1969: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 16:00, 24 mar 2018

Urania 2/1969, str. 54-55, Kronika PTMA - Drugie Seminarium Astronomiczne w Szczecinku

W dniu 12 maja 1968 r. staraniem miejscowego Oddziału PTMA w Powiatowym Domu Kultury w Szczecinku odbyło się Drugie Seminarium Astronomiczne dla uczniów szkół średnich. Zebranie zaszczycili obecnością przedstawiciele miejscowych Władz - przewodniczący MRN mgr Ryszard E ck er, kierownik Wydziału Kultury mgr Edward Kraft oraz przedstawiciel Oddziału PTMA w Toruniu mgr Jerzy Szwarc. Przewodniczył sekretarz Oddziału PTMA w Szczecinku p. Adam Giedrys. Zarząd Główny reprezentował niżej podpisany. W zebraniu wzięli udział również nauczyciele miejscowych szkół. Ogółem w seminarium wzięło udział powyżej 80 osób. Program przewidywał wygłoszenie 9 referatów przez uczniów starszych klas licealnych, wyświetlenie 4 filmów astronautycznych, omówienie referatów przez członków jury oraz wygłoszenie przez niżej podpisanego pogadanki pt. "Ziemia i jej miejsce we Wszechświecie".
Pragnąłbym przede wszystkim zwrócić uwagę na niezwykłość wydarzenia, jakim jest już drugie Seminarium Astronomiczne w Szczecinku. Właśnie w Szczecinku. Miasto trzecie co do liczby ludności (ok. 27 tys.) w województwie Koszalińskim, w województwie, na którego terenie jest zaledwie 19 szkół ogólnokształcących z ogólną liczbą uczni 6505 (najmniej ze wszystkich województw - patrz Mały Rocznik Statystyczny 1968), na którego terenie nie ma ani jednej szkoły wyższej. I właśnie w Szczecinku udało się zgromadzić aktywną grupę młodzieży, jakiej nie powstydziłyby się miasta uniwersyteckie - Kraków, Katowice, Poznań czy Warszawa. Jest to niewątpliwie zasługą miejscowego Oddziału PTMA, którego duszą jest p. Adam Giedrys. Tekst dziewięciu wygłoszonych na seminarium referatów obejmuje około stu stron maszynopisu. Pełny tekst referatów z poprzedniego seminarium został wydany w formie powielonej w postaci zeszytu formatu A4 liczącego 130 stron nakładem Oddziału PTMA w Szczecinku i rozesłany do bibliotek Oddziałów. Projektowano opublikowanie materiałów Drugiego Seminarium w postaci wkładki do "Uranii", co okazało się jednak połączone z dużymi trudnościami technicznymi i redakcyjnymi, w związku z czym ograniczamy się do podania jedynie notatek bibliograficznych wygłoszonych referatów. Zainteresowani pełnym tekstem mogą go uzyskać po porozumieniu się z Oddziałem PTMA w Szczecinku.
Poszczególne referaty stanowią wybrane działy astronomii na podstawie dostępnej literatury w języku polskim.

Urania 3/1969, str. 83-84, Kronika PTMA - Uchwała Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu o obchodach 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika

19 lutego 1973 roku minie 500 lat od urodzin genialnego polskiego astronoma Mikołaja Kopernika. W historii nauki polskiej i światowej postać Kopernika zajmuje szczególne miejsce. Wykształcony na Krakowskim Uniwersytecie, syn polskiego Torunia, stworzył nową epokę w rozwoju nauki, walczył z Krzyżakami, bronił przynależności Warmii i Mazur do Polski. Całym swym życiem i działaniem podkreślał swój patriotyzm.
Cześć i uznanie dla Kopernika oraz jego dzieła sięgają w Polsce wielu stuleci. Postać wielkiego astronoma odegrała ważną rolę w budzeniu dumy narodowej z własnej przeszłości i z tradycji polskiej nauki. Była ona czynnikiem jednoczącym nasze społeczeństwo w okresie zaborów, kiedy nacjonalistyczna nauka niemiecka nie ustawała w wysiłkach anektowania Kopernika i wbrew historycznym faktom szerzyła mit o kulturalno-cywilizacyjnej misji niemczyzny w Polsce.
Rada Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjęła uchwałę w sprawie obchodów 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika i ustaliła ich ramowy program. Waga i znaczenie zbliżającego się Jubileuszu uzasadniają objęcie przez Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu Patronatu nad przygotowaniami do przewidzianych uroczystości i ich realizacją.
Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu wyraża przekonanie, że wszystkie terenowe Komitety Frontu, a zwłaszcza Wojewódzki Komitet FJN w Bydgoszczy, Wojewódzki Komitet FJN w Olsztynie i Miejski Komitet FJN w Krakowie, włączą się w przygotowania do obchodów rocznicowych, będą współdziałać w realizacji uchwały Rady Ministrów rozwiną szeroką akcję czynów społecznych wokół inwestycji przewidzianych w najbliższych latach w Toruniu, Fromborku i innych miejscowościach, związanych z życiem i działalnością Kopernika.
Ważne zadania przypadają wszystkim komitetom FJN, organizacjom społecznym, towarzystwom naukowym i społeczno-kulturalnym w popularyzacji postaci, życia i dzieła tego wielkiego Polaka, jego patriotyzmu, przełomowego naukowego znaczenia jego teorii.
Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu wzywa polskich uczonych, artystów i twórców do wszechstronnego zaprezentowania światu i własnemu społeczeństwu osiągnięć i dzieła życia Mikołaja Kopernika, do przeciwstawienia się fałszowaniu historii przez reakcyjnych, nacjonalistycznych naukowców i rewizjonistów w Niemieckiej Republice Federalnej. OK FJN wyraża głębokie przekonanie, że obchody Międzynarodowego Roku Kopernikowskiego, koncentrując się w Polsce, ogarną również cały świat, przypomną wkład naszej Ojczyzny do ogólnoludzkiej skarbnicy nauki i kultury.
Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu powołuje Komitet honorowy i Komitet przygotowawczy obchodów 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.

Urania 3/1969, str. 86-87, Kronika PTMA - Dwugłos o "Operacji 1001 - Frombork" w 1968 r.

W czerwcu ub. r. informowałem czytelników "Uranii" o założeniach i planie "Operacji 1001 -Frombork" na rok 1968. Szybko przebiegły dwa miesiące akcji letniej. Okres IV Zjazdu ZHP był m. in. okazją do oceny i podsumowania akcji, tym istotniejszej, że niemałą rolę w jej programie odgrywały zagadnienia astronomiczne, a współpraca z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii była gwarantem jego realizacji. Z oceny roku 1968 wypływają podstawowe przesłanki do pięcioletniego planu "Operacji 1001 - Frombork" na okres 1969-1973 a nadto rok 1968 dar pierwsze materialne, wymierne i dostrzegalne efekty pracy harcerek i harcerzy. Ogółem pracowało we Fromborku 3.920 harcerek, harcerzy i instruktorów, wykonując prace o globalnej wartości 1.814.889,- zł. Nadto oprócz prac produkcyjnych uczestnicy akcji wysłuchali 360 wykładów, · prelekcji i pogadanek, uczestniczyli w 31 spotkaniach, 50 wycieczkach i imprezach centralnych. 75 uczestników wyjechało z Fromborka jako jego Honorowi Obywatele. W programie zajęć harcerskich, kulturalno- oświatowych, dużą popularnością cieszyły się zajęcia wchodzące w zakres Studium o Warmii i Mazurach ze szczególnym uwzględnieniem życia i działalności Mikołaja Kopernika na tych ziemiach, połączone ze zwiedzaniem zabytków Fromborka. Do najlepiej prowadzonych zajęć należy zaliczyć spotkania z astronomią, które prowadzili studenci - członkowie PTMA. Bardzo często planowane na 1,5 godz. spotkania z astronomią przeradzały się w cykl zajęć o tej tematyce. Wykłady uzupełniano pokazami nieba i obserwacjami gwiazd, planet i Słońca. Młodzież harcerska przejawiała bardzo duże zainteresowanie i aktywnie uczestniczyła w tych zajęciach o wysokich walorach poznawczych i światopoglądowych. Sumując realizację programu zajęć harcarskich można uznać za udaną a godnym podkreślenia jest fakt dużej popularności zajęć astronomicznych - o trudnej czasem tematyce. Z innych zajęć o tematyce kopernikańskiej realizowanych w ramach programu wymienić należy m. in. spotkania młodzieży harcerskiej z uczestnikami III Rajdu Szlakiem Mikołaja Kopernika oraz sesję naukową o Mikołaju Koperniku wraz z konkursem pt. "Kopernik jakiego znamy" zorganizowaną przez Harcerską Radę Rozwoju Fromborka. W 1968 roku akcję współorganizowało 11 resortów gospodarczych i 8 chorągwi ZHP. Sprawne jej przeprowadzenie jest w dużej mierze ich zasługą. Na efekty akcji wielki wpływ miała również pomoc jakiej udzieliły jej władze powiatu i województwa, a także szereg organizacji i stowarzyszeń społecznych. Miło wymienić mi w tym miejscu Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. IRENEUSZ SEKUŁA hm Szef Sztabu ZHP ,.Operacja 1001 - Frombork" 20 stycznia 1968 roku podpisano umowę o współpracy pomiędzy PTMA a ZHP, pełny jej tekst został opublikowany w "Uranii" nr 6/68. W wyniku tej umowy, dla zapewnienia prawidłowej obsługi akcji we Fromborku w miesiącach letnich ub. r., Zarząd Główny PTMA przy pomocy Oddziału Krakowskiego zorganizował kurs szkoleniowy dla prelegentów i demonstratorów nieba. Szkolenie prowadzono śródrocznie w okresie od 4 kwietnia do 30 czerwca 1968 r. włącznie. Prowadzone było metodą seminaryjną i obejmowało 13 spotkań, w tym 120 godzin zajęć praktycznych i teoretycznych według programu na Stacji Astronomicznej Oddz. Krakowskiego PTMA w Niepołomicach. Uczestnikami szkolenia byli nauczyciele oraz studenci astronomii i fizyki U.J. w liczbie 14 osób. Kierownikiem kursu był sekretarz Oddz. Krakowskiego PTMAp.Janusz Dziadosz, z którym w prowadzeniu zajęć współpracowali: inż. Marek Kibiński, p. Maciej Mazur, p. Andrzej Słowik i niżej podpisany. W lipcu 1968 r. wyjechała do Fromborka pierwsza grupa prelegentów i demonstratorów PTMA w składzie: Monika Olszewska- kierownik grupy, Jacek Kaperski, Marian Wójcik, Ryszard Sagan i Jerzy Niedzielin. Grupa prowadziła zajęcia we Fromborku w okresie od 2-25 lipca 1968 r. W sierpniu 1968 r. wyjechała druga grupa PTMA w składzie: Janusz Dziadosz - kierownik grupy, Grażyna Pilawska, Maria Rak, Zbigniew Gałęcki, Wojciech Batorowski, Aleksandra Zimna i Honorata Korpikiewicz. Zespoły prelegentów i demonstratorów PTMA dysponowały na miejscu następującym wyposażeniem instrumentalnym do pokazów nieba i prowadzenia obserwacji: teleskop Maksutowa, teleskop Cassegraina, dwie lunetki AT-l, refraktor Buscha. Zadania swoje na odcinku popularyzacji astronomii zespoły PTMA realizowały przy współpracy ze Sztabem ZHP "Operacji 1001 -· Frombork" i miejscowym Oddziałem PTMA. W czasie akcji wygłoszono 67 odczytów i pogadanek, 18 pokazów nieba, w których uczestniczyło ok. 5.000 osób, rekrutujących się z harcerskich zgrupowań obozowych, turystów i mieszkańców Fromborka. Tematyka zajęćastronomicznych poszerzona była o prelekcje i pogadanki z życia i pracy Mikołaja Kopernika oraz dzieje Warmii i Mazur. Dla celów informacyjnych i propagandowych prelegenci i demonstratorzy rozkolportowalf nieodpłatnie 1300 okazowych egzemplarzy "Uranii". Ponadto Główna Kwatera ZHP Sztab "Operacji 1001 - Frombork" zakupiła dla celów akcji 1000 egz. "Uranii" nr 6/68. Punktem wyjściowym do oceny wkładu pracy PTMA na rzecz akcji harcerskiej we Fromborku jest opinia Szefa Sztabu ZHP hm. Ireneusza Sekuły, którą w jego wypowiedzi wyżej cytujemy. Również w Biuletynie "Operacji 1001 - Frombork" nr 7 z października 1968 roku, w podsumowaniu akcji w 1968 r., opublikowano bardzo pozytywną ocenę udziału PTMA w akcji fromborskiej. Zdajemy sobie sprawę, że ten "pierwszy krok" na drodze współpracy pomiędzy PTMA a ZHP nie pozbawiony był również niedociągnięć i błędów, które w przyszłości należy wyelimino·wać. Zasadnicze postulaty sprowadzają się do: - ekipy PTMA biorące udział w akcji muszą dysponować lepszym wyposażeniem instrumentalnym i w większej ilości oraz bogatszym materiałem informacyjno-propagandowym, poza "Uranią", - należy uściślić formy i zasady współpracy pomiędzy kierownictwem ekip PTMA, Sztabem ZHP i miejscowym Oddziałem PTMA, - w szkoleniu śródrocznym zapewnić większą liczbę kadry do akcji z różnych ośrodków, biorąc pod uwagę fakt, że wg planu od 1969 roku "Operacja 1001" obejmie swoim zasięgiem, poza Fromborkiem, również Kraków i Toruń, - wykorzystując szansę wyjścia PTMA do całego społeczeństwa, m. in. poprzez wielotysięczną rzeszę młodzieży harcerskiej uczestniczącej w przygotowaniach do obchodów 500 rocznicy urodzin M. Kopernika, należy zaktywizować współpracę Oddziałów PTMA ze Związkiem Harcerstwa Folskiego i tą drogą zwiększyć nabór nowych członków PTMA, prenumeratorów "Uranii" i sympatyków miłośniczego ruchu astronomicznego w Polsce, stanowiącego niebagatelny element wychowania i kultury człowieka w erze podboju Kosmosu. TADEUSZ GRZESŁO Dyrektor Biura z. G. PTMA

Urania 3/1969, str. 88, Kronika PTMA - Projekt Ludowego Obserwatorium Astronomicznego w Ostrowcu

Miłośnicy astronomii zrzeszeni w Oddziale Ostrowieckim PTMA wysunęli myśl wybudowania ludowego obserwatorium astronomicznego. Sprawa ta początkowo wydawała się nierealną. Fostanowiono zapoznać z tą myślą ogół społeczeństwa miasta. Fisano artykuły do gazety "Słowo Ludu", omawiając celowość inwestycji biorąc pod uwagę liczną młodzież szkolną w naszym mieście. Z czasem władze miasta zainteresowały się tym projektem. Przedstawiciele Zarządu Oddziału ob. ob. Jan Wójcik i Jerzy Ułanowicz w rozmowie z przewodniczącym PMRN ob. Zdzisławem Golcem uzyskali pełne poparcie w zamierzeniach budowy obserwatorium, łącznie z obietnicą przyznania na realizację założeń projektu kwoty 50 000 zł. Na zlecenie PMRN projekt koncepcyjny opracował kierownik Wydziału Architektury mgr inż. Czesław Krzos. Natomiast Wydział Kultury PMRN podjął się roli bezpośredniego inwestora. Kierownik Wydziału Kultury, ob. Zofia Rej, włożyła wiele pracy we wstępną realizację budowy obserwatorium, za co składamy Jej serdeczne podziękowanie. Powoli spełniają się marzenia ostrowieckich miłośników astronomii. Obserwatorium będzie pomnikiem Mikołaja Kopernika na 500-lecie Jego urodzin. Ludowe Obserwatorium Astronomiczne zlokalizowano na wzgórzu Parku XV -lecia. Budynek parterowy na planie prostokąta będzie mieścić salę odczytową, bibliotekę z czytelnią, sekretariat, pokój sprzętu dydaktyczno-naukowego, szatnię oraz salę o powierzchni 50 m2 przeznaczoną na kawiarnię, która również będzie wykorzystana na okolicznościowe wystawy astronomiczne. Do obserwatorium przylega obszerny taras, z którego będą wykonywane obserwacje przelotu sztucznych satelitów. Z hallu prowadzą schody na poziom górny do korytarzyka łączącego z kopułą obserwacyjną (średnica 3,5 m). Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 212 m2, kubatura - 723 m3• Budynek będzie miał urządzenia sanitarne i centralne ogrzewanie. JERZY UŁANOWICZ

Urania 3/1969, str. 89-90, Ilu nas jest?

Od p. Łucji Szymańskiej (Dąbrowa Górnicza, ul. 3-go Maja 4) otrzymaliśmy list następującej treści z prośbą o zamieszczenie:
Ile nas jest? Przeglądając ostatnie roczniki Uranii zwróciłam uwagę na typowo "męski" charakter tego pisma. Po prostu - wśród autorów artykułów rzadko można napotkać nazwisko kobiece. Czyżby astronomia była zaWodem czysto męskim? Czyżby kobiety w mniejszym stopniu wykazyWały zainteresowanie tą dziedziną wiedzy lub w mniejszym stopniu odczuwały jej piękno? Lecz fakty są nieubłagane. W roku 1964 na 32 autorów w Uranii są nazwiska tylko 2 kobiet. W roku 1965 na 45 autorów - tylko l kobieta, w roku 1966 na 40 autorów - tylko 4 kobiety*). Może jest to dziedzinazbyt trudna dla kobiet? Nie chodzi tu zresztą o działalność fachową - nasze Towarzystwo jest przecież towarzystwem "miłośników" astronomii, w każdym razie aktywność kobiet w dziedzinie pogłębiania wiadomości z astronomii, a szczególnie - w dziedzinie popularyzacji, jest niewielka . . Może to jakaś pozostałość po wielowiekowym upośledzeniu kobiet w dziedzinie wykształcenia ... Nie wiem ile kobiet-członków liczy PTMA i ile z nich prowadzi aktywną działalność w naszym Towarzystwie. To, co napisałam, mogłoby być wstępem do dyskusji na temat roli kobiet w PTMA. Obawiam się, że jest ona znikoma, a powinno ]Jyć inaczej. W tym właśnie celu napisałam tę notatkę. ŁUCJA SZYMAŃSKA

Urania 4/1969, str. 121-122, Profesor Jan Szyc

W dniu 17 stycznia 1969 roku zmarł nagle w Toruniu, w wieku 76 lat, Profesor Jan SZYC. Jego imię trwale związane jest z miastem Kopernika i amatorskim ruchem astronomicznym w Toruniu. Przybył tu, jako profesor fizyki w Gimnazjum Toruńskim, w 1922 roku. Głównie dzięki Niemu Gimnazjum to otrzymało później imię Mikołaja Kopernika. Z zapałem i benedyktyńską wytrwałością organizował w latach 20-tych pierwszą na Pomorzu pracownię fizyczną i wzorcowy ośrodek metodyczny. Dydaktykę fizyki doprowadził tu do najwyższego poziomu. Druga wojna światowa zniszczyła cały jego dorobek. Nie oszczędziła też jego zdrowia, zapędzając Go m. in. do obozu pracy w Neufahrwasser i obozu koncentracyjnego w Stutthofie. W 1945 roku od początku musiał organizować bazę nauczania fizyki. Przez przeszło 50 lat szerzył wśród wielu pokoleń swych wychowanków, z katedry gimnazjalnej, Studium Nauczycielskiego i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, zasady racjonalnego pojmowania świata i kult Wielkiego ·Astronoma. W Gimnazjum był współzałożycielem, a później przez wiele lat Opiekunem Szkolnego Kółka Astronomicznego. Był też jednym z założycieli Toruńskiego Oddziału PTMA i przez pierwszych prawie 10 lat jego prezesem. Naszym aktywnym członkiem i Honorowym Prezesem pozostał do ostatnich dni Swego życia. Walczył o urządzenie Muzeum w domu urodzin Kopernika i o budowę w Toruniu żywego pomnika Kopernika w postaci Publicznego Obserwatorium Astronomicznego i Planetarium. Jeszcze na ostatnim zebraniu Zarządu Oddziału w dniu 6.1.69, pełen astronomicznej pasji i werwy życiowej, dzielił się z nami Swymi planami i radami. Za Swe zasługi został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a Polskie Towarzystwo Fizyczne udekorowało Go swą Złotą Odznaką Honorową. Dziś nie ma Go już wśród żywych. Ale w naszej pamięci pozostanie na zawsze, jako ten, który głęboką wiedzę łączył z pełnym skromności obejściem, a kult Kopernika z głęboką znajomością Jego nauki. Ceniony nauczyciel i wielki przyjaciel młodzieży. Cześć Jego Pamięci. ANDRZEJ WOSZCZYK