1950: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 14:11, 23 cze 2014

Urania 1-3/1950, str. 43-44, Kronika P. T. M. A. - II. Walny Zjazd Delegatów

Dnia 26 lutego 1950 r. odbył się II. Walny Zjazd Delegatów. Na Zjazd przybyło 44 Delegatów, reprezentujących Oddziały: Krakowski (27), Śląski (7), Warszawski (4), Wrocławski (4), Łódzki (1), Nowosądecki (1). Nie przybyli Delegaci z Częstochowy i Myślenic. Zjazdowi przewodniczył dotychczasowy prezes Zarządu Głównego, inż. Władysław Kucharski. Na wstępie wyjaśnił on, że pierwotny projekt odbycia Zjazdu we Fromborku nie został zrealizowany przede wszystkim ze względów natury formalnej.
Głównym punktem części przedpołudniowej porządku dziennego był nowy projekt statutu, nadesłany przez Oddział Krakowski, który obszernie zreferował Zjazdowi inż. Wł. Kucharski. Celem proponowanych zmian jest lepsze przystosowanie statutu do rozrastających się wymogów popularyzacji astronomii, oraz zaprowadzenie bardziej sprężystej organizacji wewnętrznej. W dyskusji postanowiono sprawę uchwalenia zmiany odłożyć do nadzwyczajnego Walnego Zebrania Delegatów, które winno być zwołane z końcem kwietnia b. r., dając tym samym również innym Oddziałom możność gruntownego zaznajomienia się z projektem i poczynienia odpowiednich zmian.
Prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, prof. Eugeniusz Rybka, wspomniał o istnieniu projektu połączenia się obu towarzystw: miłośniczego i zawodowego, w jedną organizację. Ten sam projekt wysunął doc. dr Włodzimierz Zonn w imieniu Oddziału Warszawskiego PTMA.
Jako następny punkt porządku dziennego Eustachy Białoborski wygłosił pogadankę "O podróżach międzyplanetarnych". Przed południem złożyły sprawozdania Oddziały: Krakowski (prof. Władysław Horbacki) i Łódzki (Marian Leszczyński). Po południu składały sprawozdania dalsze Oddziały: Śląski (inż. Tadeusz Adamski), Nowosądecki (prof. Antoni Barbacki), Warszawski (Andrzej Lisicki) i Wrocławski (dr Jan Mergentaler).
Sprawozdanie Zarządu Głównego przedstawił dotychczasowy prezes inż. Wł. Kucharski, podkreślając silny wzrost liczby członków PTMA: w roku ubiegłym było niespełna 400, zaś dnia 26.II. 1950 r . ilość członków wynosiła 814.
Wprowadzono nową prawidłową księgowość, przejmując w szczególności całkowicie rachunkowość "Uranii".
Staraniem Zarządu Głównego odbyło się w Krakowie powtórzenie doświadczenia z wahadłem Foucaulta, które obejrzało około 25.000 osób. W r. ub. przeprowadzono prace wstępne dla budowy Ludowego Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie, pod Kopcem Kościuszki oraz zabezpieczono teren po b. Stacji Astronomicznej na Lubomirze k. Myślenic.
W roku sprawozdawczym powstał nowy Oddział PTMA w Częstochowie, którego prezesem jest prof. Tadeusz Sejfried. Akcja wydawnicza w okresie między obydwoma Zjazdami Delegatów objęła wydanie pięciu zeszytów "Uranii" oraz 15 numerów Komunikatów. Dr Kazimierz Kordylewski, który w zastępstwie chorego dra Lucjana Orkisza pełnił funkcje skarbnika, przedstawił sprawozdanie finansowe za okres od l.I. 1949 do 31. XII. 1949, wykazujące obrót 1,589.754 zł. Na rok 1950 preliminowano obrót na sumę zł 2,229.399.
Nowy Zarząd Główny wybrano w następującym składzie: prezes inż. Władysław Kucharski, członkowie: inż. Tadeusz Adamski, prof. Antoni Barbacki, dr Kazimierz Kordylewski, Andrzej Lisicki, Maciej Mazur, Antoni Piaskowski, mgr Rozalia Szafraniec, Jan Tobola, doc. dr Włodzimierz Zonn. Do Komisji Rewizyjnej weszli: prof. Tadeusz Kochrnański, dr Józef Ryzner i Antoni Śliwiński.
Na wniosek prezesa przyjęto zobowiązanie zwiększenia w r. 1950 ilości członków PTMA do 2.000 oraz umasowienia odczytów i pokazów astronomicznych, zwłaszcza wśród młodzieży, przez współpracę bezpośrednio ze szkołami i wśród najszerszych warstw społeczeństwa, przez nawiązanie kontaktów ze świetlicami fabrycznymi i Domami Kultury.
M. M.

Urania 4-6/1950, str. 85-89, Kronika P. T. M. A.

Sprawozdania Oddziałów z działalności w 1949 r.

Kraków
W okresie sprawozdawczym, tj. od 24.I. 1949 r. do 18.II. 1950 r. Oddział Krakowski P. T. M. A. prowadził pracę w dwu zasadniczych kierunkach: popularyzacyjnym i organizacyjnym. Wprowadzono więc miesięczne zebrania członków i sympatyków PTMA, odbywające się dnia 10 każdego miesiąca. Zebrań takich było 13 przy przeciętnej liczbie uczestników około 30 osób. Również jako stałą imprezę wprowadzono pokazy aktualnych obiektów na niebie w każdy pogodny poniedziałek.
Do obserwacji tych służył sprzęt własny, a niekiedy także lunety Obserwatorium Astronomicznego U. J.
W okresie "Dni Krakowa" zorganizowano publiczne powtórzenie doświadczenia z wahadłem Fouca ulta. Pokaz - przeprowadzany przez 5 tygodni - obejrzało około 25000 osób.
W kwietniu ub. r. w związku z zaćmieniem Słońca rozesłano w porozumieniu z Kuratorium specjalne komunikaty do wszystkich szkół na terenie Okręgu Szkolnego Krakowskiego. Odbył się również odczyt publiczny ilustrowany filmem (około 150 osób), pogadanka radiowa w czasie zaćmienia, oraz kampania propagandowa w prasie.
W akcji organizacyjnej położono nacisk na zwiększenie ilości członków Oddziału: liczba ta dokładnie podwoiła się w ciągu ub. roku, ze 166 na 332 członków.

Łódź
W roku 1949 Koło liczyło 24 członków. W okresie sprawozdawczym odbyto 32 zebrania, poświęcone sprawom bieżącym Koła, oraz dyskusjom na tematy z zainteresowań członków. Poza tym zostały wygłoszone następujące referaty:
l) prez. Niemirski - Paralaksa Księżyca,
2) kol. Kowalczyk - Optyka astronomiczna,
3) kol. Czekański - Pogawędki o gwiazdach,
4) kol. Szałasiński - Gwiazdy zmienne, O jasnościach gwiazd: wizualnej , fotograficznej i fotometrycznej,
5) kol. Leszczyński - Historia i charakterystyka lunety astronomicznej, ciekawostki astronomiczne.
Niezależnie od powyższego kol. Leszczyński wygłosił 1-godzinną, bogato ilustrowaną epidiaskopem, pogadankę o lunecie astronomicznej dla młodzieżowego Koła Samokształceniowego "Ogniska".
W okresie sprawozdawczym Koło urządziło następujące imprezy:
l) "Cuda wszechświata" - wieczór filmowy dnia 12.I.
2) "Cuda wszechświata" - wieczór filmowy dnia 3.II. (dalszy ciąg).
3) Odczyt dra Rodziewicza pt. "Bombardujemy atom", dnia 11.II.
4) Pokaz nieba - 18.III.
5) Pokaz nieba - 10.VI.
6) Poezja nieba. Ta impreza była nadawana przez radiowęzeł w gmachu "Ogniska".
Kolo prowadzi kronikę i referat prasowy, gromadząc wycinki z gazet, dotyczące zjawisk astronomicznych. Również opracowywano komunikaty astronomiczne, umieszczane na tablicy w gmachu. Kol. Kowalczyk sporządził reprodukcję atlasu Księżyca, zaś kol. Czekański - projekt mapki Księżyca z morzami, zatokami i kraterami. Z mapki tej mają być wykonane odbitki fotograficzne. Własnymi siłami członków odnowiono tubus lunety i sporządzono do niego szukacz.
Dnia 28.IV. członkowie Koła obserwowali zaćmienie Słońca. Zjawisko to było sfotografowane przez kol. Kowalczyka. Szczegółowy opis przebiegu obserwacji wraz ze zdjęciem i kliszą przesłano Zarządowi Głównemu PTMA w Krakowie. W listopadzie nastąpiło otwarcie kopułki astronomicznej, która po wyposażeniu w lunetę i urządzeniu została oddana do użytku członków i ewentualnych publicznych pokazów nieba.
Prez. Niemirski brał czynny udział w zorganizowaniu Koła P. T. M. A. w Częstochowie.
W projekcie jest nawiązanie kontaktu z Kuratorium Szkolnym w celu utworzenia młodzieżowych kół na terenie szkół średnich. Koło posiada sporą biblioteczkę. W ostatnim okresie zakupiono jeszcze 6 książek. Koło prowadzi również obszerną korespondencję z Zarządem Głównym.

Nowy Sącz
Oddział nie posiada na razie własnego lokalu. Korzystał przede wszystkim z prywatnego mieszkania prezesa Oddziału, prof. Antoniego Barbackiego oraz z sali fizycznej w gimnazjum, gdzie odbywały się niektóre odczyty. Działalność Oddziału w okresie sprawozdawczym przejawiła się głównie w akcji odczytowej, zgodnie z hasłem: "Każdy członek referentem". Wynikiem tego były 24 referaty, a więc przeciętnie 2 referaty miesięcznie, przygotowane przez kilkunastu prelegentów, połączone zawsze z żywą dyskusją.
Charakter pracy Oddziału zmienił się z chwilą uzyskania własnej lunety; potrzebną na zakupienie kwotę 40 000 złotych złożyło ofiarnie społeczeństwo Nowego Sącza. Placówka obserwacyjna mieści się w mieszkaniu jednego z członków Oddziału, które posiada dogodne warunki obserwacyjne. Nadto luneta "wędruje" kolejno pośród członków. Biblioteka Oddziału liczy 45 książek, skwapliwie czytanych i wykorzystywanych do referatów. Ilość członków z końcem okresu sprawozdawczego (styczeń 1950) wynosiła 27 osób.

Warszawa
W roku sprawozdawczym Zarząd Oddziału Warszawskiego działał w składzie następującym: prezes - prof. dr E. Stenz, wiceprezes - doc. dr W. Zonn, skarbnik i p. o. sekretarza - A. Lisicki, przewodniczący Komisji Naukowej i Odczytowej - inż. W. Szpunar, bibliotekarz W. Doleżał, członkowie Zarządu: K. Dembowski, dr J. Leśniewski i inż. S. Wolski. Zarząd odbył 3 posiedzenia.
Zorganizowano następujące zebrania odczytowo-dyskusyjne: 23.II 1949 - z referatem prof. dr E. Stenza, pt. "Z wrażeń astronoma w Afganistanie". 5. IV. 1949 - z referatem mgr. L. Zajdlera, pt. "Nowoczesne metody ustalania dokładnego czasu". l.VII. 1949 - z referatami dr. J. Gadomskiego, pt. "O kometach", oraz K. Serkowskiego, pt. "Gwiazdy zmienne". 29.XII. 1949 - z odczytem prof. dr F. Kępińskiego, pt. "Z historii badań ruchu pewnej komety".
Nadto w ciągu lata prof. K. Dembowski wygłosił cykl odczytów treści astronomicznej dla uczestników obozów żeglarskich.
W jesieni ubiegłego roku Zarząd nie zorganizował żadnego wieczoru dyskusyjnego z powodu braku lokalu i spodziewanego z dnia na dzień uzyskania własnej siedziby w gmachu Obserwatorium Astronomicznego U. W. Zakupiona została część mebli. Dopiero w połowie stycznia 1950 r., gdy robotnicy skończyli prace w tym lokalu, można było rozpocząć dyżury sekretariatu, uruchomić bibliotekę liczącą kolo 150 książek treści astronomicznej i urządzić warsztat sekcji instrumentalnej. Ponadto zorganizowano w styczniu roku bieżącego pokazy nieba dla szerokiej publiczności, odbywające się dwa razy w tygodniu.
Celem umożliwienia pracy obserwacyjnej, zarówno popularyzatorskiej, jak i naukowej, Zarząd zakupił lunetę o średnicy obiektywu 107 mm. Na ten cel komisja Popierania Twórczości Naukowej 1 Artystycznej przy Prezydium Rady Ministrów przyznała Oddziałowi Warszawskiemu zasiłek w wysokości 50 000 zł z funduszów Państwowego Planu Inwest. 1949 r. Ponadto Zarząd wypożyczył od Wojciecha Fangora 3 lunety o średnicach obiektywów 80, 100 i 150 mm.
Dzięki uzyskaniu własnego lokalu Oddział Warszawski będzie mógł rozwijać się w szybkim tempie. Jak duże jest w Warszawie zainteresowanie astronomią, może dowodzić fakt, że na każdym z dziesięciu pokazów nieba, które odbyły się dotychczas, było od 50 do 250 osób. Już w ciągu pierwszego miesiąca od uzyskania lokalu, liczba członków Oddziału wzrosła z 75 do 203.
W sekcji gwiazd zmiennych pracuje 15 członków. W sekcji instrumentalnej grupa 10 członków rozpoczyna własnoręcznie, każdy dla siebie, budować małe teleskopy zwierciadlane, według typu opracowanego przez sekcję.
Dnia 29.XII. 1949 r. odbyło się zwyczajne Walne Zebranie naszego Oddziału. Wybrany Zarząd ukonstytuował się w sposób następujący:
prezes - prof. dr Felicjan Kępiński, wiceprezes - doc. dr Włodzimierz Zonn, sekretarz i kierownik sekcji gwiazd zmiennych -- Krzysztof Serkowski, skarbnik - Andrzej Lisicki, członkowie Zarządu: Kazimierz Dembowski, prof. dr Edward Stenz, inż. Stanisław Wolski. Dokooptowani zostali: kierownik sekcji instrumentalnej - Wojciech Fangor, bibliotekarz - Jerzy Chodasiewicz i kierownik Koła Młodzieży - Waldemar Klepacki.
W roku bieżącym spodziewamy się owocnej działalności naszego Oddziału i duże nadzieje pokładamy w młodzieży, żywo interesującej się astronomią i zgrupowanej w utworzonym ostatnio przy naszym Oddziale Kole Młodzieży.

Wrocław
Wrocławski Oddział P. T. M. A. liczy 55 członków (bez Koła Młodzieży). W ciągu roku 1949 przybyło 21 nowych członków. Zorganizowano Koło Młodzieży, które liczy 19 członków. Zarząd odbył 7 posiedzeń. Odbyto 11 posiedzeń referatowych. Referaty były ułożone w cykl obejmujący układ słoneczny. Koło Młodzieży miało zebrania co dwa tygodnie. Pogadanki wygłaszane na tych zebraniach tworzyły również systematyczną całość. Około 500 osób zwiedziło Obserwatorium Astronomiczne (ewidencja prowadzona od lipca wykazuje 275 osób). Przy pogodzie zwiedzanie Obserwatorium połączone było z pokazami nieba i ciekawszych obiektów przez lunetę. Dniem zebrań, zwiedzań Obserwatorium i pokazów jest środa.
Rozpoczęto systematyczne obserwacje plam słonecznych.

Obserwatorium astronomiczne Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, nieużyty materiał PKF nr 5337

O filmie
"Chlubą Uniwersytetu Toruńskiego jest wspaniale wyposażone, jedno z najlepszych w Polsce, obserwatorium astronomiczne w Piwnicach k/Torunia, w którym kontynuuje się badania twórcy nowoczesnej nauki o wszechświecie. Obserwatorium zaopatrzone jest w książki radzieckie, dzięki którym studenci poznają profesorów radzieckich i ich odkrycia. Pozwoli to im łatwiej opanować wiadomości o wszechświecie i ułatwi badania. Młodzi adepci astronomii pod kierunkiem profesorów obsługują skomplikowane przyrządy.

Na zdjęciach:
1. Klasyfikacja widma (asystent mgr Cecylia Łubieńska); badanie widma przy pomocy lupy bionuklearnej i zaliczenie ich do pewnej klasy widmowej.
2. Identyfikowanie klisz (gwiazd) (asystent Andrzej Lisicki w okularach); odszukanie danej gwiazdy z klisz na mapie, odczytanie jej współrzędnych i według nich znalezienie tej gwiazdy w katalogu.
3. Fotometrowanie klisz (prof. dr Wilhelmina Iwanowska i asystent Halina Gadzikowska); mierzenie przy pomocy fotometru zaczernienia na kliszy, które daje gwiazda, a następnie obliczanie na podstawie otrzymanych pomiarów jasności gwiazd.
4. Przy lunecie (prof. dr Władysław Dziewulski i asystent Henryk Iwaniszewski); nastawianie lunety na daną okolicę (gwiazdę) według mapy nieba".

Oryginalny opis zawarty w raportach zdjęciowych.

Zdjęcia: Zbigniew Sokalik
Asystent operatora: Zbigniew Grygalon
Osoba: Cecylia Łubieńska (asystent), Andrzej Lisicki (asystent), Władysław Dziewulski (profesor), Wilhelmina Iwanowska (profesor), Halina Gadzikowska (asystentka), Henryk Iwaniszewski (asystent)
Obiekt: obserwatorium pod Toruniem
Zdarzenie: praca obserwatorium astronomicznego
Czas akcji: 16.12.1950
Miejsce akcji: Piwnice (k. Torunia)
Produkcja: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych Warszawa
Prawa: WFDIF
Format dźwięku: brak
Format klatki: 4:3
System koloru: czarno-biały

Opis sekwencji
00:00:04:18 - Badanie widma przy pomocy lupy bionuklearnej.
00:00:50:06 - Identyfikowanie klisz (gwiazd). Odszukanie danej gwiazdy na mapie, odczytanie jej współrzędnych oraz odszukanie jej w katalogu.
00:01:48:04 - Profesor oraz jej asystentka mierzą przy pomocy fotometru zaczernienia klisz.
00:02:31:02 - Przy lunecie profesor Władysław Dziewulski i jego asystent Henryk Iwaniszewski. Ustawianie lunety.

Źródło: http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/5183