1930

Urania 1-2/1930, Władze Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji

Władze Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji
Zarząd Centralny:
Konto czekowe P K. O. 19857.
Prezes — prof. M. Kamieński.
Vice-prezes — sen. R. Szereszowski.
Członkowie Zarządu: p. M. Białęcki, prof. dr. S. Dickstein, dr. M. Łobanow, (skarbnik) p. T, Neumann, p. L. Orkisz, dr. E. Rybka, (redaktor) p. W. Sulikowski, (sekretarz).
Siedziba: Warszawa, Al. Ujazdowska 6/8 Obserwatorjum Astronomiczne, Telefon 77-70.
Władze Oddziałów P. T. P. A.
1. Oddział Częstochowski.
Prezes — Ks. Bonawentura Metler.
Vice-prezes — dyr. Płodowski.
Członkowie Zarządu: prof. Awgułewicz, dyr. Sidor (skarbnik) mjr. W. Skrzywan (sekretarz).
2. Oddział Lwowski.
Konto czekowe P. K. O. Nr. 154.257.
Prezes — gen. Jasiński Aleksander, (Lwów, Batorego 11). Vice-prezes — dr. Stenz Edward, (Lwów, Marszałkowska 1, Inst. Geof. U. J. K.).
Członkowie Zarządu: p. Szpunar Walenty, asyst. Polit. (Lwów, Politechnika), (skarbnik); p. Wojtowicz Marjan, asyst. U. J. K. Lwów, Długosza 8, (sekretarz).
Siedziba: Lwów, Długosza 8 Zakład Astronomiczny U. J. K.
3. Oddział Warszawski.
Konto czekowe P. K. O. Nr. 5885.
Prezes — inż. Z. Chełmoński.
Vice-prezes — inż. B. Rafałski.
Członkowie Zarządu: p. M. Białęcki, p. P. Chomiez, p. M. Dowgird, p. J. Grzymała-Pokrzywnicki, dr. M. Łobanow (skarbnik), p. T. Neumann (sekretarz), dr. E. Rybka, p. W. Sulikowski, inż. E. Szawdyn, p. J. Wasiutyński, p. L. Zajdler.
Siedziba: Warszawa, Chmielna 88, V piętro.

Urania 1-2/1930, Do czytelników

Wobec trudności finansowych, w jakich znajdowało się Polskie Towarzystwo Przyjaciół Astronomji w roku ubiegłym, wydawanie Uranji musiało ulec przerwie, w wyniku którego zamiast przewidzianych w programie wydawniczym na rok 1930 - 10 arkuszy, wydaliśmy zaledwie 4 arkusze (dwa numery podwójne). Obecnie mamy możność wznowienia wydawania Uranji opartego na nowej zasadzie organizacyjnej. Czasopismo nasze bowiem po łączone zostało z czasopismem „Mathesis Polska", zachowując jednak niezależną od „Mathesis Polskiej" redakcją, oraz dotychczasowy charakter organu Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji.
„Uranja" w roku bieżącym ukazywać się będzie jako dwumiesięcznik (5 numerów, conajmniej 16-to stronicowych). Pismo nasze dołączane będzie do każdego nieparzystego numeru „Mathesis Polskiej. w oddzielnych zaś egzemplarzach rozsyłane będzie, jak dotychczas, bezpłatnie członkom Pol. Tow. Przyj., Astron.
Żywimy nadzieję, że nowa organizacja naszego pisma zapewni mu ciągłość wydawniczą i umożliwi nam wykonywanie naszego obowiązku — popularyzacji astronomji w społeczeństwie polskiem
REDAKCJA „URANJI".

Urania 3-4/1930, str.45-46, Sprawozdanie z działalności Zarządu Centralnego Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji za rok 1929

Z życia Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji.
Sprawozdanie z działalności Zarządu Centralnego Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji za rok 1929.
Na pierwszem zebraniu delegatów Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji w dniu 21 marca 1929 r. wybrany został Zarząd Centralny w składzie następującym:
Prezes: — prof. M. Kamieński,
Vice-prezes — p. M. Białęcki
Członkowie Zarządu:
Dr. F. Burdecki (sekretarz),
Dr. M. Łobanow (skarbnik).
Dr. E. Rybka (redaktor),
P. T. Neumann (administrator),
Prof. Dr. S. Dickstein.
Komisja Rewizyjna: Dr. L. Brennejsen, K- Dębowski, Dr. J. Gadomski i Dr. E, Taraszkiewicz
W październiku roku sprawozdawczego sekretarz Zarządu p. Dr F. Burdecki wystąpił na własną prośbę z Zarządu, wobec czego na mocy uchwały Zarządu w dniu 10 grudnia 1929 r. powierzono pełnienie tych czynności p. W. Sulikowskiemu.
Głównem zadaniem Zarządu Centralnego, prócz prac nad dalszem organizowaniem oddziałów, a szczególnie oddziału Częstochowskiego, było wydawanie miesięcznika „Uranja“ i Kalendarza Astronomicznego.
W roku sprawozdawczym, pomimo olbrzymich trudności finansowych, udało się jednak wydać NN-ry 3, 4, 5/6 7, 8 i 9/10 (w druku) kończący rok sprawozdawczy, czyli całość zakreśloną programem. Obecnie jest na ukończeniu druk Kalendarza Astronomicznego P. T. P. A na rok 1930, wobec czego kalendarz w końcu stycznia, a najdalej na początku lutego 1930 r. ukaże się w druku.
Trudności finansowe, o których wyżej wspomniano, spowodowały opóźnienie ostatnich numerów „Uranji“ oraz uniemożliwiły wydanie Kalendarza Astronomicznego przed styczniem 1930 r.
Zarząd Centralny poczynił wszystko, co było w jego mocy w kierunku uzyskania odpowiednich funduszów na ten cel, jednakże dotąd sprawa otrzymania odpowiednich subsydjów nie została definitywnie załatwioną.
Tu należy podkreślić, że w akcji wydawniczej Zarządu Centralnego dużą pomoc okazał Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji, który w celu ułatwienia normalnego wydawania „Uranji" i Kalendarza Astronomicznego, wpłacał na rzecz Zarządu Centralnego większe sumy, niż do tego był statutowo zobowiązany.
Przechodząc do spraw organizacyjnych, chcemy zaznaczyć, że za zorganizowane Oddziały P, T. P. A. można uważać Oddział Warszawski, liczący obecnie 228 członków, oraz Oddział Lwowski, liczący 58 członków; Oddział Częstochowski dotychczas znajduje się w stadjum organizacji.
Na zakończenie tego przeglądu z ogólnej działalności Zarządu Centralnego zaznaczyć należy, iż zakres działalności P. T. P. A. znacznie się rozszerzył, dzięki wydatnym pracom Oddziału Warszawskiego, zorganizowaniu przy temże — Obserwatorium o charakterze naukowo popularnym oraz urządzeniu cyklu oddczytów popularnych, które miały b. duże powodzenie, a tem samem przyczynią się niewątpliwie do dalszego rozwoju Towarzystwa.
Mamy nadzieję, że w roku 1930 uda się zorganizować regularne obserwacje również w Oddziale Częstochowskim, gdzie istnieje już Obserwatorjum, narzędzia astronomiczne i odpowiednie środki finansowe.
Sekretarz: Wł. Sulikowski, Prezes: Prof. M. Kamieński.

Urania 3-4/1930, str.47-48, Sprawozdanie Zarządu Oddziału Lwowskiego Polskiego T-wa Przyjaciół Astron.

Sprawozdanie Zarządu Oddziału Lwowskiego Polskiego T-wa Przyjaciół Astron. za okres od 3 lutego do 14 grudnia 1929 r. przedłożone na Zebraniu Walnem Oddziału w dniu 14.XII 1929 roku we Lwowie.
Z inicjatywy Zarządu P. T. P. A. w Warszawie zostały wszczęte na początku r. 1929 i przeprowadzone przez delegata Zarządu P. T. P. A. Dr. E. Stenza kroki na terenie Lwowa, mające na celu utworzenie oddziału Lwowskiego tego T-wa. Dzięki współdziałaniu prof dr. M. Ernsta oraz szeregu człon. T-wa, zamieszkałych we Lwowie, starania te doprowadziły do pozytywnego wyniku. Dnia 3 lutego 1929 r. odbyło się pod przewodnictwem prof, Ernsta Zebranie Organizacyjne Oddziału Lwowskiego P. T. P. A., na którem, drogą głosowania, wybrany został Tymczasowy Zarząd Oddziału w składzie następującym:
Prezes — Dr. Edward Stern,
Vice-Prezes — p. Alfred Stachy,
Sekretarz — p. Walenty Szpunar,
Skarbnik — p. Orest Sucharowski.
Na protektora Oddziału uproszono p. prof. M. Ernsta.
W ciągu roku sprawozdawczego w składzie Zarządu nastąpiła pewna zmiana mianowicie w dn. 14.X ustąpił p. Sucharowski ze stanowiska skarbnika, złożone przez niego funkcje objął p. Szpunar, dotychczasowy sekretarz, a do prowadzenia spraw sekretarjatu kooptowano do Zarządu p. M- Wojtowicza.
W okresie sprawozdawczym Zarząd odbył 10 posiedzeń, na których były załatwiane sprawy organizacyjne i administracyjne Oddziału.
Komisja Rewizyjna Oddziału Lwowskiego składała się z pp. gen. Aleksandra Jasińskiego i inż. A. Tylko.
Posiedzeń dyskusyjnych odbyło się 4.
1) Dnia 6.V odbyło się inauguracyjne posiedzenia T-wa w sali im. „Kopernika w (Jniw. J. K., na którem prezes Dr. E Stenz wygłosił odczyt „O polskiej ekspedycji do Laponji na zaćmienie słońca 29 VI 1927", ilustrowany przezroczami i filmem zaćmieniowym, wypożyczonym przez prof. T, Banachiewicza. Posiedzenie to zaszczycił swą obecnością p. wojewoda Lwowski, W. Gołuchowski, dożywotni członek naszego T-wa.
2) Dnia 25.V wygłosił odczyt prof. M. Ernst p.t. "Wycieczka na Księżyc", ilustrowany licznemi przezroczami.
3) Dnia 8.VI odbył się odczyt prof. W. Borowicza „O możliwościach podróży międzyplanetarnych", w którym prelegent omówił nowe pomysły zrealizowania komunikacji międzyplanetarnej.
4) Dnia 14.XII odbył się odczyt Dr. E. Stenza p. t. „O budowie fizycznej Słońca“, wygłoszony przed Zebraniem Walnem Oddziału.
Mała liczba posiedzeń odczytowych w okresie sprawozdawczym była wywołana niemożnością uzyskania prelegentów.
Na Zjazdy Delegatów Oddziałów P. T. P. A. Oddział wysłał dwukrotnie swych przedstawicieli: w Zjeździe Delegatów dn. 21 marca 1929 w Warszawie uczestniczyli prezes Dr. Stenz i sekretarz p. Szpunar, zaś w Nadzwyczajnem Zjeździe Delegatów w dn. 22 czerwca pp. A. Tylko delegat Oddziału i p. Szpunar. Ten ostatni Zjazd był poświęcony omówieniu trudnej sytuacji finansowej T-wa.
Sekretarjat Oddziału Lwowskiego zajmował się organizacją posiedzeń i rozsyłką „Uranji" członkom Oddziału. Dzięki życzliwemu stanowisku prof. Ernsta, sekretarjat uzyskał pomieszczenie w lokalu Zakładu Astronomicznego Uniw. J K. przy ul. Długosza 8. Pism wpłynęło 24, wysłano 19.
Przy końcu okresu sprawozdawczego członków Oddziału było 58: jeden dożywotni, oraz 57 rzeczywistych.
Sekretarz: M. Wojtowicz., Prezes: Dr Edward Stenz.

Urania 3-4/1930, str.48-49, Lista członków Oddziału Lwowskiego Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji.

Lista członków Oddziału Lwowskiego Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomji.
1. Barczakówna Alicja, abs. uniw.
2. Barczak Eugenjusz, dyr. banku
3. Białas Tomasz, asyst. uniw.
4. Borowicz Wilhelm dr., prof. Politechniki
5. Czarkowska Bronisława
6. Czernikowski Jerzy
7. Ernst Marcin dr., prof. uniw.
8. Fabrowski Józef
9. Gawroński Stefan
10. Gottlieb Ignacy
11. Grabowski Lucjan dr., prof. politechniki
12. Jasiński Aleksander, gen. W. P.
13. Kaufman Erwin
14. Kelhofier Juljan
15. Kilarski Marjan
16. Kociubiński Antoni
17. Kochański Adam
18. Kosiba Aleksander
19. Kozłowska Zofja
20. Kwieciński Stefan
21. Lewandowski Józef
22. Lichtenberg Władysław
23. Łysakowski Władysław
24. Maleczyńska Józefa
25. Michejdowa Stefanja
26. Moniak Jan, asyst. uniw.
27. Orkisz Henryk dr.
28. Pasieka Karol
29. Pęcak Jan
30. Piątkowski Józef Stanisław
31. Podwapiński Władysław
32. Polaczkówna Marja dr., prof. gimn.
33. Polońska Helena
34. Przepiórkowski Wincenty
35. Przyjemska Olga
36. Ryzner Józef dr. adj. polit.
37. Salabun Józef
38. Smolnicki Tadeusz
39. Stachy Alfred
40. Stenz Edward dr.
41. Sucharowski Orest
42. Szpunar Walenty, asyst, polit.
43. Szumański Teofil
44. Topperzer Adam
45. Tylko Andrzej inź.
46. Teodorowiczówna Marja
47. Uhorczak Franciszek
48. Wańczurowa Marja
49. Wąsowicz Józef dr.
50. Wiche Edgar
51. Wierzbicki Zenon
52. Wiszniewski Wacław
53. Wojtowicz Marjan, asyst. uniw.
54. Zakrzewski Ignacy dr., prof. uniw.
55. Zierhoffeer August, dr. doc. uniw.
56. Zinkiewicz Włodzimierz
57. Zych Stanisław, asyst.

Urania 3-4/1930, str.49-53, Sprawozdanie z działalności Oddziału Warszawskiego P. T. P. A.

Dnia 15 stycznia odbyto się w auli Zakładu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego doroczne zwyczajne Walne Zebranie Członków Oddz. Warsz. T-wa, na którem ustępujący Zarząd przedstawił sprawozdanie z działalności Oddziału za rok 1929.
W roku tym, — zgodnie z obecną organizacją T-wa i przeniesieniem na Zarząd Centralny działu wydawnictw, prac administracyjno-organizacyjnych i oficjalno-reprezentacyjnych stosunków nazewnątrz, — Oddział cały poświęcił się pracy niejako wewnętrznej: działalności naukowej i propagandowej we wszystkich dostępnych dla siebie kierunkach i zakresie, przykładając do tego wszelki materjał i siły wykonawcze, jakiemi rozporządza.
Praca ta szła w trzech zasadniczych i najważniejszych kierunkach: działalności odczytowej, zaznajamiania Członków T-wa i społeczeństwo z niebem i zjawiskami niebieskiemi drogą pokazów w Obserwatorjum Oddziału przy ul. Chmielnej 88 oraz — w kierunku naukowym.
W roku sprawozdawczym odbyło się 7 odczytów szkolnych i w Stowarzyszeniach, przyczem jako prelegenci występowali: Prezes p. Inż. Z. Chełmoński i Członkowie Zarządu p.p. M. Białęcki i J. Wasiutyński.
Zebrania odczytowa-dyskusyjne Członków T-wa, odbywane w audytorjum Zakładu Botanicznego Uniwersytetu, — z niezmierną uprzejmością i gotowością zawsze udzielanem przez p. prof. Wóycickiego na potrzeby T-wa — cieszyły się frekwencją nie tylko Członków T-wa lecz i osób postronnych, zwłaszcza w drugiej połowie roku.
Zebrań takich odbyło się 6 w następującym porządku: Dr. E- Rybka — „O temperaturze gwiazd",
Dr. E. Rybka — „Budowa wewnętrzna gwiazd",
p M. Białecki — „Pochodzenie kraterów księżycowych“,
Prof. Inż. M. Kowalski — „O słownictwie astronomicznem",
Inż. Z. Chełmoński — „Kanały i mieszkańcy na Marsie",
Prof. P. Chomicz — „O kształcie Ziemi'.
Ku końcowi roku Zarząd Oddziału z wielką radością mógł przystąpić do jednej z najważniejszych akcji w swej działalności popularyzacyjnej, mianowicie — do odczytów publicznych.
Dzięki niezmiernie życzliwemu i uprzejmemu ustosunkowaniu się do T-wa dyrektora Muzeum Pedagogicznego przy ul. Jezuickiej 4, p. Paczóskiego, oraz dyrektora Zawadzkiego, Oddział uzyskał całkowicie bezinteresownie salę odczytową w tem Muzeum, i 27-go listopada rozpoczął pierwszy programowy cykl popularnych odczytów publicznych z astronomji. Na cykl złożyły się następujące odczyty:
Inż. Z. Chełmoński p. t. „Wszechświat i jego ustrój — zarys ogólny“,
Dr. E. Rybka, p. t. „Słońce",
P. M. Białęcki, p. t. „Światy planetarne“,
Prof. Kamieński, p t. „Komety i meteory“.
P. J. Wasiutyński, p. t. „Gwiazdy i budowa Wszechświata".
Przepełniona na każdym odczycie publicznością sala była miarą celowości i trafności akcji Oddziału a zarazem — powodzenia odczytów, które w rezultacie nadto przysporzyły Towarzystwu sporą liczbę nowych Członków.
Pokazy nieba w Obserwatorjum Oddziału przy ul. Chmielnej 88. były odwiedzane chętnie tak przez osoby pojedyncze jak i wycieczki zbiorowe; mało jednak naogół wieczorów pogodnych ograniczało, jako siła wyższa, dążenia Oddziału w tym kierunku.
Niezależnie od działalności popularyzacyjnej Oddział rozwinął bardzo energiczną pracę w kierunku ściśle naukowym Ku końcowi roku zostało ostatecznie zorganizowane i ukonstytuowane „Koło Naukowe“ i niezwłocznie rozpoczęło funkcjonowanie. Zakres prac został zawarty w dwóch zasadniczych Działach: praktycznym obserwacyjnym i referatów naukowych i prac teoretycznych. Zwierzchnie kierownictwo naukowe objął Dyrektor Obserwatorjum Astronomicznego Uniwers. Warsz. Prof. M. Kamieński, poszczególnych Działów i Sekcji — Członkowie Zarządów —Centralnego i Oddziału astronomowie fachowi. Na skutek rozesłanego Członkom T-wa zawiadomienia do Koła Naukowego zapisała się spora liczba uczestników Zebrania odczytowo-referatowe Koła odbywały się w Obserwatorjum Astronomicznem Gniwers. Warsz., organizowane przez Kierownika tego Działu, p. J. J. Wasiutyńskiego. W Dziale zaś obserwacji kierują i prowadzą również samoistnie obserwacje naukowe pp. Białęcki, Bielicki, dr. Gadomski i Zajdler.
Część prac naukowych, dokonanych przez Członków Oddziału, została wydana drukiem w postaci 1-go zeszytu publikacji p. t. „Prace Oddziału Warszawskiego Pol. Tow. Przyj. Astron.“ i rozesłane tak Członkom T-wa jak i wszystkim instytucjom i obserwatorjom w kraju i za granicą, z któremi T-wo pozostaje w stosunkach wymiany publikacji. Zeszyty następne w przygotowaniu i ukazywać się będą w miarę zebrania się materjału, dostatecznego do publikacji.
W kierunku organizacyjno-administracyjnym stan Oddziału za rok 1929 przedstawiał się jak następuje:
Członków rzeczywistych: 214
popierających: 4
honorowych: 2
w tem: w Warszawie: 168
zamiejscowych: 63
założycieli: 4
zbiorowych: 2
Koła Młodzieży: 5
Razem: 231
Wogóle dała się zauważyć poprawa w kierunku zwiększenia ilości Członków, akuratności wpłacania składek przez Członków, a co za tem idzie — zdecydowany, choć jeszcze bardzo powolny, ruch ku poprawie stanu finansowego T-wa, który w połowie roku zeszłego był tak zły, że nie tylko uniemożliwił Zarządowi Centralnemu wydawanie terminowe „Uranji“ i „Kalendarza Astronomicznego“, lecz wręcz zagrażał bytowi Towarzystwa. Pomimo wszelkich możliwych wysiłków Zarządów, tak Centralnego jak i Oddziału Warszawskiego (który za minimalną, niezbędną dla egzystowania i funkcjonowania Oddziału, cząstką — wszystkie swoje dochody oddaje Zarządowi Centralnemu na ogólne potrzeby T-wą) — aby, z jednej strony prowadzić jaknajoszczędniejszą i najracjonalniejszą gospodarkę, a z drugiej — aby dać Członkom T-wa ile można jaknajwięcej, a jednocześnie — nie tylko nie zaniedbywać, lecz przeciwnie rozwijać swą działalność i statutowy zakres działań, — stan pomimo wzmiankowanej poprawy jest nadal bardzo poważny i wymagający dotkliwych oszczędności. Tu do rzeczy będzie wspomnieć iż ostatnio Oddział Warszawski był zmuszony wykreślić z listy Członków 28 członków za — pomimo jaknajdalej idących ulg przy spłatach — nieopłacanie składek członkowskich, które jak wiadomo wynoszą zaledwie 1 złoty miesięcznie.
Sprawozdanie Zarządu za rok 1929 uzyskało absolutorjum Walnego Zebrania, poczem nastąpiły wybory nowego Zarządu na rok 1930, który ostatecznie ukonstytuował się następująco: