Tekst źródłowy strony Stanisław Gorgolewski


== Stanisław Gorgolewski ==

[[Plik:Stanisław_Gorgolewski.jpg|200px|thumb|left|Stanisław Gorgolewski]] Stanisław Gorgolewski urodził się 19 października 1926 r. w Słonimiu. Słonim — to miasto w obwodzie grodzieńskim przy ujściu Issy do Szczary (dopływ Niemna), obecnie na terenie Białorusi. Jego ojciec Jan Gorgolewski w latach 1925–1928 pracował w rodzinnej firmie w Warszawie jako księgowy i kierownik filii. Na początku grudnia 1928 r. objął stanowisko kontrolera kas miejskich w Środzie Wielkopolskiej, gdzie pracował również w czasie okupacji. Młody Stanisław w latach 1941–1944 pracował jako robotnik przymusowy w okolicznych gospodarstwach rolnych, potem prowadził biuro firmy stolarskiej. W latach 1945–1948 pracował jako mechanik w radiowęźle. W tym czasie ukończył także Liceum Ogólnokształcące w Środzie Wielkopolskiej.

Studia wyższe na kierunku fizyka doświadczalna odbył w latach 1948–1952 na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Już w czasie studiów podjął pracę jako asystent w jednej z katedr tego uniwersytetu. W tym okresie (1950–1953) zajmował się fizyką jądrową, promieniowaniem kosmicznym, projektowaniem i budową aparatury elektronicznej, wykorzystywanej w datowaniu zabytków metodą węgla radioaktywnego. Pracę na UMK podjął wraz z rozpoczęciem nowego roku akademickiego w 1953 r. W latach 1956–1958 był głównym konsultantem w zakładach radiowych Eltra w Bydgoszczy w ramach pierwszej w kraju produkcji przemysłowej przyrządów do dozymetrii promieniowania jonizującego dla potrzeb nauki i techniki. Przebywał jako stypendysta British Council w latach 1958–1959 w Cambridge Uniwersity w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował pod kierunkiem późniejszych laureatów Nagrody Nobla: prof. Martina Ryle'a i prof. Anthony'ego Hewisha. Pobyt w tym przodującym wówczas obserwatorium radioastronomicznym — Mullard Radio Astronomy Observatory — pozwolił na zebranie materiałów naukowych do pracy doktorskiej zatytułowanej Badanie zewnętrznej atmosfery Słońca metodami interferometrii, którą obronił w 1960 r. Promotorem pracy była prof. Wilhelmina Iwanowska. Był to pierwszy polski doktorat z dziedziny radioastronomii. Pozostając w tym nurcie badań naukowych, w 1964 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy Radiowe obserwacje superkorony Słońca w latach 1961, 1962 i 1963. Profesorem nadzwyczajnym został w 1970 r., tytuł naukowy profesora zwyczajnego otrzymał w 1992 r. W roku 1997 przeszedł na zasłużoną emeryturę, pozostając nadal aktywnym naukowo.

Jego zainteresowania naukowo-badawcze skupiały się na radiowych badaniach aktywności słonecznej na niskich częstotliwościach, badaniach korony Słońca metodą zakryć radioźródeł za pomocą technik interferometrycznych, radiowych obserwacjach satelitów Jowisza (Kallisto i Ganimedesa) w zakresie mikrofalowym i badaniach elektrotropizmu roślin, czyli wpływu pól elektrycznych na ich wzrost i kształt. Przewidywał, że wyniki tych badań mogą znaleźć zastosowanie w przyszłości do uprawy roślin w trakcie długich pobytów człowieka w przestrzeni kosmicznej.

Profesor Stanisław Gorgolewski był przede wszystkim niestrudzonym projektantem i konstruktorem instrumentów radioastronomicznych oraz aparatury elektronicznej stanowiącej ich wyposażenie. Radioamatorskie doświadczenie wyniesione w młodości z pracy w radiowęźle, nabyte w trakcie studiów umiejętności prowadzenia eksperymentów fizycznych, kwalifikacje zdobyte pod okiem prof. Ryle'a podczas pobytu w Cambridge, okazały się bezcenne w jego pracy naukowej. W pełni odpowiedzialnie można stwierdzić, że Profesor był znakomitym instrumentalistą. Zawsze uważał i wielokrotnie to podkreślał, że nieodzownym warunkiem dla rozwoju radioastronomii w Polsce jest posiadanie odpowiednich instrumentów. Wspomniane wyżej okoliczności, determinacja Profesora i jego współpracowników w budowie nowych radioteleskopów RT-3 (15-m antena) i RT-4 (32-m antena), nieustanne wsparcie prof. Wilhelminy Iwanowskiej, doprowadziły do powstania obserwatorium radioastronomicznego w Piwnicach. Dzięki tym inicjatywom nasz ośrodek mógł dołączyć w 1982 r. do Europejskiej Sieci Interferometrii Długobazowej (VLBI), a w 1984 r. do Światowej VLBI. Dla wielu z nas Profesor jest i pozostanie ojcem toruńskiej radioastronomii.

Stanisław Gorgolewski w latach 1958–1991 kierował Zakładem, a później Katedrą Radioastronomii, a w latach 1976–1978 sprawował dodatkowo funkcję dyrektora Instytutu Astronomii UMK.

Odbył kilka wielomiesięcznych staży naukowych w renomowanych ośrodkach naukowych w USA. Wymienimy je tutaj w porządku chronologicznym: California Institute of Technology, Pasadena, 1970; National Radio Astronomy Observatory, Charlottesville, 1978/1979; California State University, Fresno, 1990/1991.

Był członkiem wielu międzynarodowych organizacji naukowych: IAU, URSI, ESF CRAF (1987–1995). Brał udział w pracach ITU, jako delegat Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej na konferencje w Genewie w latach 1995 i 1997.

Był promotorem prac doktorskich większości toruńskich radioastronomów.

Zmarł 23 kwietnia 2011 r. w Toruniu. Został pochowany na cmentarzu św. Jerzego przy ulicy Gałczyńskiego.
<br><br>
Jerzy Usowicz
(Źródło: „Urania — PA” nr 4/2011 http://www.urania.edu.pl/in-memoriam/stanislaw-gorgolewski-1926-2011.html)
Gorgolewski Stanisław