1954: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 08:41, 23 cze 2015

Urania 1/1954, str. 18-19, Kronika P.T.M.A.

Pierwszy w Polsce kurs szlifowania zwierciadeł astronomicznych odbył się w dniach: 15.IX.-1.X.1953 r w Kole Warszawskim PTMA, w użyczonych na ten cel przez Obserwatorium Astronom. U. W. dwóch specjalnych pomieszczeń szlifierskich przy Al. Ujazdowskich 4. Ilość uczestników była ograniczona do 8 (6 z Warszawy, 2 z Krosna) ze względu na posiadane jedynie 4 betonowe stoiska szlifierskie. Kurs składał się z 8 półtoragodzinnych pogadanek wprowadzających inż. K. Czetyrboka oraz codziennych wielogodzinnych zajęć praktycznych pod kierunkiem inż. A. Rybarskiego.
Ćwiczenia praktyczne pogadanki uzupełniały się wzajemnie. W pogadankach prelegent wyłożył znaczenie długości ogniskowej teleskopu, jego jasności, omówił granice stosowalności zwierciadeł sferycznych i konieczność ich parabolizacji, zwracając uwagę na wzrastające trudności parabolizacji wraz ze wzrostem jasności zwierciadła.
Wyłożono warunki dla powiększeń normalnych, granicznych i omówiono siłę rozdzielczą teleskopów. Podano najprostsze wzory teoretyczne, przykłady przeliczeń oraz gotowe tabele liczbowe. Demonstrowano również rozwiązania konstrukcyjne budowy teleskopów i ich części, dając wskazówki o sposobach obróbki materiałów, wpływie temperatury na naprężenia, ugięcia itp. Podano tabele minimalnych grubości zwierciadeł.
Wyłożono też sposoby wykonywania lusterek Newtona, najprostszych okularów jedno- i dwusoczewkowych, lunetek celowniczych i innych części składowych teleskopu amatorskiego. Inż. K. Rybarski prowadził naukę praktyczną szlifowania i polerowania zwierciadeł na czterech stoiskach równocześnie. Każdy z uczestników otrzymał 2 płyty szklane 15-centymetrowe i potrzebne materiały ścierne.
Po wyszlifowaniu zwierciadeł pokryto je mieszaniną kalafonii i smoły i przystąpiono do ich polerowania, sprawdzając wyniki metodą cieniową. Zwierciadła o krótszych ogniskowych parabolizowano. Trzech uczestników kursu ukończyło wykon:tnie zwierciadeł, reszta kontynuuje pracę w miarę czasu wolnego od zajęć zawodowych. W toku jest obudowanie luster celem konstrukcji samych teleskopów. Od uczestników kursu oczekujemy w przyszłości miłośniczych obserwacji nieba nadających się do opublikowania na łamach "Uranii" 15-centymetrowy teleskop daje ku temu duże możliwości.
J.G.

Urania 2/1954, str. 55-56, Kronika P.T.M.A.

Krakowskie Koło P. T. M. A. zorganizowało w listopadzie br. dwie serie masowych pokazów: Księżyca i Jowisza. Pokazy te odbyły się na wzgórzu wawelskim.
Pierwszą serię - pokaz Księżyca - przeprowadzono w dniach od 15 do 18 listopada w godzinach od 19 do 22. Imprezę ogłoszono we wszystkich trzech dziennikach krakowskich i przez radio. Projektowanych początkowo ogłoszeń afiszowych zaniechano, bowiem przy poważnym wydatku kilkuset złotych mogłyby pozostać bezużyteczne, w razie niedopisania pogody.
Pogoda jednak na ogół dopisała. O zainteresowaniu świadczy fakt, że w pierwszym dniu, pomimo deszczu, przybyło na pokaz ponad sto osób.
W drugim zaś dniu - przy pięknej pogodzie - po wpuszczeniu na teren obserwacji 700 osób, bramy Wawelu należało zamknąć wobec ciągle napływających ludzi. Ogółem w ciągu czterech dni Księżyc obejrzało 2 241 osób.
Nowością było wprowadzenie drukowanej mapki Księżyca z objaśnieniami, którą otrzymali jako kartę wstępu wszyscy uczestnicy pokazów, opłacając tytułem wstępu 2 zł (młodzież szkolna l zł).
Pokazy prowadzono przy pomocy ośmiu lunet, w tym 6 refraktorów, czeski binar "Somet" oraz teleskop o średnicy lustra 15 cm, wyszlifowany i zbudowany przez członka Koła - J. Burdę; każdą lunetę obsługiwał jeden demonstrator.
Drugą nowością w pokazach nieba było "zmegafonizowanie" terenu obserwacji. Pozwoliło to na prowadzenie prelekcji (przeznaczonej dla czekających w długich kolejkach do lunet) oraz udzielanie odpowiedzi na zgłaszane przy mikrofonie pytania, a także ułatwiło utrzymanie spokoju i wzorowego porządku.
Druga seria pokazów odbyła się w dniach 26-28 listopada i poświęcona była obserwacji Jowisza i poznawaniu gwiazdozbiorów. Na skutek jednak dokuczliwego zimna frekwencja była znacznie mniejsza; ogółem obejrzało Jowisza 529 osób. Wszyscy uczestnicy otrzymali jako kartę wstępu drukowane objaśnienia wraz z rysunkiem planety i wykresem orbit jej satelitów.
Nowością tych pokazów było wprowadzenie w czasie objaśnień ilustracji (wśród nich także mapa widocznego wówczas nieba), rzucanych epidiaskopem na ekran, ustawiony tak, aby ilustracje mogli widzieć wszyscy czekający w kolejkach do lunet.
Kierownictwo obu serii pokazów spoczywało w rękach wiceprezesa Koła- M. Mazura.
Należy tu dodać, że za kwotę zebraną ze wstępów, Koło zakupiło urządzenie megafontczne. Projektowane są bowiem w okresie wiosennym dalsze serie pokazów masowych oraz pokazów dla młodzieży poszczególnych szkół. Planuje się również wyjazdy całej ekipy do poszczególnych miejscowości woj. krakowskiego. Ta ostatnia akcja jest uzależniona przede wszystkim od uzyskania - możliwie własnego - samochodu.

Urania 5/1954, str. 144-, Kronika P.T.M.A.

Sprawozdanie z działalności P. T. M. A. w roku 1953
Treść:
Wstęp
I. Struktura organizacyjna
II. Ilość jednostek organizacyjnych
III. Ilość członków PTMA wg Kół
IV. Prace organizacyjne
V. Zjazdy
VI. Imprezy popularyzacyjne
VII. Prace naukowe i techniczne
VIII. Wydawnictwa
IX. Biblioteki
X. Uwagi.

WSTĘP
Rok Kopernikowski 1953 był 32-gim rokiem istnienia Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.
Okres międzywojenny.
P. T. M. A. powstało 26.XI.1921 r. z "koła miłośników astronomii" w Warszawie, grupującego od roku 1919 dwadzieścia kilka osób. Już w roku 1922 Towarzystwo liczyło 161 członków, ilość ta jednak w latach następnych niewiele się zwiększyła, utrzymując się w granicach 200-300 osób, a w roku 1930 osiągając maksymalną ilość członków - 338 osób. Od roku 1929 Towarzystwo wyłoniło swe oddziały, istniejące do roku 1939 w Częstochowie, Lwowie, Poznaniu, i Warszawie. W oddziałach P.T.M.A. odbywały się odczyty i zebrania dyskusyjne, których łączna ilość we wszystkich oddziałach dosięgała 20-tu odczytów w ciągu roku. Ponadto P.T.M.A. prowadziło pokazy nieba, w których uczestniczyło w okresie najżywszej działalności prawie 3 000 osób w ciągu roku. Towarzystwo posiadało własne placówki obserwacyjne w Warszawie i Częstochowie. Organem Tow. od chwili jego powstania było czasopismo "Urania".
Wychodziło ono jednak nieregularnie wobec trudności finansowych, powodujących w niektórych latach nawet zupełne zahamowanie wydawnictwa. W latach 1929 i 1930 "Urania" ukazywała się jako miesięcznik, w pozostałych latach przeważnie jako kwartalnik. Ponadto w latach 1928-1931 wydano "Kalendarz astronomiczny"; wydano 2 zeszyty "Prac naukowych" oraz obrotową mapkę nieba.
Okres powojenny. Po okresie okupacyjnym - już w r. 1946 - wydano 3 zeszyty "Uranii". Jednak działalność swą wznowiło P. T. M. A. dopiero w roku 1948 w Krakowie. Nowe, sprzyjające warunki pozwoliły na wspaniały rozwój Towarzystwa, o czym najlepiej świadczy wzrost ilości jego członków:

Organ P. T. M. A. - "Urania" - wychodził w latach 1948 i 1949 jako kwartalnik, w latach 1950 i 1951 - jako dwumiesięcznik, zaś w latach 1952 i 1953 - jako miesięcznik.
Prezesami Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii w okresie jego istnienia byli:
1921 r. - prof. dr Feliks Kępiński;
1922 r. - prof. dr Feliks Kępiński;
1923 r. - inż. P. Strzeszewski;
1924 r. - 1939 r. - prof. dr Michał Kamieński;
1948 r. - dr Jan Gadomski;
1949 r. - nadal - inż. Władysław Kucharski.

I. STRUKTURA ORGANIZACYJNA

a) Działalnością PTMA w roku 1953 kierował Zarząd Główny w następującym składzie:
prezes - inż. Władysław Kucharski, Kraków;
zast. prezesa - prof. dr Włodzimierz Zonn, Warszawa;
sekretarz - inż. Władysław Kołomyjski, Kraków;
zast. sekretarza - dr Andrzej żaki, Kraków;
skarbnik - prof. Edward Ładziński, Kraków;
zast. skarbnika - Franciszek Miękina, Kraków;
członkowie: inż. Tadeusz Adamski, Gliwice;
Antoni Barbacki, Nowy Sącz;
inż. Konstanty Czetyrbok, Warszawa;
dr Jan Gadomski, Warszawa;
prof. dr Jan Mergentaler, Wrocław;
inż. Zbysław Popławski, Nowy Sącz.

b) Koła terenowe PTMA: członkowie PTMA skupiali się w 18-tu kołach terenowych (członkowie zwyczajni); pracą poszczególnych kół kierowały zarządy kół.

c) Kółka młodzieżowe skupiały członków-kandydatów PTMA (młodzież) i znajdowały się przy poszczególnych kołach terenowych oraz w szkołach ogólnokształcących, pedagogicznych i zawodowych. Opiekę nad kółkami młodzieżowymi sprawowały zarządy kół terenowych zaś w poszczególnych szkołach - opiekunowie kółek, którymi z reguły byli nauczyciele astronomii. Kółka szkolne zgrupowane były wokół 7-miu kół terenowych, w których znajdują się zespoły prelegentów (tzw. "ośrodki popularyzacyjne").

d) Kontakt naukowy, wg uchwały Komitetu Astronomicznego PAN: prof dr Eugeniusz Rybka - Obserwat. Astr. Uniw. we Wrocławiu, prof dr Stefan Piotrowski- Obserwat. Astr. Uniw. w Warszawie.

e) PTMA w roku 1953 zatrudniało 7 pracowników etatowych, pracujących w biurze Zarządu Głównego.

II. ILOŚĆ JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH

Koła terenowe (członkowie zwyczajni): 1.I.1953 - 13; 31.XII.53- 18
Kółka młodz. (członkowie-kandydaci): 30.VI.1952 - 68; 30.VI.53 - 116
Razem jednostek organizacyjnych: rok 1952 - 81; rok 1953 - 134
(Ilość kółek młodzieżowych podano na koniec roku szkolnego).

III ILOŚĆ CZŁONKÓW PTMA WEDŁUG KÓŁ

Razem członków w roku 1952: 3064, w roku 1953: 5176

IV. PRACE ORGANIZACYJNE
l. Doroczne Walne Zebranie Delegatów kół terenowych i szkolnych kółek PTMA; ilość uczestników: 200 osób.
2. Zebrania Walne i protokołowane zebrania zarządów kół: 87 zebrań o łącznej ilości 1 188 uczestników.
3. Zebrania organizacyjne : zorganizowano 3 koła PTMA (Gorlice, Krosno i Tarnów). oraz 48 młodzieżowych kółek PTMA.
4. Powołano 6 "ośrodków popularyzacyjnych" w kołach terenowych PTMA (Gliwice, Kraków, Nowy Sącz, Poznań, Toruń i Warszawa), prowadzących prelekcje i pokazy nieba lunetami w terenie.
5. W siedzibach poszczególnych kół PTMA odbywały się stałe dyżury w określone dni, dla utrzymywania kontaktu z członkami kół, wypożyczania książek, udzielania różnych informacji i wskazówek.
6. Lokale: oprócz dotychczas posiadanych PTMA uzyskało następujące lokale:
Koło w Poznaniu uzyskało tymczasowy lokal w Coll. Cieszkowskich, ul. Golęcińska 7. - Koło w Toruniu przejęło na stałe użytkowanie lokal w zabytkowej kamienicy Koperników, ul. Kopernika 17, przeprowadzając jego remont i. urządzenie wnętrza. - Koło w Warszawie uzyskało w tymczasowe użytkowanie 2-pokojowy lokal w gmachu Obserw. Astr. U. w., al. Ujazdowskie 4. - koło w Warszawie otrzymało w tymczasowe użytkowanie 2 pomieszczenia warsztatowe dla organizowanego zakładu budowy i naprawy przyrządów astronomicznych. Koło w Nowym Sączu uzyskało i zajmowało prowizorycznie lokal w prywatnym mieszkaniu.

V. ZJAZDY
l. Ogólnopolski Kopernikowski Zjazd Miłośników Astronomii w dniu 24. V. 1953 r. w Krakowie. Na zjazd przybyło ok. 1.000 uczestników z całego kraju. Obszerne sprawozdanie drukowano w "Ur.anii" nr 7, 1953 r. 2. Ogólnopolski Kopernikowski Zlot Młodzieży we Fromborku w dniach 3. i 4. X. 1953 r. Akcja ta była wspólną imprezą PTMA i Ministerstwa Oświaty. Udział w Zlocie wzięła młodzież wszystkich szkół ogólnokształcących st. lic. i liceów pedagogicznych jako delegaci szkół. Ogólna ilość uczestników: 1164 osoby. Przebieg Zlotu: 2/3. X. uczestnicy przybywali w grupach wojewódzkich do Gdańska, gdzie nastąpiła koncentracja wszystkich uczestników. W ciągu soboty 3. X. odbyło się zwiedzanie Gdańska i wybrzeża oraz wycieczka morska Gdańsk-Gdynia. 4. X. uczestnicy przejechali specjalnym pociągiem do Malborka, gdzie w zamku odbyła się uroczysta Akademia Kopernikowska, z przemówieniami delegata Ministerstwa Oświaty (dyr. Pokora), delegatki Z. Gł. ZMP (ob. Zdancewicz), referatem prezesa Z. Gł. PTMA (inż. Wł. Kucharski); w części artystycznej wystąpił chór chłopięcy Państw. Filharmonii w Po:maniu (dyr. Stuligrosz). W akademii wzięło udział ok. Z 000 osób. Po części uroczystej zwiedzono zamek, poczym uczestnicy Zlotu przejechali pociągiem do Fromborka, celem złożenia hołdu Mikołajowi Kopernikowi. W dniach następnych Polskie Radio nadało trzykrotnie na fali ogólnopolskiej fragmenty z przebiegu uroczystości w Malborku i we Fromborku. Należy dodać, że zgłoszeń na Zlot wpłynęło ok. 11 000, których nie można · było przyjąć z powodów technicznych.