Mikołaj Kopernik: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 07:47, 8 lip 2014

(do uzupełnienia życiorys)

Urania 2/1953, str. 33-39, Kopernik we Włoszech, Eugeniusz Rybka

Odczyt wygłoszony (w tłumaczeniu) 17-go września 1952 r. w Rzymie, w Towarzystwie dla podtrzymywania stosunków kulturalnych między Polską a Włochami. Przeszło 400 lat temu, w Polsce, w małym, cichym Fromborku, nad chłodnym i mglistym Bałtykiem, zostało ukończone dzieło genialnego syna Polski, Mikołaja Kopernika, Dzieło, które zrewolucjonizowało myśl ludzką i położyło podwaliny pod nowy, prawidłowy pogląd na budowę świata. Dzieło Kopernika, wydrukowane w r. 1543 pt. De revolutionibus orbium coelestium, powstało w Polsce w wyniku głębokich dociekań genialnego uczonego, popartych obserwacjami. Korzeni jednak tego dzieła szukać trzeba w słonecznej Italii. Ona to bowiem na przełomie XV i· XVI wieku zapłodniła umysł naszego uczonego nowymi ideami, z których powstała nowa, prawidłowa teoria budowy świata.

Bezpośredni kontakt Mikołaja Kopernika z świetną kulturą Włoch epoki Odrodzenia przypada na lata 1496-1501 i 1501-1503. Przyjechał nasz uczony do Włoch po dobrym przygotowaniu, jakiego nabył podczas swych studiów w Krakowie od profesorów wysokiej miary, jak np. Wojciecha z Brudzewa, bardzo ściśle związanego z humanistami włoskimi. Niewątpliwie wnikliwy umysł Kopernika już podczas swych studiów w Krakowie zaczynał rozumieć niesłuszność teorii geocentrycznej Ptolemeusza budowy świata, przyjmowanej wówczas za kanon nauki. W szczególności dowiedział się wtedy o pewnych poglądach pitagorejczyków co do możności umieszczenia środka świata w Słońcu a nie w Ziemi. Jednakże wiadomości te, słyszane od uczonych, którzy stali na stanowisku słuszności teorii Ptolemeusza, były niedostateczne, by na ich podstawie można było obalić stary układ i zastąpić go nowym.
Dlatego też Kopernik, gdy w r. 1496 opuszczał Polskę, by uczyć się we Włoszech, mógł mieć zaledwie przeczucie, że stary system Ptolemeuszowy należało by jako błędny zastąpić nowym - - prawdziwym. Idea układu heliocentrycznego, polegająca na tym, że Ziemia nie jest środkiem świata, lecz tylko jedną z planet biegnących dokoła Słońca, powstała przypuszczalnie w umyśle Kopernika w formie zupełnie konkretnej dopiero po odbyciu studiów we Włoszech. Mikołaj Kopernik był wysłany do Włoch zasadniczo po to, by uczyć się prawa w uniwersytecie bolońskim. Jednakże nauka prawa nie zajmowała w planach Kopernika istotnej pozycji, gdyż pragnieniem tego młodego, 23-letniego badacza było poznanie budowy świata. I oto upłynęło zaledwie kilka miesięcy od przybycia Mikołaja Kopernika do Bolonii, gdzie zgodnie z życzeniem kapituły warmińskiej, która go na studia wysłała, zapisał się na studia prawne, - a już została nawiązana przez Kopernika znajomość, przypuszczalnie również współpraca, z profesorem astronomii bolońskiego uniwersytetu, Domeni.co MariaNovaraz Ferrary. Znajomość ta przeszła z biegiem czasu w zażyłość, która sprawiała, że ci dwaj ludzie- młody Mikołaj i blisko o dwadzieścia lat starszy od niego profesor Domenico całe dnie z sobą spędzali i żadnych tajemnic względem siebie nie mieli. Wprawdzie Novara musiał wtedy zajmować się astrologią, lecz pociągały go zagadnienia astronomiczne, przede wszystkim obserwacje. Kopernik towarzyszył swemu przyjacielowi i nauczycielowi w tych obserwacjach i podczas jednej z nich, wykonanej na wiosnę 1497 r., zaobserwował moment, gdy jasna gwiazda Aldebaran zniknęła podczas kwadry za tarczą Księżyca. Na podstawie tej obserwacji mógł Kopernik wykazać, że teoria ruchu Księżyca, podawana przez Ptolemeusza, jest całkowicie blęina. W ten sposób już w pierwszym roku studiów Kopernika we Włoszech dokonany został przez niego pierwszy wyłom w teorii geocentrycznej budowy 'Świata, uważanej za niewzruszony kanon ówczesnej wiedzS', - a stąd prowadziła droga do utworzenia właściwej teorii. Nie mógł jednak Kopernik oddawać się bez reszty ulubionym zagadnieniom astronomicznym, bo musiał przecież studiować prawo.A zagadnienia te były wówczas w Bolonii bardzo żywo dyskutowane, w szczególności toczył się spór między Bolonią i Padwą, gdzie później Kopernik również miał