: Z. Boguslawski, A. Bratkowski. dyr. W. Matuszkiewicz. Ks. B. Metler (sekretarz), J. Schleicherowa (skarbnik), prof. S. Slobodzian, prof. S. Szostek, Zastępcy: dyr. Frost. F. Krajewski.
Siedziba: Częstochowa, ul. N. M. Panny 56, I Gimnazjum Państwowe im. H. Sienkiewicza.
Oddział Lwowski.
Prezes: W. hr. Golachowski (29 listopada 87). Vice-prezes: A. Stachy.
Członkowie Zarządu: gen. A. Jasiński, prof. dr. E. Rybka, W. Szpunar, asyst. Polit. (Politechnika-skarbnik); A. Wojtowicz, asyst. U.J.K. (Długosza 8), (sekretarz). dr. S. Zych, asyst. U. J. K.
Siedziba: Długosza 8, Zakład Astronomiczny U. J. K. Konto w P. K. O. 154.257.
Oddział Warszawski
Prezes: inż. Z. Chełmoński, Vice-prezes: inż. B. Rafalski.
Członkowie Zarządu: M. Białęcki, P. Chomicz, K. Dembowski, W. Herdan, Dr. M. Łobanow. W. Sulikowski (sekretarz), inż. E. Szawdyn (skarbnik), J. Wasiutyński.
Siedziba: Warszawa. Chmielna .83, V piętro-mieści sekretariat, dostrzegalnię oraz bibliotekę. Konto czekowe w P. K. O. 5885.
Sekretariat czynny w poniedziałki od godz. 18 do 20.- sekretarz W. Sulikowski.
Dostrzegalnia czynna w poniedziałki i środy w wieczory pogodne dla członków P. T. P. A. i publiczności. - Kierownik dostrzegalni M. Bialęcki. Bibljoteka czynna w poniedziałki od godz. 18 do 20. - Bibljotekarz W. Herdan.

Uwaga: Składki członkowskie (12 zł. rocznie) należy wpłacać do właściwych Oddziałów przez P. K. O., lub na ręce skarbników.

Urania 1/1932, str. 12-13, Sprawozdanie z działalności Zarządu Centralnego Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji za rok 1931.

Na Zebraniu Delegatów P. T. P. A. w dniu 12 marca 1931 r. wybrany został Zarząd Centralny w składzie następującym: prezes - prof. M. Kamieński; członkowie: prof. S. Dickstein, Dr. M. Łobanow, Dr. L. Orkisz. Dr. E. Rybka, R. Szereszowski, M. Biłałęcki, W. Sulikowski; Komisja Rewizyjna: Dr. L. Brennejsen, K. Dembowski, Dr. J. Gadomski, Dr. E. Taraszkiewicz. Na pierwszem posiedzeniu Zarządu Centralnego w dniu 28 kwietnia 1931 r. Zarząd ukonstytuował się jak następuje: v.-prezesi: Dr. E. Rybka, R. Szereszowski, przyczem Dr. E. Rybka zgodził się pełnić w dalszym ciągu funkcje redaktora; sekretarz - W. Sulikowski; skarbnik - Dr. M. Łobanow; redaktor i administr. - Dr. L. Orkisz.
Rok sprawozdawczy był jednym z najcięższych dla Towarzystwa, gdyż w roku tym nie otrzymaliśmy prawie żadnych zasiłków. Nadzieje na obiecane subsydja zawiodły zupełnie. Za cały rok otrzymaliśmy zaledwie zł. 1.000.-, co przy długu, jaki mamy w dalszym ciągu w drukarni, nie pozwoliło nam na kontynuowanie wydawania miesięcznika „Uranja". Nie bacząc na piętrzące się trudności finansowe, Zarząd Centralny chcąc cośkolwiek dać członkom Towarzystwa, nawiązał kontakt z wydawnictwem „Mathesis Polska", zawierając z niem umowę na druk dwumiesięcznika „Uranji", jako odbitki z dodatku przy miesięczniku „Mathesis Polska".
W tych warunkach o wydaniu „Kalendarza Astronomicznego" nie można było myśleć, bowiem wydanie Kalendarza, nawet w najskromniejszych wymiarach, kosztuje około zł. 2.000.-, wobec czego Zarząd Centralny postanowił podać dane kalendarzowe na rok 1932 w formie artykułu w Nr. 5-ym „Uranji", wypełniając w ten sposób chociaż częściowo lukę, jaka powstała wskutek niemożności wydania normalnego Kalendarza.
W związku z trudnościami finansowemi należy podkreślić, że Oddział Warszawski P. T. P. A. okazuje w dalszym ciągu dużą pomoc, przekazując Zarządowi Centralnemu znacznie większe sumy, aniżeli do tego jest statutowo zobowiązany.
Przechodząc do spraw ogólnych, pragniemy zaznaczyć, iż w roku sprawozdawczym odbył się w sali Zakładu Botanicznego U. W. uroczysty obchód 10-ciolecia Towarzystwa, który zgromadził nadspodziewanie dużo osób, co świadczy, iż P. T. P. A. ma dużo sympatyków. Wszystkie przemówienia, wygłoszone na uroczystości, były nacechowane wielkiem umiłowaniem dla nauki astronomji i sympatją dla jej adeptów miłośników.
Szczególnie z zadowoleniem podkreślano udział w obchodzie młodzieży szkolnej, która zaczyna coraz więcej interesować się astronomją.
Pomimo to musimy z żalem stwierdzić, że liczba członków Towarzystwa nie wzrasta, lecz przeciwnie maleje, gdyż z powodu zalegania z wpłacaniem składek członkowskich, które są, nota bene, śmiesznie niskie, Towarzystwo, zgodnie ze statutem, zmuszone jest do skreślenia niepłacących z iisty członków. I tak Oddział Warszawski liczy obecnie 208 członków (w roku 1930 - 226), Oddział Lwowski 69 członków (w roku 1930 - 65), Oddział Częstochowski 33 członków (w roku 1930 - 47).
Sekretarz
(-) W. Sulikowski
Prezes
(-) M. Kamieński

Urania 1/1932, str. 14, Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Lwowskiego P. T. P. A. za rok 1931.

Zarząd Oddziału Lwowskiego ukonstytuował się na posiedzeniu odbytem bezpośrednio po Walnem Zebraniu Członków w dniu 7-ego lutego 1931 r.
Zarząd odbył 9 posiedzeń zwyczajnych i 2 nadzwyczajne, zbierając się co miesiąc, z wyjątkiem miesięcy wakacyjnych. Na posiedzeniach tych załatwiono, między innemi, następujące ważniejsze sprawy:
1) Uchwalono rozpocząć akcję w kierunku ufundowania w Gmachu Instytutu Geologji, w którym mieści się zarazem Instytut Astronomji U. J. K., popiersia ś. p. prof. dr. Marcina Ernsta, jako pierwszego Kuratora Oddziału Lwowskiego P. T. P. A. Dzięki wydatnej pomocy naszego członka, prof. Stachy'ego Alfreda, Zarząd posiada już część potrzebnej w tym celu gotówki. Sprawa ta utknęła jednak narazie w komisji budowlanej U. J. K. Popiersie jest dziełem p. prof. Nalborczyka, oddanem Oddziałowi Lwowskiemu bezinteresownie przez twórcę.
2) Zarząd nawiązał kontakt z Kuratorjum Okręgu Szkolnego we Lwowie, w celu zorganizowania dla młodzieży szkolnej stałych pokazów nieba. Pokazy te odbywają się regularnie od 1.XII.1931.
3) Mimo ciężkiego roku kryzysowego, Zarząd potrafił pozyskać dla Towarzystwa 7 nowych członków, chociaż duża liczba członków zalegających przez czas dłuższy ze składkami będzie musiała ulec w roku przyszłym skreśleniu.
4) Mimo prawie zupełnego braku prelegentów, udało się Zarządowi zorganizować szereg odczytów dla członków Oddziału i gości, a mianowicie: 1) Marian Wojtowicz "Życie we Wszechświecie"; 2) Dr. Edward Stenz - "Niektóre zjawiska na niebie"; 3) Marian Wojtowicz - „Koniec świata"; 4) Władysław Łysakowski - "Jan Kepler, człowiek i dzieło"; 5) Marian Wojtowicz - "Przyrządy astronoma" (z przezr.); 6) Wojciech dr. Gołuchowski - „Miłośnik astronomji"; 7) Marian Wojtowicz - "Nowe wyniki badania gwiazd".
Sekretarz
(-) A. Wojtowicz
Prezes
(-) A. Jasiński

Wykaz członków Oddziału Lwowskiego, nieobjętych ostatnim spisem (Uranja Nr. 3/4 1930) oraz później przyjętych:
1. bar. Brunicki Konstanty, właściciel dóbr.
2. Falkowska Jadwiga, Krzemieniec, Liceum.
3. dr. Gołuchowski Wojciech.
4. Jasińska Jadwiga, żona gen. W. P.
5. Matkowski Władysław, przemysłowiec, Borysław.
6. inż. Modzelewski Józef, nacz. Urz. Prob.
7. dr. Olszewski Witold, adwokat.
8. Ostrowski Erazm.
9. prof. Pelc Edward Henryk, Buczacz.
10. Pollówna Marja, stud. U. J. K.
11. Twardowski Tadeusz.
12. Wysocki Marcin, em. gen. W. P.
13. Żeleński Ludwik, przemysłowiec.
14. Zieliński Zbigniew, stud. W. S. H. Z.

Urania 1/1932, str. 14-16, Sprawozdanie z działalności Oddziału Waraszwskiego P. T. P. A. za rok 1931.

Doroczne zwyczajne Walne Zebranie Członków Oddziału Warszawskiego P. T. P. A. odbyło się w dn. 6 lutego 1931 r. w audytorjum Zakładu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego, na którem ustępujący Zarząd przedstawił sprawozdanie z działalności Oddziału za r. 1930. Po zatwierdzeniu sprawozdania nastąpiły wybory nowego Zarządu na rok 1931, który na najbliższem posiedzeniu ukonstytuował się w sposób następujący.
prezes - Dr. M. Łobanow, wiceprezesi: inż. Z. Chełmoński, inż. B. Rafalski, członkowie zarządu: M. Białęcki, kierownik Obserwatorjum P. T. P. A. prof. P. Chomicz, K. Dembowski, prof. M. Dowgird, J. Grzymała - Pokrzywnicki, W. Opalski - bibljotekarz, Dr. L. Orkisz, Dr. E. Rybka, W. Sulikowski - sekretarz, inż. E. Szawdyn - skarbnik, J. Wasiutyński i L. Zajdler.
W roku ubiegłym praca Zarządu rozwijała się głównie w dwóch kierunkach: odczytowym, zaznajamiania członków i publiczności z ciekawemi zjawiskami nieba zapomocą 108 mm refraktora Obserwalorjum Oddziału przy ul. Chmielnej Nr. 88 oraz w kierunku naukowym.
Miesięczne zebrania odczytowo - dyskusyjne odbywały się w audytorjum Zakładu Botanicznego U. W., uprzejmie udzielanego przez p. prof. Z. Wóycickiego. Zebrań tych odbyło się cztery. Wygłoszono na nich następujące odczyty: dnia 6 lutego: "Zagadka planety Erosa" - Dr. J. Gadomski; dnia 6 marca: „Jan Kepler, jego życie i znaczenie w astronomji" - prof. W. Włodarski; dnia 27 marca: „Jan Śniadecki jako astronom" - prof. T. Banachiewicz, przyczem odczyt ten odbyt się wspólnie z Polskim Towarzystwem Matematycznem w związku z setną rocznicą zgonu Jana Śniadeckiego; dnia 2 października: „Czy życie na Ziemi jest pochodzenia kosmicznego?" - p. M. Białęcki.
Tak mała stosunkowo ilość odczytów tłumaczy się brakiem prelegentów i przeciążeniem pracą członków Zarządu w innych działach. Niezależnie bowiem od powyższych odczytów Zarząd urządził jesienią cykl publicznych odczytów astronomicznych, które kosztowały wiele zachodu, uniemożliwiając kontynuowanie odczytów dyskusyjnych. Odczyty publiczne odbywały się w sali Muzeum Pedagogicznego przy ul. Jezuickiej Nr. 4, użyczonej bezinteresownie przez Dyrektora Muzeum, p. Paczóskiego. Cykl ten składał się z następujących odczytów: d. 16 listopada - „Świat małych planet" - Dr. J. Gadomski; d. 23 listopada - „Rozszerzanie się wszechświata" - Dr. L. Orkisz; d. 30 listopada - „Warunki fizyczne na planetach" - K. Dembowski; d. 7 grudnia - „Komety i ich dzieje" - inż. Z. Chełmoński; d. 14 grudnia - „Natura i rozwój gwiazd" - J. Wasiutyński.
Przepełniona sala podczas każdego odczytu i żywe zainteresowanie publiczności świadczyły wymownie o powodzeniu odczytów.
Działalność Obserwatorjum Oddziału Warszawskiego P. T. P. A. w roku ubiegłym rozwijała się w dwu kierunkach: naukowym i pokazowym. Niestety, wskutek niepogody obserwacje powierzchni Jowisza nie dały wyników zadawalających - tak, że zdołano zaledwie wykonać kilka rysunków tej planety. Obserwowano również i Marsa. Obserwacje prowadził M. Białęcki.
Pomimo złych warunków atmosferycznych zdołano jednak wyzyskać kilkanaście wieczorów dla pokazów ciekawych zjawisk nieba wycieczkom. W wycieczkach tych, organizowanych przez Wydział Oświaty i Kultury Magistratu m. Warszawy, brała udział przeważnie młodzież szkolna. Zwiedziło Obserwatorium 314 osób. Pokazów i objaśnień udzielali pp. M. Białęcki, M. Bielicki i P. Passenstein. Zamierzone powiększenie ilości dni pokazów w tygodniu nie doszło do skutku z powodu braku pracowników.
W roku ubiegłym Pol. Tow. Przyj. Astr. obchodziło dziesięciolecie swego istnienia. Dla upamiętnienia tej rocznicy Towarzystwo urządziło d. 6 grudnia w audytorjum Zakładu Botanicznego U. W. akademję podczas której przemawiali: prezes Oddziału Warszawskiego dr. M. Łobanow, witając zebranych, oraz prof. S. Dickstein, prof. M. Kamieński, prezes P. T. P. A. i wiceprezes inż. B. Rafalski. Następnie p. M. Białęcki przedstawił w sprawozdaniu historję powstania i rozwój Towarzystwa w ubiegłem dziesięcioleciu. W dalszym ciągu przemawiali delegaci: prof. Cz. Białobrzeski w imieniu Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, inż. St. Natanson, delegat Wydziału Oświaty i Kultury Magistratu m. Warszawy, p. W. Piotrowska, delegatka Sekcji astronomicznej Koła przyrodniczego gimnazjum żeńskiego im. Słowackiego, p. L. Piekarski w imieniu Polskiego Instytutu Wodociągowo-Kanalizacyjnego oraz p. dyrektor W. Włodarski. Wymienieni mówcy wyrazili zadowolenie z powodu istnienia P. T. P. A. i życzyli Towarzystwu długiej i owocnej pracy. Następnie odczytano depesze i listy z życzeniami od towarzystw i członków; w końcu dr. E. Rybka wygłosił odczyt: „Rola miłośnika w nauce astronomji".
Koło Naukowe Oddziału Warszawskiego, będące pod protektoratem Obserwatorium Warszawskiego, odbywało swe posiedzenia w bibljotece Obserwatorjum. Wygłoszono następujące referaty: d. 13 lutego - „Promienie kosmiczne" - dr. M. Łobanow; d. 7 maja - „Obecny stan prac nad kometami Enckego i Wolfa" - prof. M. Kamieński; „Natura fizyczna Erosa według najnowszych obserwacyj" - dr. J. Gadomski i „Pokaz mikrofotometru" - dr. E. Rybka; d. 5 listopada - „O zakrzywieniu promieni świetlnych w polu grawitacyjnem Słońca" - dr. M. Łobanow i „Wrażenia astronomiczne z zagranicy" - p. J. Wasiutyński; d. 10 grudnia „O obrocie gwiazd" - dr. M. Kowalczewski i „Przesunięcie prążków widmowych gwiazd jako jedna z konsekwencyj teorji względności" - prof. F. Kępiński.
Niezależnie od prac objętych akcją Oddziału członkowie Zarządu zajmowali się propagandą popularyzacyjną przez radjo i w prasie. Ponadto b. prezes Oddziału Warszawskiego, in. Z. Chłemoński, przetłumaczył z angielskiego książkę astronoma kanadyjskiego C. A. Chanta p. t. „Cuda Wszechświata", wydaną przez księgarnię Trzaski, Everta i Michalskiego.
W ten sposób naszej ubogiej literaturze astronomicznej przybyło nowe dzieło, umożliwiające zapoznanie się z dalekiemi światami.
Bibljoteka Oddziału prenumeruje wydawnictwa zagraniczne „Weltall", „Die Sterne,„L'Astronomie" oraz wymienia „Uranję" z pokrewnemi stowarzyszeniami zagranicznemi, otrzymując wzamian ich publikacje, jak "Rise Hvezd", "Russkij Astronomiczeskij Kalendar", Rocznik Obserwatorjum w Tacubaya w Meksyku, z krajowych zaś "Przyrodę i Technikę" oraz „Mathesis Polską".
W celu rozbudzenia zainteresowania do astronomji i wśród młodzieży Zarząd zwracał się do szeregu osób z propozycją współpracy przy prowadzeniu kół szkolnych. O ile szkoły męskie nie podjęły inicjatywy w tym kierunku, o tyle podkreślić należy zainteresowanie wśród młodzieży żeńskiej, o czem świadczy, że już w trzech gimnazjach powstały kółka astronomiczne, a mianowicie w gimn. im. Słowackiego, w gimn. p. Łabusiewicz-Majewskiej i gimn. p. Statkowskiej.
W ciągu roku 1931 przybyło 10 nowych członków, zmarł - 1, wystąpiło na własne żądanie 6, skreślono za nieopłacenie składek w myśl § 69 statutu - 21. Na d. 1 stycznia 1932 Oddział Warszawski liczył członków 208, w tern członków honorowych 3, założycieli - 4, popierających - 3, rzeczywistych - 198.
Na tem kończymy przegląd działalności T-wa w r. 1931. Wierzymy, że mimo licznych przeszkód natury finansowej, Oddział Warszawski będzie dalej szerzyć w społeczeństwie zainteresowanie do astronomji, a w pracy tej oczekuje zgodnej współpracy i pomocy od swych członków. (-) M. Bialęcki
Kierownik Obserwatorjum.