1967: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 15:32, 23 mar 2018

Indeks 1967, str. 8, Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii

Rok założenia: 1921.
Cel Towarzystwa: zjednoczenie osób zainteresowanych astronomią i pracujących w jej zakresie (skupia prawie wszystkich astronomów zawodowych); zaznajamianie członków z postępem wiedzy astronomicznej i inicjowanie własnych badali; szeroko pojęta popularyzacja_ zwłaszcza wśród młodzieży.
Główne formy działania: zakładanie 1 prowadzenie własnych obserwatoriów i plantariów; działalność wydawnicza (m. in. mapy, atlasy, poradniki, inne pomoce naukowe); organizowanie pracowni technicznych i naukowych do użytku członków, publiczne pokazy nieba, odczyty, kursy, seminaria, konferencje, projekcje filmowe, wystawy astronomiczne, prowadzenie bibliotek, organizacja Szkolnych Kół Astronomicznych, pomoc, informacja i szkolenie w zakresie konstrukcji instrumentów obserwacyjnych i obserwacji,
Liczba członków (stan na 30. VI. 1967 r.): 2624.
Statut: zarejestrowany 5. L 48 r. zmieniony 15. II. 67 r
Władze Towarzystwa: wybrane w dniu 6. XI 66 roku na okres 2 lat przez Walny Zjazd Delegatów PTMA w Chorzowie:
Zarząd Główny: prezes - dr Józef Sałabun, v-prezesi - doc. dr Roman Janiczek, inż. Marek Kibiński, sekretarz - Maciej Mazur, skarbnik - mgr in,. Edward Szeligiewic,, przew. Komisji Naukowej - prof. dr Jan Mergentaler, red. naczelny "Uranii" - dr Ludwik Zajdler, członkowie - doc. dr Jerzy Dobrzycki, mgr Zofia Maślakiewicz, dr Przemyslaw Rybka, inż. Jerzy Soloniewicz.
Komisja Naukowa: przew. - prof. dr Jan Mergcntaler, członkowie - prof. dr Bohdan Kicłczcwski, mgr Sławomir Ruciński, Andrzej Słowik.
Komisja Rewizyjna: przew.: - inż. Leszek Marszałek, członkowie - inż. Henryk Bielski, dyr. Zygmunt Grela, Cezary Janiszewski.
Siedziba Zarz. Głównego: Kraków, Solskiego 30 8, tel. 538-92.
27 Oddziałów (adresy zamieszczone w Uranii).
Stacje Astronomiczne (stale placówki obserwacyjne): Częstochowa, Frombork, Niepołomice (Oddz. Kraków), Opole, Szczecinek, Wrocław.
Punkty obserwacyjne (pokazy nieba): Dąbrowa Górn.. Gdynia, JeJ. Góra, Kraków, Krosno, Nowy Sącz, Opole, Oświęc1m, Poznań (2).
Planetaria: Kraków, Wrocław (objazdowe).
Centralne sekcje obserwacyjne (przy Oddziałach):
- Słońca (Wrocław),
- gwiazd zmiennych zaćmieniowych (Kraków),
- meteoretyki (Warszawa),
- meteorytyki (Warszawa),
- gwiazd zmiennych nieregularnych (Warszawa),
- obłoków srebrzystych i zórz polarnych (Poznań). Specjalistyczne obserwacje w ramach poszczególnych sekcji obserwacyjnych są planowane 1 koordynowane przez kierownictwo sekcji, które opracowuje wyniki do ew. naukowego wykorzystania.
Biblioteki: l centralna, 22 oddziałowe; razem ok. 12 tys. tomów. vol.
Kluby: przy Oddziałach: Gdynia, Kraków, N. Sącz, Poznań, Toruń, Wrocław.
Wydawnictwa własne.
A. Stale:
1. Urania, mies., 3000 egz. nakładu, spisy treści ang. 1 ros.; poświęcony popularyzacji astronomii.
2. Dodatek naukowy do "Uranii": ciągle, 600 egz. nakładu, wyd. w językach kongresowych. Przeznaczony do wysyłki zagranicznym placówkom naukowym, zawiera publikacje naukowe członków.
3. Mapa Obrotowa Nieba (A. Słowik, M. Mazur): stale wznawiana publikacja o charakterze dydaktycznym oraz szkoleniowo-obserwacyjnym: podstawowa pomoc przy samodzielnych obserwacjach nieba.
B. Plany wydawnicze (na lata 1968-1969):
1. Popularny Atlas Księżyca (M. Mazur, E. Szeligiewicz)
2. Solstellarium - obrotowa mapa nieba ilustrująca m. in. zagadnienie precesji (L. Weber).
3. Vademecum Obserwatora.
4. Atlas 150 okolic gwiazd zmiennych zaćmieniowych.
5. Niebo przez lornetkę (J. Pagaczewski).

Urania 1/1967, str. 20-23, Kronika PTMA - Walny Zjazd PTMA

Uroczystą oprawę miał Walny Zjazd Delegatów Oddziałów Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, zwołany w 45-lecie istnienia Towarzystwa. Na dwa dni - 5 i 6 listopada 1966 r. - chorzowskim Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym zawładnęli bez reszty miłośnicy astronomii z całego Kraju. Prawie sto osób reprezentowało wszystkie - z wyjątkiem Łodzi - oddziały naszego Towarzystwa. Był więc m. in. Frombork i Jelenia Góra, były Szczecin i Krosno z nad Wisłoka.
Po raz pierwszy w dziejach PTMA rozciągnięto Zjazd na dwa dni, wypełniając go obficie tematyką par excellence astronomiczną. Tak więc przez dwa dni na specjalnych pokazach i w przerwach między obradami uczestnicy mogli oglądać i poznawać wszystkie pracownie Planetarium; podziwiano stację sejsmologiczną i dział meteorologii, aparaturę planetaryjną i lunety w obserwatorium; specjalnym zainteresowaniem cieszył się bogaty zbiór meteorytów, zebranych z całej Polski na aktualnie czynną wystawę materii międzyplanetarnej. Zamknięte przez te dwa dni dla osób postronnych mury i kopuły Planetarium stworzyły idealnie kameralny nastrój, gdzie w kuluarach nie było końca wymianom spostrzeżeń i własnych doświadczeń, dyskusjom i planom na przyszłość.
W takiej to atmosferze przebiegały programowe zajęcia Zjazdu.
Pierwszego dnia - w sobotę - odbyła się część oficjalna i naukowa, niedzielę zaś przeznaczono na sprawozdania i wybory nowych władz Towarzystwa.
Otwierając Zjazd i witając przybyłych gości, jego podwójny gospodarz - bowiem zarazem prezes Zarządu Głównego PTMA i dyrektor Planetarium - dr Józef Sałabun szeroko i - powiedziałbym - mocno nakreślił rolę astronomii i tego, co nazywamy "miłośnictwem astronomii", w kulturze naszego Narodu. Znalazło to zresztą potwierdzenie w przemówieniach gości Zjazdu: z-cy przew. Prezydium WRN w Katowicach - mgra J. Grzbiela, przedstawiciela Z. Gł. TWP - mgra T. Kaszpera, mgra P. Hulki z TPPR i kuratora Okręgu Szkolnego. W. Swiątka, a przede wszystkim w przemówieniu z-cy sekretarza naukowego III Wydz. PAN - prof. dr Stefana Piotrowskiego i w liście nadesłanym przez z-cę przewodniczącego Rady Państwa Jerzego Ziętka.
W tym miejscu były miłym, niemal wzruszającym akcentem wiązanki kwiatów od harcerzy i ich meldunek o przystąpieniu do ogólnopolskiej akcji harcerskiej na kopernikowskie 500-lecie, do "Operacji 1001 - Frombork".
Zabrzmiało jakoś bardzo optymistycznie to coraz szersze zainteresowanie naszej młodzieży dla "naszych" problemów kosmicznych zwłaszcza, gdy wykruszają się szeregi starych członków PTMA: w ciągu ostatnich dwu lat zmarło aż 35 kolegów, których pamięć Zjazd uczcił chwilą milczenia.
O 45-letniej działalności naszego Towarzystwa mówił w jubileuszowym referacie wiceprezes Zarządu Gł. i redaktor Uranii - dr Ludwik Zajdler. Nie będę tu przytaczał treści ani tego, ani dalszych trzech naukowych referatów, bowiem Czytelnicy znajdą je in extenso w następnych numerach Uranii.
Ze względu na dużą "objętość" programu, Zjazd powołał trzech przewodniczących. Pierwszej części - w sobotę do południa - przewodniczył inż. Leonard Weber z Wrocławia. Ustalono i zatwierdzono wówczas porządek obrad, powołano sekretarzy Zjazdu (kol. kol. J. Kaszaz Gliwic i mgr A. Kucia z Katowic) i cztery robocze komisje zjazdowe.
Tegoż dnia po południu pod przewodnictwem prof. dr Eugeniusza Rybki odbyła się sesja naukowa. Przewodniczący Gł. Komisji Naukowej PTMA prof. dr Jan Mergentaler z Wrocławia dał piękny wykład o "Aktywności Słońca w świetle najnowszych badań".
Trafnie wybrano temat, bowiem interesuje on chyba wszystkich w naszym Towarzystwie, a specjalnie od lat działającą sporą sekcję obserwatorów Słońca. Zresztą najlepiej świadczyła o tym żywa dyskusja i na sali i potem w kuluarach. Innym tematem - wśród ogółu członków PTMA, ze względów zrozumiałych, mniej popularnym niż Słońce - zajęli się wychowankowie Krakowskiego Oddziału PTMA Piotr Flin i Andrzej Słowik.
W dwóch, świetnie przygotowanych referatach referatach o "Gwiazdach zmiennych zaćmieniowych, ich obserwacjach i wykorzystaniu" dali przegląd najnowszych badań i aktualnego stanu wiedzy w tej gałęzi astronomii.
I znów temat nie był ani przypadkowy ani oderwany, bowiem najliczniejszą i najaktywniejszą grupą obserwatorów w PTMA są właśnie obserwatorzy gwiazd zmiennych, posiadający zresztą na swym koncie całkiem spory już dorobek naukowych obserwacji.
Specjalny seans pod sztucznym niebem planetarium - co jak zawsze zrobiło duże wrażenie na uczestnikach - miał zakończyć pierwszy dzień Zjazdu. Ale zakończyła go potem przy wspólnym stole "lampka wina" i wystawna kolacja, na którą uczestników Zjazdu zaprosił gospodarz województwa katowickiego, Przewodniczący Prezydium WRN - Jerzy Ziętek.
A co bardziej zagorzali "gwiaździarze" do późnej jeszcze nocy eksploatowali wielki refraktor obserwatorium, łowiąc nim co ciekawsze na niebie obiekty.
Drugi dzień Zjazdu rozpoczął się zaskakująco: przybyły z ramienia Polskiego Towarzystwa Astronautycznego inż. Wł. Geisler dał, jako mowę powitalną, barwne, na gorąco jeszcze sprawozdanie naukowe z Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego w Madrycie, z którego dopiero co powrócił. Cenna, przyjemna niespodzianka. Oby takich jak najwięcej na naszych Zjazdach! Sprawnie przebiegały niedzielne obrady Zjazdu pod bardzo energicznym i sprężystym przewodnictwem dr Andrzeja Woszczyka z Torunia, mimo, że złożył się na nie pokaźny bagaż tak doniosłych problemów, jak przyjęcie nowego statutu, czy wytyczne programowe na lata 1967-68, nie mówiąc już o sprawozdaniach z działalności i wyborach nowych władz. Co prawda w załatwianiu tych spraw ogromnie ułatwiło wcześniejsze dostarczenie delegatom wyczerpującego, wielostronicowego sprawozdania Zarządu Gł. z jego działalności oraz tekstu statutu, którego ostateczną redakcję poprzedziła konsultacja komisji statutowej ze wszystkimi oddziałami.
Objaśniając sprawozdanie Zarządu Głównego prezes dr Sałabun naświetlił obszerniej niektóre ważkie sprawy, jak akcję budowy obserwatoriów i planetariów w ramach obchodów kopernikowskich, wprowadzenie astronomii jako osobnego przedmiotu w nowym programie licealnym, czy wreszcie zatwierdzenie Uranii do bibliotek szkolnych. Dzielił się z Delegatami sukcesami Zarządu Głównego i... gorzkimi pigułkami, które także trafiały się nieraz w ostatnich dwu latach.
Z dyskusji nad sprawozdaniem Zarządu Głównego i wytycznymi programowymi - które przedstawił v-prezes Zarządu Głównego mgr inż. Edward Szeligiewicz - oraz z wolnych wniosków dość jasno zarysował się obraz potrzeb Towarzystwa i kierunków rozwojowych:
nasilenie akcji popularyzacyjnej przez odczyty i pokazy zarówno nieodpłatnie w ramach PTMA, jak też w formie akcji zleconych;
zainteresowanie się młodzieżą poprzez szkolnictwo (np. konferencje metodyczne dla nauczycieli), szkolne kółka astronomiczne, specjalny dodatek do Uranii itp.;
zwiększenie bazy instrumentalnej przez podjęcie zorganizowanej akcji budowy teleskopów;
inicjowanie prac naukowych, zwłaszcza obserwacji, przez akcje szkoleniowe; i wreszcie czynne włączenie się w akcje związane z obchodami 500-nej rocznicy urodzin Kopernika, jak budowa planetariów i obserwatoriów, akcja Frombork i in. Realizację tych zadań ma ułatwić uchwalony nowy Statut PTMA. W porównaniu z dotychczasowym statutem najbardziej istotnymi zmianami jest ustalenie klucza przy wyborze delegatów, umożliwiającego małym oddziałom liczniejszy udział w zjazdach i pracach T-wa, wprowadzenie roboczych konferencji prezesów oddziałów, zniesienie głosowania korespondencyjnie i przez upoważnienia, zmiana kadencji władz centralnych i oddziałowych z jedno- na dwuletnią i szereg innych.
Wreszcie po jednomyślnym udzieleniu na wniosek Głównej Komisji Rewizyjnej absolutorium dla dotychczasowego Zarządu - Walny Zjazd wybrał nowe władze T-wa na lata 1967-68.
Prezesem Zarządu Głównego wybrano przez aklamację ponownie dr Józefa Sałabuna; do Zarządu Głównego- który zaraz po Zjeździe się ukonstytuował - weszli: doc. dr Roman Janiczek (Częstochowa) i inż. Marek Kibiński (Kraków) jak o wiceprezesi, sekretarzem pozostali Maciej Mazur (Kraków), a przewodniczącym Głównej Komisji Naukowej prof. dr J. Mergentaler (Wrocław), dr Ludwik Zajdler (Warszawa) jako naczelny redaktor Uranii i dr Przemysław w Rybka z Wrocławia. Główną Komisję Rewizyjną wybrano w składzie: mgr inż. Henryk Bielski (Gliwice), dyr. Z. Grela (Warszawa), C. Janiszewski (Katowice) i mgr. inż. L. Marszałek (Kraków). Główną Komisję Naukową stanowią: prof. dr J. Mergentaler - przewodniczący oraz prof. dr Bogdan Kielczewski (Poznań), mgr Sławomir Ruciński (Warszawa) i Andrzej Słowik (Kraków).
Na wniosek Oddziałów w Częstochowie i Krakowie Walny Zjazd nadal przez aklamację tytuł Członka Honorowego PTMA zasłużonym dla rozwoju naszego Towarzystwa i popularyzacji astronomii: Przewodniczącemu P.rez. WRN w Katowicach, Z-cy Przewodniczącego Rady Państwa Jerzemu Ziętkowi oraz wybitnym członkom PTMA, czołowym polskim astronomom - prof. dr Janowi Mergentalerowi i prof. dr Stefanow i L.Piotrowskiemu. Było to przyjemne zamknięcie dwudniowych obrad zjazdu w 45-tym roku istnienia naszego Towarzystwa.
Maciej Mazur