1976: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 10:45, 26 wrz 2014

50 lat społecznego-miłośniczego ruchu astronomicznego w Polsce

Tadeusz Grzesło — Jan Rolewicz
Rys historyczny
Wydanie II (uzupełnione i poprawione)
POLSKIE TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW ASTRONOMII
Spec. stow. popul. naukowe III Wydziału PAN
Kraków — Wrocław 1976

Od Autorów
Oddajemy do rąk Członków i Sympatyków Towarzystwa II wydanie rysu historycznego, uzupełnione i poprawione, ilustrujące i bilansujące w bardzo skrótowym zakresie przeszło półwiekowe dzieje społecznego — miłośniczego ruchu astronomicznego w naszym kraju. Drugie wydanie obejmuje podstawowe dane dotyczące Towarzystwa z lat 1921 — 1939 i 1946 — 1976, opracowane w oparciu o zebrane i udostępnione materiały źródłowe, które w sposób rzetelny dokumentują jego działalność. Nie brak i w drugim wydaniu pewnych luk i „białych kart" do dziś nie zapisanych, szczególnie w odniesieniu do konspiracyjnej działalności naukowej i popularyzatorskiej z tej dziedziny wiedzy, kontynuowanej przez Członków Towarzystwa w ponurych latach okupacji hitlerowskiej 1939 — 1945. Pomimo upływu przeszło trzydziestu lat od tego tragicznego okresu w dziejach naszego Narodu, Towarzystwu nie udało się dotąd zgromadzić możliwie ścisłych materiałów w postaci dokumentów lub innych relacji i przekazów, które umożliwiłyby wypełnienie tej luki „nieformalnej" działalności Członków PTMA w czasie nieludzkim. Opracowanie i zamknięcie tej broszury grudniową datą 1976 roku, bilansuje szczególne osiągnięcia i dorobek Towarzystwa w XXX-to leciu PRL. Dzięki warunkom społeczno-politycznym, stworzonym i ukształtowanym w Odrodzonej Polsce Ludowej, mógł nastąpić tak znaczny i niepowtarzalny rozwój społecznej działalności naszego ruchu. Afiliowanie Towarzystwa w 1952 roku przez Polską Akademię Nauk ugruntowało jego działalność i rozwój w polskim, społecznym ruchu naukowym, nadając statutowym poczynaniom odpowiednio wysoki poziom i rangę, na miarę szeroko pojętych potrzeb. Pewnym odzwierciedleniem tego jest działalność Towarzystwa na nie spotykaną dotąd skalę w przygotowaniu i obchodach jubileuszu 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.
Rok 1976 zamykający trzydziestolecie działalności Towarzystwa w Polsce Ludowej i bilansujący jego dorobek w tym okresie, jest dowodem wartości i społecznej użyteczności naszego ruchu. Oddajemy broszurkę w przekonaniu, że i ona w skromnym wymiarze przyczyni się do popularyzacji wiedzy astronomicznej w naszym społeczeństwie.

Kraków, w grudniu 1976 r.

POLSKIE TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW ASTRONOMII

Nazwa Towarzystwa
Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii — od 1947 do chwili obecnej.
Poprzednie nazwy: Koło Miłośników Astronomii — od 1919 do 1921 (Warszawa).
Towarzystwo Miłośników Astronomii — od 1921 do 1923 (Warszawa).
Polskie Towarzystwo Przyjaciół Astronomii — od 1928 do 1939 (Warszawa).

Rok założenia, okres działalności
1921 — 1939, 1947 do chwili obecnej.

Siedziba
Warszawa od 1921 do 1939. Oddziały: Częstochowa, Lwów, Poznań, Warszawa. Kraków od 1947 do chwili obecnej. Od­działy: Andrespol, Biała Podlaska, Białystok, Biecz, Bydgoszcz, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Frombork, Gdańsk, Gdynia, Gliwice, Grudziądz, Jelenia Góra, Jędrzejów, Katowice, Kielce, Kraków, Krosno n/W., Lublin, Łódź, Myślenice, Nowy Sącz, Olsztyn, Opole, Ostrowiec Świętokrzyski, Oświęcim, Poznań, Puławy, Radom, Szczecin, Szczecinek, Tarnów, Toruń, Warszawa, Wrocław, Zielona Góra.

Zakres działania Towarzystwa Uprawianie i szerzenie w społeczeństwie wiedzy o Wszechświecie przez:
a) zjednoczenie osób pracujących na polu astronomii i nauk pokrewnych oraz interesujących się tymi dziedzinami wiedzy,
b) zaznajamianie członków Towarzystwa z najnowszymi postępami wiedzy astronomicznej i nauk pokrewnych oraz pobudzanie do własnych badań,
c) popularyzację wiedzy astronomicznej wśród najszerszych sfer społeczeństwa, w szczególności wśród młodzieży.

Tłustym drukiem podano istniejące aktualnie Oddziały

Statuty
Towarzystwo Miłośników Astronomii:
— uchwalony 21 listopada 1922 r.,
— zatwierdzony 2 lutego 1923 r., (uzupełnienia i zmiany: 30 stycznia 1926 r. § 8 dot. członkostwa oraz 5 maja 1926 r. dot. wprowadzenia oficerów Wojska Polskiego do TMA).
Polskie Towarzystwo Przyjaciół Astronomii:
— uchwalony 26 października 1928 r.,
— zatwierdzony 22 grudnia 1928 r., Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii:
— uchwalony 31 stycznia 1947 r.,
— zatwierdzony 5 stycznia 1948 r., (uzupełnienia i zmiany: uchwalone 6 listopada 1966 r.
— zatwierdzone 15 lutego 1967 r.), oraz zmiany uchwalone 21 paź­dziernik a 1973 r . (dot. Art . 7 § 2, Art . 15, Art . 16 § 3 i 6, Art . 17 § 4 i 7).

Charakterystyka działalności Towarzystwa
Idea zrzeszenia miłośników (amatorów) nauki astronomii powstała w 1919 r. w Warszawie. Urzeczywistnieniem jej było Koło Miłośników Astronomii o charakterze samokształceniowym, międzyszkolnym, założone 5 października 1919 roku, przez uczniów Gimnazjów: M . Reja, Ziem i Mazowieckiej, Kulwieca w Warszawie. Wśród członków założycieli Koła byli m.in. uczniowie: J. Mergentaler, St. Kaliński, St. Mrozowski, X. Szwarc. Koło zrzeszało dwadzieścia kilka osób. Wydawano własne litografowane czasopismo „Uranja" (wydano 4 zeszyty). Gdyby pominąć względy formalnoprawne, to datę powstania Koła Miłośników Astronomii możnaby uważać za początek założenia stowarzyszenia, jako społecznego ruchu miłośników astronomii. Faktycznie jednak zebranie założycielskie odbyło się 26 listopada 1921 roku w Warszawie. Członkowie założyciele (Maksymilian Bałęcki , Karol Kowerski , Felicja n Kępiński , Józef Larissa-Domański, Jan Niewodniczański) przyjęli nazwę Towarzystwa Miłośników Astronomii, wybrali tymczasowy Zarząd (prezes Felicjan Kępiński), podjęli działalność oraz starania o zalegalizowanie statutu Towarzystwa. Datę 26 listopada 1921 roku uważa się powszechnie i prawnie za datę powstania stowarzyszenia.
W początkowym okresie siedziba Towarzystwa mieściła się w [c.d.n.]

Zamknięcie Katowickiego Oddziału PTMA Katowice

Na skutek zmian w podziale administracyjnym kraju w 1976 roku został zlikwidowany Katowicki Oddział PTMA z siedzibą w prywatnym mieszkaniu jego zasłużonego wieloletniego Prezesa, kol. Cezarego Janiszewskiego. Zarówno prezes Oddziału Katowickiego, jak i członkowie zaproponowali wtedy przejście do Chorzowskiego Oddziału. Wszyscy członkowie rozwiązanego Oddziału Katowickiego zostali więc wpisani na listę członków Oddziału w Chorzowie.